دو حزب عمده‌ی کرد ایرانی با صدور بیانیه‌ی مشترک در دهم دی ۱۳۹۰ انتخابات دوره نهم مجلس شورای اسلامی را تحریم کردند. در بخشی از این بیانیه چنین آمده است: «انتخابات اگر در کشوری دمکراتیک و در سایه‏ی حکومتی باورمند به دمکراسی و حقوق و آزادی‏های مردم برگزار شود، بی‏شک نتیجه‏ی آن مجلسی مردمی و نماینده‏ی حقیقی مردم خواهد بود».

احزاب کرد ایرانی در بیانیه خود برگزاری انتخابات را به نمایش تشبیه کردند و نوشتند: «مقصود رژیم از این نمایش حضور مردم در پای صندوق‏های رای و استفاده‏ی تبلیغاتی از آنها جهت مشروعیت‌ بخشی به خود است و نه سهیم کردن مردم در اداره‏ی کشور».

هر دو گروه کرد ایرانی ضمن اشاره به انزوای بین‌المللی ایران خاطرنشان کردند مشارکت در این انتخابات می‌تواند افکارعمومی جهانیان را نیز به انحراف بکشاند.

همه‌ی گروه‌های کرد ایرانی انتخابات را تحریم کردند

کاوه قریشی، آگاه به مسائل امور کردستان ایران به دویچه‌وله می‌گوید که این دو حزب کرد به صورت سنتی بعد از انقلاب همیشه انتخابات را تحریم کرده‌اند. اما این‌بار تحریم‌ها از سوی گروه‌های سیاسی و مدنی دیگر کرد از جمله نمایندگان سابق کردستان در مجلس و همچنین اصلاح‌طلبان کرد هم انجام گرفته است.

کاوه قریشی درباره‌ی موضع اصلاح‌طلبان کرد به دویچه‌وله می‌گوید: «پس از اینکه آقای خاتمی شروطش را برای شرکت در انتخابات آزاد مطرح کرد، آخرین بار اصلاح‌‌طلبان کرد در تائید آن یک بیانیه صادر کردند و صریحا اعلام کردند که موضع آنها همان موضعی خواهد بود که اصلاح‌‌طلبان در سراسر کشور اتخاذ کرده‌اند».

کاوه قریشی نتیجه می‌گیرد که گروه اصلاح‌ طلبان کرد هم در انتخابات نهم مجلس شرکت نخواهد کرد.

کثرت احزاب سیاسی در کردستان ایران

طاهر برهون تحلیل‌گر کرد مقیم آلمان در رابطه با احزاب سیاسی کرد به تنوع و کثرت این احزاب اشاره می‌کند و بر این باور هست که کثرت احزاب سیاسی کرد می‌تواند الگویی برای ایران و مناطق سکونت دیگر اقلیت‌های قومی کشور شود.

وی گرچه از احزاب عمده‌ی کرد چون حزب دمکرات کردستان ایران، حزب دمکرات کردستان، حزب کومله کردستان ایران نام می برد، اما نام دیگر جریان‌های سیاسی کردستان مثل حزب کومله کردستان، حزب رزگاری، حزب استقلال کردستان، حزب پژاک را هم ذکر می‌کند که به صورت غیرعلنی فعالیت می‌کنند و برخی از آنها در اقلیم کردستان عراق مقر و پایگاه دارند.

آیا احزاب کرد ایرانی نفوذی بین مردم دارند؟

اما این احزاب در کردستان چه نقشی دارند؟ آقای مصطفی هجری دبیر اول حزب کردستان ایران پیش از این در گفتگو با دویچه‌وله گفته بود که «در کردستان هیچگونه حرکت اعتراضی پیش نمی‌آید، مگر اینکه پرچمدار و پیشرو آن حزب دمکرات کردستان ایران باشد».

اما به نظر برهون برای سنجیدن میزان نفوذ احزاب سیاسی کرد راه‌کارهای عملی وجود ندارد. کاوه قریشی کارشناس دیگر مسائل کردهای ایران هم درباره‌ی نفوذ احزاب کردی ایرانی می‌گوید: «چون ما در جامعه‌ی آزاد زندگی نمی‌کنیم و شرایط و امکان سنجش و ارزیابی دقیق نیست، نمی‌توانیم آمار دقیقی از نفوذ این احزاب ارائه بدهیم».

آقای قریشی در ادامه صحبت‌هایش تاکید می‌کند: «براساس تجربه‌ی سال‌های اخیر ما شاهد نفوذ فزاینده‌ی احزاب عمده‌ی کرد بوده‌ایم. هرگاه احزاب سیاسی و گروه‌های مدنی کرد بر سر موضوعی به اجماع رسیدند، جامعه واکنش مثبت نشان داده است. این احزاب و گروه‌ها در اردبیهشت سال ۱۳۸۹ در خصوص اعدام آقای کمانگیر و بقیه موفق شدند یک اعتصاب سراسری را در کردستان ایران به راه بیاندازند».

چرا احزاب کرد ایرانی با اصلاح طلبان وحدت نمی‌کنند؟

در بخشی از بیانیه مشترک حزب دمکرات کردستان ایران و حزب کومله آمده است که اصلاح‏طلبان در مورد شرکت در انتخابات مجلس دچار تردید شده‏اند.

آیا در شرایط کنونی همکاری بین احزاب کردی و اصلاح طلبان امکان‌پذیر هست؟

طاهر برهون، تحلیل گر سیاسی کرد در رابطه با همکاری اصلاح‌طلبان و احزاب کرد ایران انتقاد می‌کند که اصلاح‌طلبان هنوز هم احزاب ملی کرد را "تجزیه طلب" می‌شناسند و مسائل کردستان را به عنوان "غائله" ارزیابی می‌کنند.

به رغم این "اختلافات و ذهنیت‌ها" به نظر این تحلیل‌گر اکنون شرایط و زمان همکاری، حداقل بین آن بخشی از طیف اصلاح‌طلبان که قصد ندارند در این انتخابات شرکت کنند با احزاب عمده‌ی کردی بوجود آمده است.

برهون انتقاد می‌کند که احزاب کردی هم برای تحریم در انتخابات باید یک پلاتفرم مشترکی ارائه می‌دادند. وی به دویچه‌وله می‌گوید: «همانگونه که برای شرکت در انتخابات لیست مشترکی می‌دهند برای تحریم هم باید به دنبال متحد گشت».

اختلافات بنیادین احزاب ملی کرد و اصلاح طلبان

کاوه قریشی درباره اختلافات احزاب ملی کرد و اصلاح طلبان می‌گوید: «احزاب کرد خواست دگرگونی ریشه‌ای نظام را در دستور کار خود قرار داده‌اند، اما اصلاح‌طلبان قصد دارند در چارچوب قانون اساسی تغییراتی را انجام دهند. بنابراین هر دو طیف با این تفاوت بنیادی بعید به‌ نظر می‌رسد که با هم اجماع کنند».

آقای قریشی نتیجه می‌گیرد که این مسئله گونه‌ای آسیب در فعالیت سیاسی گروه‌ها و احزاب سیاسی ایرانی است.

نزدیکی بیشتر احزاب ملی کرد و اصلاح طلبان

طاهر برهون، تحلیل گر سیاسی کرد مقیم آلمان ولی نظر دیگری دارد. وی می‌گوید: «حتی احزاب کرد ایرانی که خواستار سرنگونی رژیم هستند می‌توانند با گروه‌های دیگر که "ساختار شکن" هم نیستند ولی خواهان تحولات عمیقی در جامعه بوده و طرفدار بهتر شدن وضعیت حقوق بشر، زندانیان سیاسی و یا قانونی شدن محاکمات هستند، همکاری کنند.

به نظر این کارشناس تاکنون گام عملی برای تحقق این همکاری برداشته نشده است. هم احزاب عمده‌ی کرد و هم اصلاح‌طلبان برای همکاری بایستی ذهنیت‌ها را بشکنند.

برهون تاکید می‌کند، ذهنیت‌های مسموم گذشته مانع همکاری طرفین شده است. اینها در قدم نخست بایستی بازنگری کنند و نوعی پالایش بوجود آورند تا بتوانند بیانیه مشترکی مثلا در رابطه با تحریم انتخابات صادر کنند.

استقبال مردم کرد از انتخابات چگونه خواهد بود؟

هر دو کارشناس آگاه به مسائل کردستان ایران که با دویچه وله صحبت کردند متفق‌القولند که مردم کرد بر اساس تجربه‌ی عملی و تاریخی خود از انتخابات مجلس نهم استقبالی نخواهند کرد.

کاوه قریشی در صحبت‌های خود نتیجه می‌گیرد که با توجه به اینکه گروه‌های اصلاح‌طلب کشور صریحا موضع‌گیری نکرده‌اند و احزاب عمده‌ی کرد و حتی نمایندگان سابق مناطق کردنشین در مجلس هم انتخابات را تحریم کرد‌ه‌اند، مردم کرد کمترین مشارکت را در این دور از انتخابات خواهد داشت.

طاهر شیرمحمدی
تحریریه: جمشید فاروقی