علت تلف شدن صدها قطعه پرنده مهاجر که در تالاب بین‌المللی میانکاله زمستان را می‌گذرانند، همچنان نامعلوم است. در تازه‌ترین اظهارنظرها در این مورد، معاون بهداشتی و پیشگیری سازمان دامپزشکی ایران از احتمال تلف شدن پرندگان بر اثر سم بوتولیسم خبر داده است. صفرعلی ماکنعلی که در نشستی خبری در این مورد سخن گفته است، منشا تولید این سم را "احتمالا ریشه گیاهان پوسیده" دانسته است.

معاون سازمان دامپزشکی با اشاره به حضور تیم‌های دامپزشکی در منطقه که "در حال بازدید میدانی و نمونه‌برداری" هستند، شمار پرندگان تلف شده را طبق گزارش‌ها حدود دو هزار قطعه دانسته است. این مسئول بهداشتی اما با اشاره به "تجارب گذشته" و "رفتار پرندگان" پیش‌بینی افزایش تلفات تا پنج هزار قطعه را کرده است.

او با رد احتمال ابتلای پرندگان به بیماری نیوکاسل و آنفلوانزا، از اعلام نتیجه‌ نهایی آزمایش‌ها در مورد علت مرگ، ظرف یک هفته‌ آینده خبر داده است.  

از چهارشنبه‌ هفته‌ گذشته لاشه‌ تعدادی از پرندگان مهاجر در تالاب میانکاله توسط مردم محلی و گارد حفاظت منطقه مشاهده شد. با توجه به غیرعادی بودن تلفات و نامشخص بودن علت مرگ و میر پرندگان، بر پایه گزارش‌های سایت‌های داخلی، عملیات جمع‌آوری لاشه‌ها و دفن بهداشتی و نمونه‌گیری از آنها بلافاصله از سوی سازمان‌های مسئول مانند، اداره کل محیط زیست استان و دامپزشکی آغاز شد.

به گفته‌ مدیرکل محیط زیست مازندران تاکنون لاشه یک هزار و ۸۰۰ قطعه پرنده وحشی در تالاب بین المللی میانکاله جمع آوری و دفن بهداشتی شده است. اما این مقام مسئول هم آمار تلفات را بیش از این می‌داند.

"احتمال مسموم کردن آب توسط شکارچیان و صیادان غیرمجاز"

حسینعلی ابراهیمی کارنامی، مدیرکل محیط زیست مازندران، در گفت‌وگو با خبرگزاری ایرنا، از همکاری کارشناسان دامپزشکی و زیست محیطی استان مازندران و سازمان محیط زیست به همراه سازمان دامپزشکی کشور برای "بررسی دقیق این حادثه تلخ زیست محیطی" خبر داده است.

مدیرکل محیط زیست مازندران با رد فرضیه تلفات در اثر بیماری فصلی آنفلوانزا و حتی نیوکاسل با آزمایش‌های انجام‌شده از بررسی تمامی‌ گزینه‌های احتمالی تا مشخص شدن علت تلفات پرندگان سخن می‌گوید.

به نوشته‌ خبرگزاری‌های داخلی، محیط زیست به همراه دامپزشکی مازندران مسمومیت ناشی از جلبک و پلانگتون‌ها را به عنوان یکی از سناریوهای احتمالی که در مرگ پرندگان وحشی تالاب میانکاله نقش داشته، دنبال می‌کنند. اما مسئولان در کنار بررسی این گزینه، احتمال دست داشتن صیادان و شکارچیان غیرمجاز و "تالاب‌خوار" را هم منتفی نمی‌دانند.

حسینعلی ابراهیمی کارنامی به احتمال مسموم کردن آب از سوی برخی شکارچیان و صیادان غیرمجاز اشاره می‌‌کند و می‌گوید: «اگر سرنخی مبنی بر دست داشتن شکارچیان غیرمجاز در این ارتباط وجود داشته باشد، قطعا ما این پرونده را در اختیار دستگاه قضایی قرار می دهیم تا با متخلفان برخورد قانونی شود.»

۱۰ لیتر سم آفت‌کش بهای مخالفت با صید غیرمجاز

تلفات مشکوک پرندگان در تالاب میانکاله یادآور خاطره تلخ اتفاقی مشابه در اواخر دهه‌ ۱۳۷۰ خورشیدی در مازنداران است. مدیرکل محیط‌ زیست مازندران در مصاحبه با "شهروند" درباره آن روزها می‌گوید: «محیط‌ زیست صیدهای شکارچیان غیرمجاز را از آنها گرفته بود و شکارچیان به تلافی چند ١٠ لیتر سم آفت‌کش مرکبات را داخل تالاب ریختند که چند صد‌هزار پرنده مردند و تالاب تا ماه‌ها بوی تعفن می‌داد.»

تالاب میانکاله و حکایت تالاب‌خواران

در سال‌های گذشته دست‌درازی‌های غیرقانونی به تالاب و اراضی میانکاله شدت گرفته است.

تابستان گذشته تشکل‌های زیست محیطی در استان مازندران  از تصرف بیش از دو هزار هکتار از اراضی پناهگاه حیات وحش و تالاب بین‌المللی میانکاله خبر دادند. این تصرف بنا بر گزارش‌های منتشرشده از سوی برخی زمین‌خواران و کشاورزان حاشیه این ذخیره‌گاه زیست کره و به صورت غیرقانونی صورت گرفته است. دایره حقوقی اداره کل محیط زیست مازنداران در آن زمان تصرف اراضی را تأیید و از ارسال نخستین شکایت به دادگستری شهرستان بهشهر خبر داد.

جاذبه‌ اراضی این منطقه از مازندران و هجوم زمین‌خواران به حدی بود که در سال‌های اخیر آتش سوزی‌های زنجیره‌ای و عمدی را رقم زد. به گزارش سایت‌های داخلی، این آتش‌سوزی‌ها تنها در سال گذشته حدود ۴۰۰ هکتار از اراضی این زیستگاه پرندگان مهاجر را به خاکستر تبدیل کرد. مسئولان و کارشناسان محیط زیست مازندران اگر چه موضوع دست داشتن زمین خواران در آتش سوزی‌ها را تأیید کرده‌اند، اما مدرک قابل توجهی برای اثبات آن ندارند.

تالاب میانکاله، گنجینه‌ای در شمال ایران

میانکاله دو محیط آبی به وسعت ۴۵ هزار هکتار شامل خلیج و تالاب میانکاله و خشکی با وسعت حدود ۲۴ هزار هکتار دارد و تقریبا حدود سه درصد از کل مساحت مازندران را تشکیل می‌دهد. در منطقه‌ میانکاله بیش از یک میلیون پرنده در ۲۳۰ گونه زندگی می‌کنند. این تالاب یکی از زیستگاه‌های باارزش پرندگان مهاجر آبزی و بومی است.

طبق اطلاعات سازمان حفاظت محیط زیست، کل منطقه با وسعت تقریبا ۱۰۰ هزار هکتار درسال ۱۳۴۸ به عنوان منطقه حفاظت شده تحت مدیریت سازمان محیط زیست درآمد. درسال ۱۳۵۴ از جمله به دلیل جذب گونه‌های نادر و رو به انقراض پرندگان آبزی مهاجر به پناهگاه حیات وحش ارتقاء یافت. کل پناهگاه حیات وحش میانکاله در سال ۱۳۵۵ توسط برنامه MAB یونسکو به عنوان "ذخیره‌گاه زیست‌کره" شناخته شد. میانکاله در سال ۱۳۵۴ هم به عنوان تالاب با اهمیت بین‌المللی در کنوانسیون رامسر به ثبت رسید.