نشست سران گروه بیست در ژوهانسبورگ آفریقای جنوبی تحت تأثیر بحران‌ها و تنش‌های ژئوپلیتیک قرار گرفته است. رهبران کشورهای بزرگ صنعتی و اقتصادهای نوظهور آخر هفته جاری در "جوزی"، نام مستعار شهری که در گذشته با استخراج طلا رونق یافت، برای گفت‌وگوهای سالانه خود گرد هم می‌آیند.

اینترنت بدون سانسور با سایفون دویچه‌ وله

فریدریش مرتس، صدراعظم آلمان نیز برای نخستین بار در این اجلاس شرکت می‌کند. این در حالی است که ایالات متحده که قرار است پس از آفریقای جنوبی ریاست بعدی گروه ۲۰ را بر عهده بگیرد، در این نشست حضور ندارد.

دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، نخستین نشست گروه بیست در قاره آفریقا را به شکل آشکار تحریم می‌کند و حتی هیئتی نیز اعزام نمی‌کند. این اقدام  در تاریخ این مجمع تأثیرگذار تاکنون بی‌سابقه بوده است و ظاهرا نشان‌دهنده روابط پرتنش ترامپ با آفریقا و به‌ویژه آفریقای جنوبی است.

این فاصله‌گیری مدت‌ها پیش آغاز شده است و زمانی برای همگان آشکار شد که ترامپ در جریان سفر سیریل رامافوسا، رئیس‌جمهور آفریقای جنوبی به آمریکا در ماه مه از آنچه "نسل‌کشی سیاه‌پوستان علیه کشاورزان سفیدپوست" نامید، سخن گفت. پشت این موضع‌گیری همچنین تنش‌هایی قرار داشت، زیرا آفریقای جنوبی به دنبال نزدیکی بیشتر به روسیه و چین بوده و به خاطر جنگ غزه، در دادگاه بین‌المللی کیفری اتهام نسل‌کشی علیه اسرائیل، متحد آمریکا، مطرح کرده است.

بیشتر بخوانید: ترامپ نشست گروه ۲۰ در آفریقای جنوبی را تحریم می‌کند

ترامپ در اواخر سپتامبر برنامه ۲۵ ساله "آگُوا" را لغو کرد؛ برنامه‌ای که به کشورهای آفریقایی امکان دسترسی بدون تعرفه به بازار آمریکا را می‌داد. در نتیجه، کشورهایی چون لسوتو، کنیا و ماداگاسکار و همچنین خود آفریقای جنوبی که با نرخ بالای بیکاری روبه‌رو است شغل‌های بسیاری از دست می‌دهند.

"این زمان، زمان عادی نیست"

به عقیده برخی از کارشناسان، انتظار نمی‌رود در پایان نشست بیانیه مشترکی صادر شود، بلکه تنها بیانیه‌ای از سوی کشور میزبان منتشر خواهد شد.

در همین حال جوزف استیگلیتز، برنده جایزه نوبل اقتصاد و از دست‌اندرکاران آماده‌سازی نشست، به خبرگزاری کاتولیک آلمان گفت: «با توجه به شکاف‌های موجود در جامعه جهانی، رسیدن به نوعی اجماع که همه با آن موافق باشند دشوار خواهد بود. این زمان، زمان عادی نیست.»

به گفته محافل آگاه، برای دولت آلمان همین که رهبران کشورها در چنین مقطعی اصلاً گرد هم می‌آیند، یک موفقیت محسوب می‌شود، به گفته منابعی در برلین، هر سطحی از مشترکات می‌تواند ارزشمند باشد و به چندجانبه‌گرایی قدرت ببخشد.

بیشتر بخوانید: ترامپ اجلاس بعدی گروه ۲۰ را در باشگاه گلف خود برگزار می‌کند

سازمان‌های توسعه‌ای یادآور می‌شوند که امروز بیش از هر زمان دیگری لازم است گروه بیست با یک صدا سخن بگوید و مشکلات جهانی را حل کند، زیرا این گروه بیش از ۸۰ درصد تولید اقتصادی جهان و ۷۵ درصد تجارت جهانی را نمایندگی می‌کند.

با این حال شماری از رهبران در این اجلاس غایب‌اند. خاویر میلی، رئیس‌جمهور آرژانتین، به تحریم ترامپ پیوسته است. مکزیک نیز به دلیل همبستگی با کشورهایی که دعوت نشده‌اند، با حضور رئیس دولت شرکت نمی‌کند.

ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه نیز به هر حال حضور ندارد، زیرا علیه او به دلیل جنگ علیه اوکراین حکم بازداشت بین‌المللی صادر شده است. شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهور چین، نخست‌وزیر خود لی کیانگ را به آفریقای جنوبی فرستاده است.

در این رابطه فریدریکه مایستر، کارشناس سازمان "شهروند جهانی" می‌گوید: «ریاست آفریقای جنوبی بر گروه بیست در زمانی صورت می‌گیرد که جهان با بحران‌هایی روبه‌رو است که بر یکدیگر اثر می‌گذارند و تشدید می‌شوند: بحران اقلیمی، نابرابری، فقر، گرسنگی و همچنین تغییرات سریع فناوری.» به گفته او، بی‌ثباتی ژئوپلیتیک بیش از هر زمان دیگری است.

"نه تنها نظم جهانی در حال فروپاشی است"

مایستر اضافه می‌کند: «ما می‌بینیم که نه تنها نظم جهانی در حال فروپاشی است، بلکه می‌توانیم از بحرانی عظیم در چندجانبه‌گرایی سخن بگوییم. پنج سال پیش از موعد ۲۰۳۰، تنها ۱۲ درصد از اهداف توسعه پایدار سازمان ملل در مسیر قرار دارد. نزدیک به یک‌سوم نیز هیچ پیشرفتی ندارد یا حتی پسرفت کرده است.»

شکاف فزاینده میان فقیر و غنی نه تنها جامعه و دموکراسی را تضعیف می‌کند بلکه به اقتصاد نیز آسیب می‌زند. از این رو، گروهی از کارشناسان به رهبری استیگلیتز خواستار ایجاد یک کمیسیون بین‌المللی درباره نابرابری شده‌اند؛ نهادی که به‌مانند هیئت بین‌الدول تغییرات اقلیمی تخصص فنی جمع‌آوری کند.

استیگلیتز امیدوار است مرتس از این طرح حمایت کند. آلمان در ژوئن "ائتلاف جهانی علیه نابرابری" را بنیان گذاشت که برای عدالت اجتماعی تلاش می‌کند.

در همین راستا، یورن کالینسکی از سازمان "آکسفام" می‌گوید: «بنابراین شایسته آلمان است که اکنون از مسیر خود بازنگردد.» به گفته او، نتیجه‌گیری‌های کمیسیون استیگلیتز نسبتاً محافظه‌کارانه است و "رؤیای چپ‌گرایانه" نیست و نابرابری یکی از مهم‌ترین مشکلات دوران فعلی است.

دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید

کارشناسان هشدار می‌دهند، زیرا ۸۳ درصد کشورها که ۹۰ درصد جمعیت جهان را در خود دارند، معیار نابرابری بالای بانک جهانی در باره‌اشان صادق است.

این کشورها هفت برابر بیشتر احتمال عقب‌گرد دموکراتیک دارند. شکاف میان ثروتمندان و فقرا بیشتر می‌شود و اکنون در سراسر جهان یک‌چهارم جمعیت ناچار است وعده‌های غذایی را حذف کند، در حالی که دارایی میلیاردرها به رکورد تاریخی رسیده است.