چینی‌ها همه رکوردها را یکی پس از دیگری می‌شکنند. دولت چین ۵۰۰ میلیارد دلار تاکنون هزینه کرده و ۱۱ هزار کیلومتر ظرف ۶ سال خط آهن کشیده و قرار است شبکه قطارهای سریع‌السیر تا سال ۲۰۱۵ به ۱۹ هزار کیلومتر برسد. چین در پشت این سرمایه‌گذاری‌ها کدام استراتژی را تعقیب می‌کند؟

قطار سریع‌السیر پکن تا تیانژین فاصله ۱۲۰ کلیومتری را ظرف ۳۰ دقیقه طی می‌کند. در این مسیر هر نیم ساعت یک بار یک قطار در حرکت است. (Welcom to Harmony)، "به هارمونی خوش آمدید" این جمله‌ای است که با یک صدای زنانه در درون قطارهای سریع‌السیر پخش می‌شود که همگی "هارمونی" نامیده می‌شوند.

هرچند حالا قطار سریع‌السیر پکن – شانگهای فاصله ۱۳۰۰ کیلومتری را ظرف چهار ساعت و نیم طی می‌کند، اما اکنون همه نگاه‌ها به سوی دو خط جدید است که در پائیز سال ۲۰۱۴ افتتاح می‌شوند. این شاهکارهای مهندسی یکی از تبت و دیگری از استان شین‌ژیانگ عبور می‌کنند.

چین برای جابجایی ده‌ها میلیون نیروی کار که روزانه جابجا می‌شوند نیاز عاجل به گسترش شبکه ریلی خود دارد.

خط آهن تبت که از مناطق صعب‌العبور می‌گذرد در سال ۲۰۰۶ به لهاسا رسید، اکنون سالی ۷ میلیون و ۵۰۰ هزار مسافر را جابجا می‌کند، این در حالی است که جمعیت خود تبت حتی نیمی از این رقم هم نیست. مقامات چینی می‌گویند این آمار جابجایی توریست‌ها و مسافران است، اما خود تبتی‌ها از این می‌ترسند که چینی‌ها آرام، آرام ترکیب جمعیتی منطقه را برهم زنند.

خط دیگری که از هم‌اکنون همه رکورد را شکسته‌است، خط آهن استان شین‌ژیانگ محل سکونت اقلیت مسلمان ایگور است. این خط به طول ۱۷۷۶ کیلومتر ۳۶۰۰ متر تفاوت ارتفاع را پشت سر می‌گذارد.

تا کنون هیچ قطار سریع‌السیری در جهان وجود نداشته که چنین تفاوت ارتفاعی را طی کرده باشد. مهندسین همچنین در این مسیر ده‌ها تونل برای مقابله با توفان‌های شن ایجاد کرده‌اند

در کنار ساخت و سازهای داخلی که جنبه استراتژیک دارند، نگاه‌ چینی‌ها به بازار‌های بین‌المللی نیز هست. در ماه گذشته خط آهن قطار سریع السیر آنکارا به استانبول افتتاح شد. این خط آهن نخستین خطی در جهان است که کاملا توسط چینی‌ها ساخته شده.

اما نگاه اصلی چینی‌ها به اتصال شبکه ریلی خود به کشورهای همسایه است. در ماه اوت سال ۲۰۱۴ میلادی دولت‌های چین و تایلند قرارداد احداث دو خط آهن را به امضا رساندند.

قرارداد احداث خط آهن بین چین و تایلند بخش مهمی از پازل ریلی چین یعنی اتصال شهر کونمینگ به سنگاپور را تشکیل می‌دهد. برنامه چین در واقع احداث شبکه‌ای است که از کشورهای لائوس، تایلند، کامبوج و مالزی عبور می‌کند و به سنگاپور می‌رسد.

برنامه ایجاد شبکه ریلی آسیایی رویایی بود که از دهه ۶۰ میلادی وجود داشت تا این‌که رهبران ۲۰ کشور آسیایی در سال ۲۰۰۶ بر سر آن به توافق رسیدند. این توافق البته اکنون با خواست، قدرت و پول چین امکان‌پذیر شده است.

اولین کشوری که "توافق آسیایی" در آن عملی شد، لائوس بود. کشوری فقیر که تنها ۳ و نیم کیلومتر خط آهن دارد. احداث خط آهن مورد نظر چینی‌ها ۷ میلیارد و ۲۰۰ ملیون دلار هزینه دارد.

لائوس هزینه‌ساخت خط آهن را از چین وام گرفته و در کنار آن کارگران، مواد لازم و قطارها را نیز به کشور وارد کرده است. لائوس با این وام یک‌شبه به چهارمین کشور بدهکار جهان تبدیل می‌شود.

لائوس البته وقتی برای چین‌اهمیت پیدا کرد که دولت جدید میانمار (برمه سابق) با تاسیس خط آهن توسط چینی‌ها مخالفت کرد و آن را به رقیب چینی‌ها یعنی ژاپن سپرد.

چینی‌ها همچنین اعلام کرده‌اند که در سال‌های آینده شبکه ریلی خود را با دو خط جدید بسوی مرز‌های هند و نپال گسترش خواهند داد. چین تا امروز هم ادعای مالکیت در مورد منطقه آرونچال پرادش دارد. هند اعلام کرده است که پاسگاه‌های مرزی خود در منطقه را از ۳۰ به ۵۰ افزایش خواهد داد.

هدف "دیپلماسی ریلی" دولت پکن ایجاد هم‌پیوندی اقتصادی میان کشورهای همسایه و چین است.