احمد شیبانی، رئیس سازمان غذا و داروی ایران روز پنج‌‌شنبه (۲۳ آذر) به خبرگزاری فارس گفت که ارز مرجع به جای آن‌که صرف خرید تجهیزات پزشکی و داروهای حیاتی شود، به لوازم آرایش و غذای سگ و نظیر این‌ها اختصاص یافته است. روی سخن او به یک مقام بانک مرکزی بود که وزارت بهداشت را به اختصاص ارز مرجع به لوازم آرایش متهم کرده بود.

براساس گزارش سایت "وبدا"، پایگاه خبررسانی وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی میزان ارز مورد نیاز برای تامین دارو برای سال جاری شمسی ۲ میلیارد و ۳۰۰ میلیون دلار است. از این مبلغ تنها ۶۰۰ میلیون دلار ارز تاکنون از سوی بانک مرکزی به واردکنندگان دارو اختصاص داده شده است.

حوزه سلامت محروم از ارز مورد نیاز

به گفته رئیس سازمان غذا و دارو کمیته تدابیر ویژه در وزارت بهداشت و درمان از سال ۱۳۹۰ به شدت دنبال تأمین و ذخیره‌سازی داروهای حیاتی و مورد نیاز کشور بوده است، اما «با وجود همه پیگیری‌ها و مکاتبات فراوان که اسناد آن موجود است تا امروز فقط یک سوم ارز مورد نیاز برای تأمین دارو در اختیار حوزه سلامت قرار گرفته است.»

او هم‌چنین به مکانیسم تخصیص ارز را نیز روشن کرد و گفت که « هیچگونه ارزی به وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی برای توزیع داده نمی‌شود و ارز تخصیص داده شده از مبداء در اختیار شرکت‌های دارویی و سایر شرکت‌ها قرار می‌گیرد که شرکت‌های دارویی پس از گشایش اعتبار در بانک‌های عامل به خرید و وارد کردن فقط دارو اقدام می‌کنند و اینکه گفته شده است وزارت بهداشت و درمان ارز در اختیار شرکت‌های واردکننده کالاهای آرایشی قرار داده است دروغ محض است چرا که اصولاً امکان جابجایی ارز بین شرکت‌ها و حتی کالاها وجود ندارد.»

دور زدن بازار سخت‌تر از دور زدن بانک مرکزی

روز شنبه ۱۸ آذر، مرضیه وحید دستجردی، وزیر بهداشت ایران نیز از تعلل بانک مرکزی در تخصیص ارز دارو انتقاد کرد و گفت که نقل و انتقال ارز در خارج از کشور را می‌شود "از طرق غیر رسمی" دور زد ولی "مشکل تخصیص ارز توسط بانک مرکزی در داخل کشور را نمی توانیم دور بزنیم. "

وزیر بهداشت در سخنان روز شنبه (۱۸ آذر) خود هشدار داد که نباید در زمینه تامین دارو تعلل شود و زمان از دست برود و قول داد "به هر طریقی که شده" داروی مورد نیاز مردم را تامین کند.

او هم‌چنین تلاش کرد که نشان دهد تحریم‌ها هیچ تاثیری بر کمبود دارو نداشته است و گفت: «به هیچ وجه واردات داروها و ملزومات پزشکی که مورد نیاز کشور باشد ممنوع نشده است و نمی‌شود، حتی برخی از این داروها به تولید داخل هم می رسد.»

کمبود دارو، نتیجه تحریم دارو؟

براساس پاره‌ای گزارش‌ها حتی اگر دارو به صورت مستقیم مشمول تحریم نشده باشد، اما در هرحال از تاثیر تحریم‌ها در امان نمانده است. در مرداده ماه امسال دکتر احمد قویدل، رئیس کانون هموفیلی ایران، مرداد ۱۳۹۱ در نامه‌ای که به "سازمان بهداشت جهانی" و "رئیس فدراسیون جهانی بیماران هموفیلی" نوشت، از آن‌ها خواست در جهت کمک به بیماران خاص در ایران و "شکستن تحریم‌های دارویی" تلاش کنند. او کمبود داروی بیماران هموفیلی را به دلیل تحریم بانک مرکزی مربوط دانسته بود.

بنا به اظهارات رسمی مقام‌های آمریکا و اتحادیه اروپا داروی مورد نیاز مردم ایران در فهرست تحریم‌ها قرار نگرفته است. اما عدم دسترسی گروهی از شرکت‌های وارد کننده دارو به ارز مرجع، خود بزرگترین مانع برای تامین داروهایی است که اکنون در بازار سیاه به قیمت‌های سرسام‌آور ممکن است یافت شوند. داروهایی که ایران قادر به ساخت آن‌ها با کیفیت بالا نیست و داروهای مشابه آن‌ها دستکم اطمینان مصرف کننده را جلب نمی‌کند.

شش میلیون مبتلا به بیماری‌های خاص بدون دارو‌های خاص

تاکنون صادرات دارو به ایران از تمام تحریم‌هایی که علیه این کشور وضع شده مستثنا شده است. در بسته تحریمی اتحادیه اروپا که در مهرماه امسال به تصویب رسید پرداخت‌هایی که به تجارت مواد غذایی و محصولات دارویی مربوط باشند از شمول این تحریم‌ها خارج شدند.

با این وجود کمبود دارو در ایران ظرف چند ماه اخیر به وضعی هشدار دهنده رسیده است. فاطمه هاشمی رفسنجانی رئیس بنیاد بیماری‌های خاص اخیرا در نامه‌ای به بان کی‌مون نسبت به کمبود داروی ۶ میلیون بیمار خاص در ایران ناشی از تبعات تحریم‌ها هشدار داد و از دبيركل سازمان ملل متحد خواست جلوی آسيب‌های ناشی از تحريم‌ها بر ۶ ميليون بيمار مبتلا به بيماری‌‌های صعب‌العلاج مانند تالاسمی، هموفيلی، بيماری‌های كليوی، MS، سرطان و غیره در ایران را بگیرد.

داروهای نایاب شده، اگرهم پیدا شوند، هربیماری نمی‌تواند آن‌ها را تهیه کند. حدود یک ماه پیش حسینعلی شهریاری رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی از افزایش ۲۰۰ درصدی قیمت برخی داروها انتقاد کرد و گفت که اگر برنامه و فکری در کار نباشد، در زمینه دارو فاجعه به بار می‌آید.

به‌گفته او ایران در زمینه تامین داروهای سرطانی، تامین تجهیزات پزشکی بخصوص تجهیزات مربوط به عمل قلب و حتی تولید واکسن آنفلوانزا با مشکلات جدی روبرو است و در شش ماه اخیر بانک مرکزی هیچ ارزی به حوزه سلامت نداده است.

افزایش پرداخت هزینه درمان

مسئولان بهداشت و درمان در ایران اذعان می‌کنند که مردم در گذشته ۵۴ درصد هزینه درمان را از جیب خود پرداخت می‌کردند ولی اکنون این میزان به بالای ۷۰ درصد رسیده است.

یکی دیگر از سخت‌ترین موارد نایابی کالا در چند ماه اخیر کمبود شیرخشک بچه در داروخانه‌های ایران بوده است.

در سخنان امروز (پنج‌شنبه / ۲۳ آذر) رئيس دولت ولی اشاره‌ای به این کمبودها دیده نمی‌شد. محمود احمدی‌نژاد در دهمین همایش سراسری فرماندهان و مدیران قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء تاکید کرد که «باید بهترین ، زیباترین و پیشرفته ترین کشور را بسازیم».