«احتمال وقوع جنگی ناخواسته در خلیج فارس»
۱۳۹۰ دی ۷, چهارشنبه
به گفته مارک تونر معاون سخنگوی وزارت خارجه آمریکا، اظهارات مقامات ایرانی درباره بستن تنگه هرمز "رجزخوانی" است. آقای تونر گفته است، اگر ایران بخواهد این تهدید خود را عملی کند، "در آن صورت ایالات متحده بی‌تردید از نقل و انتقال آزاد نفت دفاع خواهد کرد."
روز سه شنبه ۶ دی، محمدرضا رحیمی، معاون اول رئیس‌جمهور ایران گفته بود، اگر بنا باشد نفت ایران تحریم شود یک قطره نفت از تنگه هرمز عبور نخواهد كرد.
بشنوید: گفت‌و‌گو با رضا تقی‌زاده کارشناس مسائل بین‌المللی
بشنوید: گفت‌و‌گو با هوشنگ حسن‌یاری کارشناس مسائل نظامی
در هفته‌های اخیر با بالاگرفتن تنش در مناقشه اخیر هسته‌ای ایران، آمریکا و کشورهای عضو اتحادیه اروپا، تلاش‌های خود برای تحریم نفت ایران را تقویت کرده‌اند. مسئول انرژی اتحادیه اروپا، روز سه‌شنبه ۱۵ آذر، از توافق کشورهای عضو این اتحادیه برای تحریم نفت ایران خبر داده بود.
رضا تقی‌زاده کارشناس مسائل بین المللی در گفت‌و‌گو با دویچه‌وله عملی کردن تهدید بستن تنگه هرمز برای ایران را «خودکشی نظامی و اقتصادی» می‌خواند که هیچ وقت جنبه عملی شدن ندارد.
ایران بیشتر از همه آسیب خواهد دید
این کارشناس مسائل بین المللی می‌گوید: «در صورت مسدود شدن موقت تنگه هرمز، تحمل اقتصادی و ذخاير مالی کشورهای جنوبی خلیج‌فارس این بضاعت را به آن‌ها می‌دهد که تحمل بسیار بیشتری از ایران داشته باشند. حال آن‌که به علت ذخیره‌ی ارزی پایین‌تر و ذخایر وارداتی محدودتر و نیاز بیشتر دسترسی به بازارهای آزاد، آسیب‌پذیری ایران حتی در موارد اقتصادی هم بیشتر از کشورهای جنوبی خلیج فارس است.»
رضا تقی‌زاده معتقد است، جمهوری اسلامی ایران، نه قادر، نه مایل و نه در خط داشتن سیاست بستن تنگه هرمز است ولی همیشه از این عامل به عنوان وسیله‌ای برای تهدید استفاده می‌کند.
در همین زمینه هوشنگ حسن‌یاری کارشناس مسائل نظامی به دویچه‌وله می‌گوید، «بستن تنگه هرمز از سوی ایران از نظر نظامی مشکل است، ولی غیرممکن نیست.»
هوشنگ حسن‌یاری می‌گوید:«ایران می‌تواند تنگه هرمز را ببندد. ایران می‌تواند تانکر غول پیکری را با هر وسیله‌ای که در اختیار دارد در تنگه هرمز غرق کند و در امر کشتیرانی دریایی اختلال به‌وجود آورد.»
یک روز پس از اظهارات محمدرضا رحیمی درباره بستن تنگه هرمز، حبیب‌الله سیاری، فرمانده نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی در جریان رزمایشی موسوم به « ولایت ۹۰» و در مصاحبه با پرس تی وی گفت: بستن تنگه هرمز برای ایران «مثل آب خوردن است اما امروز نیازی به بستن تنگه هرمز نداریم زیرا دریای عمان در کنترل ماست و می‌توانیم عبور و مرور در این دریا را کنترل کنیم.»
رزمایشی ۱۰روزه موسوم به «رزمایش ولایت ۹۰» با هدف «تمرین برای بستن تنگه هرمز» از روز شنبه در آب‌های بین‌المللی دریای عمان واقع در شرق تنگه هرمز آغاز شده و همچنان ادامه دارد.
در شرایط تنش آلود سیاسی تا چه حد امکان شروع جنگی ناخواسته در خلیج فارس وجود دارد؟ رضا تقی‌زاده کارشناس مسائل بین‌المللی معتقد است: «یکی از برنامه‌های رزمایش کنونی، مین‌گذاری در منطقه تنگه هرمز است که امکان برخورد تصادفی با کشتی‌ها یا رهاشدن مینی با داشتن ظرفیت انفجاری در این منطقه را فراهم می‌کند.»
احتمال شروع جنگی ناخواسته
هوشنگ حسن‌یاری کارشناس مسائل نظامی نیز خطر شروع جنگی ناخواسته در خلیج فارس را «بسیار بالا» می‌داند و می‌گوید: «زمانی که تنش به حد از اشباع می‌رسد، تنها کافی‌ست یکی از طرفین اشتباهی مرتکب شود و این اشتباه به یک جنگ ناخواسته منتهی شود. احتمال شروع جنگ ناخواسته در شرایط حاد سیاسی و در شرایطی که لفاظی سیاسی بالا می‌گیرد، بسیار بالاست است. حتی یک اتفاق کوچک و یک سوءتفاهم نیز می‌تواند به چنین مسائلی دامن بزند.»
رضا تقی‌زاده معتقد است، در ارتباط با امکان برخورد تصادفی نظامی، چندی پیش رئیس ستاد نیروهای مسلح آمریکا پیشنهاد کرد، یک خط قرمز ارتباط بین تهران و واشنگتن برقرار شود که محمود احمدی‌نژاد ابتدا از آن استقبال کرد، ولی مقامات نظامی ایران بعدا این پیشنهاد را رد کردند.
به گزارش رسانه‌های دولتی ایران، «دو زیردریایی ایرانی» در رزمایش موسوم به «ولایت ۹۰» شرکت داشته‌اند. هوشنگ حسن‌یاری این دو زیردریایی را «از نوع زیردریایی‌های نسبتا قدیمی روسیه می‌خواند که به وسیله دستگاه‌های مجهز کشورهای غربی قابل پیدایش هستند.»
تهدید به بستن تنگه هرمز از سوی ایران بازار نفت را دستخوش تغییر کرده است. قیمت نفت برنت دریای شمال با ۳۶ سنت افزایش به ۳۲/ ۱۰۸ دلار افزایش یافت. نفت خام نیز در بازار امریکا با ۷۵ سنت افزایش به ۴۳/ ۱۰۰ دلار در هر بشکه رسید.
روزانه در حدود ۵/ ۱۵ میلیون بشکه نفت معادل ۱۷ درصد از مصرف جهانی از تنگه هرمز عبور می‌کند.
حسین کرمانی
تحریریه: شهرام اسلامی