اجلاس وزیران خارجه کشورهای عضو ناتو در روزهای پنجشنبه و جمعه (۱۴ و ۱۵ آوریل) در برلین قرار است "غیررسمی" باشد. غیررسمی بودن این اجلاس باعث می‌شود که هم کمتر الزام‌آور باشد و هم دوستانه‌تر به نظر بیاید. ولی واقعیت این است که مسئله لیبی در میان کشورهای عضو ناتو شکاف افکنده است.

به ویژه بریتانیا و فرانسه ناتو را متهم به تعلل و کم‌کاری می‌کنند. از نظر ویلیام هیگ و آلن‌ژوپه، وزیران خارجه بریتانیا و فرانسه، ناتو به قدر کافی از شورشیان در برابر حملات واحدهای قذافی حمایت نمی‌کند.

وزیران خارجه بریتانیا و فرانسه چه در میان "گروه تماس" در نشست دوحه و یا در میان همکاران خود در اتحادیه اروپا در اجلاس لوکزمبورگ، می‌گویند که ناتو باید پروازهای بیشتری داشته باشد و مواضع نیروهای زمینی قذافی را بیشتر مورد حمله قرار دهد.

عدم توافق بر سر گام بعدی نظامی

آگاهان به امور ناتو می‌گویند که در پس تلاش پیگیر بریتانیا و فرانسه برای تشدید عملیات نظامی، مسئله‌ی تأمین هزینه‌های این عملیات نیز نهفته است. تلاش برای حضور بیشتر ناتو را می‌توان به تلاش برای پرداخت بیشتر هزینه‌ها از سوی ناتو تعبیر کرد.

تاکنون قاعده بر این اصل استوار بوده که "هرکس شلیک می‌کند، هزینه‌ی آن را نیز می‌پردازد". آمریکا که قدرتمندترین کشور عضو ناتو است، این بار در عملیات لیبی رهبری را برعهده ندارد و توان نظامی خود را آگاهانه دریغ داشته است.

کشورهای عضو ناتو هر یک به نوعی از روند عملیات لیبی ناراضی هستند. ژیل مریت، رئیس اتاق فکر پرنفوذ نهاد "برنامه‌ی دفاع راهبردی" درباره‌ی این وضعیت به خبرنگار دویچه‌وله می‌گوید: «به صراحت می‌توان گفت که در لیبی به یک برابری نیروی نظامی رسیده‌ایم. به این معنا که نیروهای قذافی تقریبا به همان اندازه‌نیروهای شورشی قدرتمند هستند که از سوی حملات هوایی ناتو و منطقه پرواز ممنوع حمایت می‌شوند.»

تدارک ناتو برای عملیات احتمالی زمینی در لیبی

شواهد نشان می‌دهند که سرهنگ قذافی حاضر به کناره‌گیری نیست و تلاش‌های سیاسی برای یافتن یک راه‌حل در جریان است. این امر کار وزیران ناتو در برلین را راحت‌تر نخواهد کرد.

از سوی دیگر فهرست مسائل مورد اختلاف در میان ناتو طولانی است؛ از جمله اینکه: آیا ناتو باید شورشیان را مسلح کند؟ برخی موافق این مسئله و برخی دیگر قاطعانه آن را رد می‌کنند.

پرسش دیگر اینکه: ناتو چه خواست‌هایی را می‌تواند برای دوره‌ی پس از قذافی طرح کند؟ در این زمینه نیز اختلاف‌نظر هست و ناتو موضع روشنی ندارد.

مسئله‌ی عملیات احتمالی نیروهای زمینی نیز پرسش دیگری است. در سطح بالای سیاسی تاکنون قاطعانه با این مسئله مخالفت ‌شده است. ولی در ستاد فرماندهی نظامی ناتو در بلژیک تدارک اولیه برای عملیات زمینی آغاز شده است.

ژنرال آلمانی مانفرد لانگه، رئیس ستاد و فرد شماره یک نظامی ناتو در مصاحبه‌ای با دویچه‌وله می‌گوید: «سازمان ملل هنوز نه به ما رجوع کرده و نه به اتحادیه اروپا. ولی ما باید برای شرایطی که سازمان ملل چنین درخواستی بکند، آمادگی داشته باشیم.»

موضوع افغانستان و اصلاحات در ناتو در برنامه اجلاس برلین

موضوع دیگری که در اجلاس برلین مطرح است، تدارک خروج ناتو از افغانستان است.

مسئله‌ی دیگر پروژه‌ی پدافند موشکی است که هنوز مشخص نیست که آیا روسیه همچنان تمایل به مشارکت دارد یا اینکه می‌خواهد راه مستقل خود را طی کند.

اصلاحات در ساختار ناتو موضوع دیگری است و اینکه ناتو در نظر دارد شرکای جدیدی را به جرگه‌ی خود وارد کند.

زمانی که گیدو وستروله، وزیر خارجه آلمان همتایان خود را از کشورهای عضو ناتو به اجلاس برلین دعوت کرد، مناقشه‌ی لیبی هنوز مطرح نبود. حال همه‌ی این مسائل بر روی هم انباشته شده‌اند.

DK/YK