احمد شیرزاد، تحلیلگر سیاسی و استاد رشته فیزیک، عقیده دارد که افشای این خبر توسط ایران، نه یک ابتکار سیاسی، بلکه اقدامی از سر ناچاری است. وی دلیل این فاش‌گویی را لو رفتن خبر از منابع دیگر می‌داند.

دویچه‌وله: جمهوری اسلامی به خلاف معمول که اخبار مربوط به مسائل هسته‌ای خود را تکذیب می‌کند، رسما از دومین تاسیسات غنی‌سازی اورانیوم در نزدیکی قم خبر داده است. این پیشدستی را حمل بر چه می‌توان کرد؟ آیا نوعی فرار به جلوست؟

احمد شیرزاد: فکر می‌کنم در این مورد باید کمی صبرکرد و دید که انتشار این خبر به چه نحو بوده است. مهم است بدانیم که اقدام ایران، ابتدا به ساکن بوده یا کشورهای غربی خبر آن را داشته‌اند. آنطور که من شنیده‌ام، آنها از موضوع با خبر بوده‌اند.

طبیعتا هر تاسیسات هسته‌ای باید دیر یا زود به کار بیفتد و این بدون مواد هسته‌ای امکان‌پذیر نیست. جابجایی مواد هسته‌ای نیز باید با اطلاع و نظارت و کنترل آژانس باشد. بدیهی است که این موضوع تا ابد نمی‌توانست پنهان بماند. در عین حال پیامدهای سیاسی این موضوع برای ایران بسیار سنگین خواهد بود.

به نظر می‌رسد شرایط داخلی ایران، امکان سرسختی در سیاست خارجی و از جمله پرونده هسته‌ای را از مقامات جمهوری اسلامی گرفته باشد. امروز آقای اوباما در افتتاحیه نشست گروه ۲۰ ایران را به تحریم‌های شدیدتر تهدید کرد. به نظر شما، اوضاع به چه سمتی خواهد رفت؟

موضوع بر سر نرمش و عدم سرسختی نیست. به نطر من مسئولان جمهوری اسلامی اساسا تحرک سیاسی خود را از دست داده‌اند و به نوعی بی‌حسی سیاسی دچار شده‌اند. شرایط آنها به‌گونه‌ای است که هیچ کاری نخواهند کرد. اگر تحلیل من درست باشد، افشای این خبر، یک ابتکار و پیشدستی نیست، بلکه موضوع باید از جای دیگری لو رفته باشد و ایران به‌ناچار اقدام به اعلام آن کرده است.

من عقیده دارم که هیچ تحولی در سیاست خارجی ایران روی نداده و نخواهد داد و هیچ معامله‌ای صورت نخواهد گرفت. غربی‌ها هم الان نمی‌توانند از ایران که به شدت در مسائل داخلی خود سردرگم است، انتظار جواب داشته باشند و این دوره، دوره‌ای است که همان حرف‌های همیشگی تکرار می‌شود.

کمتر از یک هفته به اول اکتبر مانده که روز جلسه گروه پنج بعلاوه یک در ژنو است. افشای این خبر، می‌تواند در دستور کار نشست اثری بگذارد و آدرس جدیدی را وارد بحث‌ها کند؟

می‌توان گفت که با این خبر، سرفصل جدیدی در پرونده هسته‌ای ایران گشوده شده است. فراموش نکنیم که تابستان سال ۸۶ در زمانی‌که آقای لاریجانی رئیس هیات مذاکره ایران بود، صحبت از آن بود که مسائل جمهوری اسلامی با آژانس حل و فصل شده و به اتمام رسیده‌اند. آن زمان گفته می‌شد که ما موضوع پنهانی نداریم و انتظارشان از آژانس هم این بود که برائت‌نامه‌ای به جمهوری اسلامی بدهد.

مذاکرات اکتبر به نظر شما به شکل معمول و بوروکراتیک پیش می‌رود یا کار به سختگیری‌های بیشتر و عملی غرب علیه ایران می‌انجامد؟

به نظر من مذاکرات اکتبر چندان موفقیت‌آمیز نخواهد بود، چون اوضاع ایران بسیار دشوار است و امکان دارد که غربی‌ها، به‌غیر از تهدید به تحریم، کار دیگری نکنند. احتمال بیشتر آن است که فشار دیپلماتیک به ایران بیاورند. واقعیت اما این است که سیاست ایران در موضوع هسته‌ای در حال حاضر قابل تغییر نیست. دولت از توانایی و اقتدار برای تصمیم‌گیری برخوردار نیست و محافل بالاتر از آن، یعنی شورای امنیتی ملی و دبیرخانه‌ی آن هم تحرکی از خود نشان نمی‌دهند. به نظر من در نشست اکتبر هر دو طرف مواضع خود را تکرار خواهند کرد و مذاکرات بدون نتیجه تمام می‌شود.

ایران همواره تاکید کرده که طرف گفتگو و توضیح در طرح‌های اتمی خود را آژانس بین‌المللی انرژی اتمی می‌داند. این‌که خبر جدید را ایران به آژانس اعلام کرده، خود به معنای پافشاری ایران در عدم شناسایی کشورهای غربی بعنوان یک مرجع نیست؟

ممکن است. گاهی صحبت‌هایی می‌شود تا بتوان از نظر توجیه‌های حقوقی، فرصت خرید یا فرصت ایجاد کرد. اما ایران نمی‌تواند دول قدرتمند غربی را ندیده بگیرد. روسیه دیگر مانند سابق از ایران حمایت نمی‌کند و قدرت‌های بزرگ در مقابل ایران، تقریبا یکپارچه شده‌اند. موضع ملایم چین هنوز ادامه دارد، اما چینی‌ها همیشه زودتر از روسیه برای پیوستن به دیگران رضایت داده‌اند. از طرف دیگر، رئیس آژانس تغییر کرده و اگر این دور هم طی شود و موضوع بار دیگر به آژانس محول شود، شانسی در آنجا انتظار ایران را نمی‌کشد.

مصاحبه‌گر: مهیندخت مصباح

تحریریه: کیواندخت قهاری