برخی گزارش‌ها از احتمال دیدار مکرون، رییس جمهور فرانسه با ابراهیم رئیسی در نیویورک خبر می‌دهند. همزمان، فرانسه و اتحادیه اروپا می‌گویند که ایران، پیشنهاد بهتری از سوی غرب، برای رسیدن به توافق هسته‌ای دریافت نخواهد کرد.
مکرون و رئیسی احتمالا در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل با یکدیگر دیدار می‌کنند
تبلیغات
خبرگزاری فرانسه گزارش داده که امانوئل مکرون، رئیس جمهور فرانسه در حال برنامه‌ریزی است تا امروز، سه‌شنبه ۲۰ سپتامبر در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل با همتای ایرانی خود، ابراهیم رئیسی دیدار کند.
رئیسی برای شرکت در این نشست به نیویورک سفر کرده است.
روسای جمهور ایران و فرانسه در حالی احتمالا با یکدیگر دیدار خواهند کرد که مذاکرات جمهوری اسلامی و کشورهای غربی برای احیای توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ (موسوم به برجام) همچنان بی‌نتیجه متوقف مانده است.
دیدار احتمالی مکرون با رئیسی از آن رو حائز اهمیت است که رئیس جمهور فرانسه در ماه‌های گذشته چندین بار در تماس‌های تلفنی با همتای ایرانی‌اش از او خواسته بود که با توافق هسته‌ای و پیشنهادهای اروپا برای رسیدن به این توافق، موافقت کند.
مکرون چندی پیش گفته بود ''حالا توپ در زمین ایران است''. او رسیدن به توافق را ''مفید'' دانسته بود حتی اگر این توافق احتمالی به گفته او ''همه موارد را حل و فصل نکند.''
''پنجره در حال بسته شدن است''
در همین حال، وزیر امور خارجه فرانسه درباره وضعیت کنونی مذاکرات هسته‌ای گفت پنجره فرصت برای احیای برجام ''در آستانه بسته شدن است'' و از حکومت ایران خواست تا آخرین پیشنهاد غرب را بپذیرد.
به گزارش خبرگزاری آسوشیتدپرس، کاترین کولونا تاکید کرد که همه طرف‌ها در مذاکرات هسته‌ای، به جز ایران، تاکید کرده‌اند که ''هیچ پیشنهاد بهتری برای ایران روی میز وجود نخواهد داشت و واقعاً مسئولیت تصمیم‌گیری بر عهده ایران است.''
کاترین کولونا، وزیر امور خارجه فرانسه عکس: Dominic Lipinski/PA/dpa/picture alliance
وزیر امور خارجه فرانسه همچنین گفت ایران مسائلی را در رابطه با تعهداتش مربوط به معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای که سنگ بنای خلع سلاح هسته‌ای تلقی می‌شود، مطرح کرده است.
با این حال او درباره موارد مطرح‌شده از سوی ایران در این زمینه، توضیح بیشتری ارائه نکرد.
در همین خصوص، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، روز دوشنبه، ۲۸ شهریور، در نیویورک به خبرنگاران گفت: «پیشنهادی که توسط هماهنگ‌کنندگان [متن پیشنهادی اتحادیه اروپا برای احیای برجام] ارائه شده، روی میز است و روی میز هم باقی خواهد ماند.»
جوزپ بورل ادامه داد: «من راه‌حلی بهتر از آنچه پیشنهاد کرده‌ایم، نمی‌بینم.»
ایران خواستار تضمین از سوی آمریکا است
از سوی دیگر اما ابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری اسلامی، در گفت‌وگوی روز یکشنبه ۱۸ سپتامبر (۲۷ شهریور) با شبکه سی‌بی‌اس آمریکا، خواستار آن شد تا آمریکا تضمین دهد که مجددا از توافق هسته‌ای احتمالی خارج نخواهد شد.
اشاره او به خروج دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور پیشین آمریکا از برجام در سال ۲۰۱۸ است. حکومت ایران پس از خروج ایالات متحده از برجام، اقدامات مقابله‌جویانه را آغاز کرد.
رئیسی پیش از ترک ایران و در فرودگاه مهرآباد تهران گفته بود که در جریان سفر به نیویورک، هیچ برنامه‌ای برای دیدار یا مذاکره با رهبران ایالات متحده ندارد.
سفر رئیس جمهور اسلامی به نیویورک همچنان با انتقادها و مخالفت‌های بسیاری همراه شده است. از جمله جدیدترین آنها، تام کاتن، سناتور جمهوری‌خواه آمریکا در توییترش، ابراهیم رئیسی را ''یک قاتل گروهی در خدمت یک رژیم تروریستی'' لقب داد.
او همچنین افزود: «برای رئیس جمهور بایدن، شرم‌آور است که اجازه دهد رئیسی در خاک آمریکا پا بگذارد، به ویژه زمانی که ایران در تلاش برای ترور مقامات ارشد ایالات متحده است.»
ابراهیم رئیسی در آبان ۱۳۹۸ به فهرست تحریم خزانه‌داری آمریکا وارد شده و از سال ۱۳۸۹ نیز در لیست تحریم‌های اتحادیه اروپا است. او یکی از اعضای "هیات مرگ" در دادگاه‌های سال ۱۳۶۷ در ایران است؛ دادگاه‌هایی که هزاران زندانی سیاسی را در حالی که در حال گذراندن حکم‌های خود بودند، به اعدام محکوم کرده و به دار آویختند. پست ریاست جمهوری اما برای او "مصونیت دیپلماتیک" ایجاد می‌کند.
ابراهیم رئیسی تا پیش از سفر به نیویورک، از زمان تصدی مقام ریاست جمهوری به هیچ کشور اروپایی و غربی نرفته بود.
ابراهیم رئیسی و اعدام‌های سال ۶۷ به روایت تصویر
ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور ایران شده است. وظیفه او اما در ۲۷ سالگی بعنوان معاون دادستان عضویت در هیئتی بود که حکم اعدام هزاران زندانی سیاسی را بدون محاکمه صادر کرد. گزارش تصویری زیر مروری است بر آن جنایت و دست‌اندرکارانش.
عکس: IHR
دادستان در ۲۰ سالگی؟
ابراهیم رئیسی که رئیس جمهور ایران شده، مدت کوتاهی پس از پیروزی انقلاب اسلامی، فعالیت قضایی خود را در ۲۰ سالگی به عنوان دادستان کرج و سپس همدان آغاز کرد. او در سال ۱۳۶۴ به تهران منتقل شد و جانشین دادستان این شهر شد. رئیسی در این سمت عضو "هیئت مرگ" شد و احکام اعدام هزاران نفر را امضا کرد. (عکس در کنار اسدالله لاجوردی، رئیس پیشین زندان اوین و دادستان انقلاب تهران و اسدالله جولایی)
عکس: Keyhan
جنایتی بزرگ در تاریخ نوین ایران
طی دوماه مرداد و شهریور سال ۱۳۶۷ هزاران زندانی سیاسی که حتی بعضی از آنها مدت محکومیت خود را به اتمام رسانده بودند ولی همچنان زندانی بودند و به اصطلاح "ملی کشی" می‌کردند، اعدام شدند. تعداد دقیق اعدام‌ها هرگز فاش نشد. تعداد قربانیان این واقعه نزد مراجع مختلف متفاوت و تا ۴۴۸۴ نفر تخمین زده می‌شود. گزارشگر ویژه حقوق بشر سازمان ملل تعداد زندانیان سیاسی اعدام‌شده را دست‌کم ۱۸۷۹نفر اعلام کرده‌است.
عکس: IHR
پیش‌زمینه تاریخی
در مورد علل اعدام‌های دسته‌جمعی در تابستان سال ۶۷ نظرات مختلفی وجود دارد: برخی معتقدند این اعدام‌ها نتیجه جدال جمهوری اسلامی با سازمان مجاهدین ومشخصا واکنش به عملیات "فروغ جاویدان" بوده است. روایت قوی‌تر اما این است که کشتار زندانیان سیاسی از قبل برنامه‌ریزی شده بود، به خصوص که زندانیان اعدام شده فقط اعضای مجاهدین نبودند، بلکه از اعضای گروه‌های چپ همچون راه‌کارگر، فدائیان و حزب توده نیز بوده‌اند.
عکس: Akhbar-rooz
حکم آیتالله خمینی، بنیانگذار جمهوری اسلامی
پس از قبول قطعنامه ۵۹۸ سازمان ملل و متعاقب آن حمله سازمان مجاهدین و عملیات "مرصاد" ، روح الله خمینی در حکمی افرادی را مامور بررسی مجدد وضعیت زندانیان کرد و نوشت:« کسانی که در زندان‌های سراسر کشور بر سر موضع نفاق خود پافشاری کرده و می‌کنند، محارب و محکوم به اعدام می‌باشند و تشخیص موضوع نیز در تهران با رای اکثریت آقایان حجت‌الاسلام نیری و جناب آقای اشراقی و نماینده‌ای از وزارت اطلاعات می‌باشد».
عکس: Eghtesadnews.ir
نقش سید احمد خمینی در صدور حکم قتل‌عام
آیتالله منتظری که در آن زمان جانشین آیتالله خمینی، رهبر جمهوری اسلامی بود در خاطرات خود که سال‌ها بعد منتشر کرد می‌نویسد که "در آن زمان گفته می‌شد که نامه اول به خط سید احمد خمینی نوشته شده‌است و در مورد نامه دوم هم آشکارا دستخطِ سؤال‌کننده و پاسخ دهنده نامه یکسان است". آیتالله منتظری به علت انتقادهایش از سمت خود غزل شد و در حصر خانگی درگذشت.
عکس: jamaran.ir
اعضای هیئت مرگ
گرچه در حکم خمینی از اسامی مرتضی اشراقی (سمت راست- دادستان تهران)، حسینعلی نیری (رئیس هیئت – نفر وسط) و مصطفی پور محمدی (نماینده سازمان اطلاعات- سمت چپ) یاد شده، اما ابراهیم رئیسی (معاون دادستان- پائین سمت راست) و اسماعیل شوشتری (رئیس سازمان زندان‌ها – پائین سمت چپ) نیز در جلسات و صدور احکام حضور داشتند. ابراهیم رئیسی در آن زمان ۲۷ ساله بود.
عکس: Iranhr
آغاز اعدام‌ها
یرواند آبراهامیان تاریخ‌نگار ایرانی می‌نویسد: «روز جمعه ۲۸ تیرماه ۱۳۶۷ درهای زندان‌ها بسته و تلفن‌ها قطع شد. تلویزیون‌ها را از برق کشیدند و از توزیع نامه‌ها، روزنامه‌ها و بسته‌های دارویی خودداری ورزیدند. ساعات ملاقات حذف شد و بستگان زندانیان را از حول و حوش زندان‌ها پراکنده ساختند. رفت‌وآمد زندانیان به مکان‌های عمومی مانند درمانگاه‌ها، کارگاه‌ها، قرائت خانه‌ها، تالارهای تدریس و حیاط‌ها ممنوع شد.»
عکس: Private
سئوالات مرگ و زندگی
به گفته آبراهامیان، هیئت اعدام در تهران به زندانیان اطمینان می‌دادند که چند سؤال برای "اعطای عفو عمومی" می‌پرسند. در مورد مجاهدین می‌پرسیدند "آیا حاضر به معرفی یاران سابق خود در برابر دوربین هستید؟"، "آیا حاضر هستید به خط مقدم رفته و از روی مین‌های دشمن عبور کنید؟" و در مورد چپ گرایان، "آیا حاضرید علنی ماتریالیسم تاریخی را نفی کنید؟"، "آیا حاضر به نفی اعتقاد گذشته‌تان در مقابل دوربین هستید؟"
عکس: Iran-emrooz.net
اعدام با طناب دار
به گزارش شاهدان عینی "هیئت اعدام" در صورت عدم رضایت از پاسخ‌ها، فوراً دستور انتقال به اتاقی برای نوشتن وصیت‌نامه را می‌داد و سپس زندانیان در دسته‌های شش نفری و با چشمان بسته به دار آویخته می‌شدند.
عکس: picture-alliance/NurPhoto/S. Hosseini
دفن در گورهای دسته‌جمعی
اعدام شدگان بدون اطلاع به خانواده‌ها، در گورهای دسته‌جمعی به خاک سپرده می‌شدند. بیشتر خانواده‌ها نیز پس از چند ماه خبردار شدند که فرزندانشان اعدام شده‌اند.
عکس: DW/S. Montazari
اعتراض آیتالله منتظری
آیتالله احمد عابدینی در خاطراتش می‌گوید: «بنا شد نزد آیتالله منتظری برویم و بخواهیم موقتاً سکوت کند. او جواب داد: افرادی که محاکمه شده‌اند و در زندانند و دوران محکومیت خود را به سر می‌برند و جرم جدیدی مرتکب نشدند، به چه دلیل باید دوباره سوال و جواب کرد و سپس اعدام؟ گروهی از منافقان به ایران حمله کرده‌اند، این چه ربطی به زندانیان دارد؟ میگویید در این امور من سکوت کنم؟».
عکس: DW/A. Amini
"شما را در آینده جزء جنایتکاران درتاریخ می‌نویسند"
براساس فایل صوتی منتشر شده، آیتالله حسینعلی منتظری در یک جلسه حضوری در مرداد ۱۳۶۷ با حضور اعضای هیئت اعدام‌ها، یعنی حسینعلی نیری (حاکم شرع وقت)، مرتضی اشراقی (دادستان وقت)، ابراهیم رئیسی (معاون وقت دادستان) و مصطفی پورمحمدی (نماینده وقت وزارت اطلاعات در زندان اوین) به آنها می‌گوید که "شما را در آینده جزء جنایتکاران در تاریخ می‌نویسند".
عکس: Getty Images
حمید نوری، در زندان سوئد
از جمله کسانی که در زمان اعدام‌های مخالفین سیاسی دهه شصت نقش موثری داشت، می‌توان به حمید نوری اشاره کرد که دادیار وقت زندان گوهردشت کرج بود. او که در آن زمان با نام مستعار "عباسی" احکام ناعادلانه‌ای را علیه بسیاری صادر کرده، مدتی پیش در سوئد شناسایی، بازداشت و در یک روند قضایی تفهیم اتهام شده است.
عکس: Iraj Mesdaghi
سایه جنایت بر ریاست جمهوری
سازمان عفو بین‌الملل پس از انتخاب ابراهیم رئیسی به ریاست جمهوری اسلامی با اشاره به اعدام هزاران زندانی سیاسی در تابستان ۶۷ خواستار آن شد که رئيسی، "به خاطر جرائم بین‌المللی" تحت تعقیب کیفری قرار گیرد.
رئیسی؛ مدافع حقوق بشر؟
خبرنگار شبکه تلویزیونی الجزیره در اولین نشست خبری پس از انتخابات از ابراهیم رئیسی در مورد نقش او در اعدام‌های ۶۷، قرار گرفتن در لیست تحریم‌های حقوق بشری و درخواست محاکمه او از سوی نهادهای فعال حقوق بشر پرسید. مترجم این نشست از ترجمه کامل این سوال خودداری کرد. رئیسی بدون اشاره به نقش‌اش در اعدام‌ها گفت: « تمام اقداماتی که من در مدت مسئولیتم انجام دادم همواره در جهت دفاع از حقوق بشر بوده است.»
