دویچه وله: خانم عبادی، در اخبار آمده که دولت ایران مدال نوبل شما را بازگردانده است. یعنی این مدال الان کجاست؟

شیرین عبادی: خوشبختانه تحت فشار افکار عمومی در سطح بین‌المللی، دولت ایران مجبور شد مدال نوبل مرا که در صندوق امانات بانک که توسط دادگاه انقلاب مسدود شده بود، پس بدهد و بقیه اموال و جوایز من هنوز در صندوق اماناتی است که به دستور دادگاه انقلاب مسدود است.

بنابراین این طور که می‌گویید، پروسه حقوقی‌ای وجود نداشته، بلکه فشار افکار عمومی بوده که باعث بازگرداندن این مدال شده است؟

از ابتدا مسدود کردن صندوق امانات و کلیه حسابهای بانکی من و همسرم برخلاف قانون بوده و خوشحالم که فشار افکار عمومی بالاخره در یک مورد بسیار جزیی دادگاه را وادار به تبعیت از قانون کرد.

برای دولت ایران، آنطور که ما می‌شنویم، مهم نیست که در سطح بین‌المللی راجع به عملکردهایش چه بگویند. شما الان این کار را چگونه تعبیر می‌کنید؟

دولت ادعا می‌کند. ولیکن مسلما هیچ دولتی نمی‌تواند دیواری به دور خودش بکشد و بگوید که من با دنیا کاری ندارم.

سازمان دیده‌بان حقوق بشر اطلاعیه‌ای صادر کرده و در آن ابراز نگرانی کرده که مقامات ایرانی خانواده شما را زیر فشار گذاشته‌اند، می‌توانید در این مورد توضیح بدهید؟

بله، متاسفانه از سوی وزارت اطلاعات چندین بار همسر من، خواهر و برادر من را که در ایران زندگی می‌کنند، تحت فشار گذاشته‌اند و آنها را تهدید کرده‌اند که من را وادار به سکوت بکنند. بوسیله آنها به من پیغام داده‌اند که من در هر جای دنیا که باشم، دستشان به من خواهد رسید. از همه جالب‌تر اینکه، وزارت اطلاعات به خواهر من که منزلش با من در یک مجتمع است، فشار آورده و گفته که شما باید اساسا از این فضا بیرون بروید و در جای دیگری در تهران آپارتمان انتخاب کنید. من نمی‌دانم که این کجا به وزارت اطلاعات مربوط است که مردم در چه ساختمانی زندگی کنند؟

دیده‌بان حقوق بشر می‌نویسد که قصد مقامات ایرانی ساکت کردن کسانی است که در خارج از کشور درباره وضعیت حقوق بشر در ایران حرف می‌زنند. شما هم اشاره‌ای به این موضوع کردید. برداشت شما نیز چنین است؟

همین طور است. هدف اصلی این است که وضعیت نقض حقوق بشر که در ایران می‌گذرد، در خارج از ایران منعکس نشود. به همین دلیل است که خبرنگارهای خارجی را اخراج کردند و در سه روز حول و حوش ۱۶ آذر تمام مجوزها لغو شد. بنابراین مهمترین هدف این است که وضعیتی که در ایران هست، در عرصه بین‌المللی معرفی و عرضه نشود.

یکی از انتقادهای شما به دولتهای غربی این بوده که اینها به مسئله وضعیت حقوق بشر ایران اهمیت چندانی نمی‌دهند و مسئله برنامه اتمی را عمده می‌کنند.

اساسا نقض حقوق بشر در ایران می‌تواند تاثیری روی مسئله انرژی هسته‌ای هم داشته باشد. یعنی دولت ایران همواره به نقض حقوق بشر ادامه داده و به تذکرات توجه نکرده است. ۲۵ قطعنامه علیه ایران صادر شده که مورد بی‌توجهی قرار گرفته است. در عرصه بین‌المللی کشورهای دنیا ادعا می‌کنند که وقتی که حکومت ایران به حقوق بین‌الملل بی‌اعتناست، بنابراین در زمینه انرژی هسته‌ای هم ممکن است این بی‌اعتنایی را ادامه بدهد.

خانم عبادی، فشار بر شما همیشه وجود داشته، بخاطر فعالیت‌های حقوق بشری‌تان، و بخصوص از یکسال پیش شاهدیم که این فشار تشدید شده است. اما به‌هرحال فشار کنونی را شما در همان چارچوب و ادامه آن می‌بینید یا فاز جدیدی برایش قائل هستید؟

همان‌طور که اشاره کردید، متاسفانه از سالها قبل این مشکلات وجود داشته است. من یک بار به زندان رفتم و هنگام خواندن پرونده قتلهای زنجیره‌ای متوجه شدم که دستور قتل من بوسیله وزیر وقت اطلاعات داده شده بود که معجزه‌آسا می‌توانم بگویم که زنده ماندم. بسیاری مشکلات دیگر نیز برای من ایجاد کردند. این مشکلات همواره بوده ولیکن باید اضافه کنم که فقط برای من نبود. برای کلیه مدافعان حقوق بشر مشکلات ایجاد کردند. آقای ناصر زرافشان به جرم دفاع پنج سال در زندان ماندند. آقای محمدصدیق کبودوند به جرم تاسیس انجمن دفاع از حقوق بشر در سنندج به ده سال حبس محکوم شدند و اکنون با تنی بیمار در زندان هستند. آقای عبدالفتاح سلطانی سه بار زندان رفتند، آقای محمدعلی دادخواه دوبار زندان رفتند. آقای تاجیک و بسیاری از روزنامه‌نگارانی که اکنون در بند هستند، همه اینها گناهی جز دفاع از حقوق بشر نداشتند.

با وجود فشارهایی که مقامات ایران تاکنون آورده‌اند، شما در مصاحبه‌های مختلف گفته‌اید که تلاش آنها برای اینکه شما دست از فعالیت‌‌هایتان بردارید، بیهوده است. فکر می‌کنید چرا باز به این کار ادامه می‌دهند؟

کارهایی که من و سایر مدافعان حقوق بشر انجام می‌دهیم، کاملا بر طبق قوانین ایران است و در راستای دفاع از حقوق بشر است که دولت ایران به کنوانسیونهای حقوق بشر پیوسته و متعهد اجرای آن است. هیچ علتی ندارد که ما کارهایمان را متوقف کنیم و به فعالیت خود ادامه خواهیم داد.

مصاحبه‌گر: کیواندخت قهاری

تحریریه: مصطفی ملکان