پس از بیش از بیست سال از سقوط "اردوگاه شرق" ۲۸ عضو پیمان ناتو روزهای آینده (۱۸ و ۱۹ نوامبر) در لیسبون، پایتخت پرتغال گرد می‌آیند تا اصول تازه‌ای برای پیمان تدوین کنند با این هدف که این نهاد در برابر خطرات تازه‌ای مانند حملات سایبری یا تروریستی آماده شود.

از سال ۱۹۹۹ که استراتژی کنونی ناتو به تصویب رسید، بیش از ده سال گذشته است. اما در این فاصله وضعیت امنیت جهانی از ریشه دگرگون شده است. روسیه، هدف اصلی ناتو در دوران "جنگ سرد" نه تنها امروزه خطر اصلی نیست، بلکه به همکاری با ناتو دعوت می‌شود و احتمال می‌رود که در تأسیس شبکه موشکی پدافندی اروپای شرقی مشارکت داده شود.

کارشناسان عقیده دارند نارسایی عمده پیمان ناتو در این است که این نهاد برای دفاع در برابر حملات نظامی از خارج قلمرو آن، تأسیس و مجهز شده است. اما امروزه چنین تهدیدی وجود ندارد. در عوض، خطراتی مانند حملات سایبری، عملیات تروریستی و تهدیدات هسته‌ای یا شیمیایی جوامع غربی را تهدید می‌کنند و پیمان ناتو در برابر این خطرات از سپر دفاعی مناسب محروم است.

"هشیاری توأم با سرعت عمل"

به عقیده کارشناسان امور نظامی و امنیتی، امروزه ناتو به کارکنان و افزارهای دیگری نیازمند است. افزارهای نظامی باید مدرن باشند و به پیشرفته‌ترین تکنیک‌های ارتباطی مجهز شوند. لازم است که ارتشی حرفه‌ای با کارایی و سرعت عمل بالا شکل گیرد.

آندرس فوگ راسموسن، دبیرکل پیمان ناتو علاوه بر تجدید ساختار ارتش‌های ناتو، تأسیس یک سیستم پدافندی موشکی را ضروری می‌داند، تا در برابر تهدیدات کشورهایی مانند ایران، پایداری کند. راسموسن در آخرین نشست وزرای دفاع و خارجه کشورهای ناتو، نسبت به شکست این پروژه هشدار داد. او تأکید کرد که با وجود برنامه‌های صرفه‌جویی مالی، برپایی این سیستم ضرورت تام دارد زیرا توانایی دفاع اروپا را بالا خواهد برد.

اما تنها مشکلات مالی نیست که برپایی سیستم پدافندی را به تأخیر انداخته است، بلکه مخالفت‌هایی هم بر سر راه است. هنوز روشن نیست که روسیه تا چه حد حاضر است با تأسیس این سیستم همراهی کند. گیدو وستروله، وزیر امور خارجه آلمان، در بروکسل تقاضا کرده بود که ایجاد سیستم پدافندی با خلع سلاح اتمی همراه شود؛ اما مقامات نظامی ایالات متحده به این خواست روی خوش نشان ندادند.

فرانسه نیز حاضر نیست زرادخانه هسته‌ای خود را منحل کند، و این تنها از نقطه نظر توانایی دفاعی نیست، بلکه تا حدی به خاطر حفظ "پرستیژ" است. بسیاری از رهبران جهان از جمله باراک اوباما، رئیس جمهوری ایالات متحده، از آرزوی رسیدن به جهانی فارغ از سلاح هسته‌ای سخن گفته‌اند، اما به نظر می‌رسد که این هدف در طراحی استراتژی آینده ناتو جایی ندارد.

AA/FW