با اینکه همسایگان شمالی ایران یعنی ترکمنستان و جمهوری آذربایجان با ایران روابط خوبی را برقرار کرده‌اند، ولی برخی از کارشناسان محلی پیش بینی می‌کنند که در صورت حاد شدن تنش‌ها بین ایران و آمریکا همسایگان شمالی بیشتر از سیاست‌های آمریکا جانبداری خواهند کرد.

مخالفت با حمله نظامی

نیکولای باردوژا دبیر کل سازمان پیمان امنیت دسته جمعی کشورهای مستقل همسود هشدار داده است که حمله احتمالی آمریکا به ایران وضعیت امنیتی در آسیای مرکزی را نا آرام خواهد کرد. وی گفته است که این حمله در سرنوشت برنامه هسته‌ای ایران تاثیر جدی نخواهد گذاشت، اما پیامدهای این حمله برای کشورهای منطقه سنگین خواهد بود.

در سازمان پیمان امنیت دسته جمعی کشورهای مستقل همسود تاجیکستان، روسیه، قزاقستان، قرقیزستان، بلاروس، ارمنستان و ازبکستان عضویت دارند. این سازمان به منظور مقابله با تهدیدها و چالشهای مختلف امنیتی، از جمله تروریسم، افراط گرایی و قاچاق مواد مخدر در قلمرو این کشورها تاسیس یافته است.

نیکولای باردوژا دبیر کل سازمان پیمان امنیت دسته جمعی کشورهای مستقل همسود همچنین گفت، ناتو در قلمرو منطقه قفقاز و آسیای مرکزی پایگاههای جدید خود را فعال ساخته و فرودگاهها و زیربناهای نظامی را تقویت می‌دهد.

پایگاههای نظامی آمریکا در آسیای میانه علیه ایران

ولادمیر سوکور، کارشناس آلمانی در مسایل آسیای مرکزی معتقد است که پایگاههای آمریکائی به جهت تحت کنترل درآوردن ایران نیز تاسیس شده است.

او در این ارتباط خاطرنشان می‌سازد: «در اصل هر کدامیک از این پایگاهها در آسیای مرکزی اهداف خاص خود را دارند. یعنی پشتیبانی از نیروهای حافظ صلح در افغانستان و یکی دیگر از اهداف مهم آن کنترل فعالیت‌های هسته ای و زیر نظر قراردادن آزمایش موشک‌های ایرانی است. آمریکا و جهان غرب از طریق پایگاههای مستقر در آسیای مرکزی مجبورند این کنترل را داشته باشند.»

آیا همسایگان شمالی ایران بی طرف خواهند ماند؟

حال برخی از تحلیل گران محلی گفته‌اند در کشورهای آسیای میانه از پیامدهای غیر قابل پیش‌بینی حملات احتمالی آمریکا و یا اسرائیل علیه ایران بیم دارند.

همسایگان شمالی ایران عمدتا دو کشور ترکمنستان و آذربایجان که با ایران مرزهای آبی و زمینی دارند، در سیاست رسمی خود مواضع بی‌طرفانه‌ای را در قبال مناقشات ایران با غرب اتخاذ کرده‌اند.

ترکمنستان با ایران بیش از ۱۲۰۰ کیلومتر مرز آبی و دریائی دارد. با استان‌های گلستان، خراسان رضوی و شمالی و همچنین از طریق دریای خزر با استان‌های مازندران و گیلان نیز هم مرز است.

پس از فروپاشی شوروی مقامات دو طرف همیشه تاکید کرده اند که مرزهای دو طرف، یکی از امن ترین مرزها به شمار می‌رود. ولی سیاست‌های اخیر این کشور بویژه در قطع گاز صادراتی در زمستان امسال، سبب نارضایتی رهبران جمهوری اسلامی ایران شده بود. گسترش روابط آمریکا و اسرائیل با ترکمنستان نیز خشم دولتمردان ایران را برانگیخته است.

ترکمنستان تلاش می‌کند از انزوای سیاسی دوران نیازاف خارج شود و سرمایه‌های غربی را برای بازسازی در صنعت نفت و گاز خود جذب کند. تحلیل‌گران محلی گفته‌اند که موفقیت این سیاست در گرو همکاری این کشور با غرب و آمریکاست.

جمهوری آذربایجان نیز روابط گسترده ای با غرب و آمریکا دارد. توقف چهل روزه محموله اتمی ایران در مرزهای این کشور نشان داد که آذربایجان با ادامه فشار به ایران با سیاست‌های غرب و آمریکا همسوئی خواهد داشت. جمهوری آذربایجان ضمن توسعه روابط خود با آمریکا و غرب، سیاست دوستی با ایران را در پیش گرفته است.

نگرانی‌های روسیه از افزایش نفوذ آمریکا در منطقه

ولی نفوذ غرب و آمریکا در آسیای میانه نگرانی روسیه را هم فراهم کرده است. دیمتری مدودف، رئیس جمهور جدید روسیه در نخستین سفر خارجی خود از قزاقستان دیدار کرد. در اوایل ماه ژوئیه نیز قصد دارد به ترکمنستان سفر کند.

بنابر گفته مقامات روسی کشورهای آسیای میانه در سیاست خارجی این کشور از اولویت برخوردارند. روسیه بیش از پنجاه ملیارد مترمکعب گاز ازترکمنستان را خردیداری می‌کند و قصد دارد امتیاز صدور گاز این کشور را همچنان در دست خود حفظ کند.

اتحادیه اروپا، آمریکا اعلام آمادگی کرده‌اند که گاز این کشور را به قیمت بازار جهانی خریداری کنند. ترکمنستان از پیشنهاد غرب و آمریکا استقبال کرده است.

حال با توجه به فعال شدن سیاست "استراتژی اتحادیه اروپا" در آسیای مرکزی کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند که همسایگان شمالی به سیاست‌های غرب و آمریکا در این منطقه نزدیکتر خواهند شد.