اعتراضات در ایران؛ هنرمندان آلمانی هم موی خود را قیچی کردند
۱۴۰۱ مهر ۱۸, دوشنبه
هفته گذشته چندین هنرمند مطرح فرانسوی به نشانه اعلام همبستگی با معترضان در ایران، به ویژه زنان ایرانی، موی خود را قیچی کردند. حالا چندین هنرپیشه آلمانی هم همبستگی خود را به همین ترتیب به نمایش گذاشتهاند.
تبلیغات
اعتراضات در ایران همچنان ادامه دارد. با گذشت چهار هفته از این اعتراضات، اعلام حمایت و همبستگی با مردم معترض، در خارج از مرزهای ایران هم ابعاد گستردهای به خود گرفته است.
در کنار راهپیماییهای گسترده ایرانیان خارج از کشور در شهرهای گوناگون جهان و اعلام حمایت چهرههای مطرح از اعتراضات مردم ایران، بسیاری از هنرمندان اروپایی نیز همبستگی خود را با این اعتراضات نشان دادهاند.
در ویدیویی تقریبا دو و نیم دقیقهای که شب گذشته از جمله یاسمین طباطبایی، هنرپیشه ایرانیتبار در آلمان در اینستاگرام منتشر کرده است، برخی از هنرمندان آلمانی چون کاتارینا تالباخ لینا بکمن، رونالد تسرفلد یا مرت بکر را میتوان دید، که موی خود را در حمایت از مردم معترض ایران به ویژه زنان، قیچی میکنند.
در مجموع ۴۰ هنرپیشه زن و مرد در این ویدیو به این ترتیب همبستگی خود را با معترضان در ایران و زنان ایرانی اعلام میکنند به همراه این جمله که "در همبستگی با تمامی کسانی که هم اکنون در ایران در حال اعتراضند. شما را میبینیم. در کنارتان هستیم".
هفته گذشته نیز بسیاری از ستارههای دنیای هنر در فرانسه با این حرکت اعتراضی و نمادین همراه شدند. در کلیپی که در شبکههای اجتماعی منتشر شد، تقریبا ۵۰ تن از هنرمندان زن فرانسوی دستهای از موهای خود را به نشانه حمایت از معترضان در ایران قیچی کردند.
در ابتدای این ویدیو ژولیت بینوش در حالی که رو به دوربین عبارت "برای آزادی" را به زبان میآورد دستهای از موهای خود را قیچی میکند و در برابر دوربین نگه میدارد.
در این ویدیو که ترانه "بلا چاو" در آن به گوش میرسد، چهرههایی چون شارلوت گنزبور و ایزابل هوپر نیز چون بینوش موی خود را کوتاه میکنند. در متنی که به همراه این ویدیو در اینستاگرام منتشر شد آمده بود: «ملت ایران به ویژه زنان، با به خطر انداختن زندگی خود در حال اعتراضاند. به امید دستیابی به اساسیترین آزادیها. این زنان و این مردان از ما میخواهند حمایتشان کنیم.»
گیسوبُران؛ نماد خشم و سوگواری
در اعتراض به مرگ مهسا امینی در بازداشت گشت ارشاد شماری از زنان ایرانی در حرکتی نمادین گیسوان خود را بریدند. این آیین از رسوم دیرینه ایرانیان در سوگواری است که حال به نمادی از خشم و اعتراض تبدیل شده است.
در اعتراض به مرگ مهسا (ژینا) امینی در بازداشت گشت ارشاد شماری از زنان ایرانی و حتی زنانی از دیگر کشورها در حرکتی نمادین گیسوان خود را بریدند. گیسو بریدن یا "زلف گشودن" بخشی از آیین دیرینه سوگواری در میان ایرانیان و همچنین ملتهای مختلف دیگر است.
به روایت معترضان، بریدن مو به نمادی از خشم تبدیل شده است. شهلا شفیق جامعه شناس، پژوهشگر و نویسنده ایرانی مقیم فرانسه در این باره مینویسد: «يکی از معناهای نمادين اقدام زنانی که برای اعتراض به حجاب اجباری گيسو میبرند اين است: شما هستی مرا با رشته مو و گيسوانم به بند کشيدهايد، پس من اين رشته را میبرم.»
عکس: Michael Kuenne/PRESSCOV/ZUMAPRESS.com/picture alliance
در اساطیر ایران باستان، ایزد بانوی مادر، سرور آسمان و طبیعت و همچنین نماد باران و باروری محسوب میشد. از همین رو است که گیسوبُران زنان اهمیت مییابد؛ زیرا به معنای قطع باروری و برکت تلقی میشود.
عکس: Mert Alper Dervis/AA/picture alliance
یکی از قدیمیترین آثار بازتاب آیین بریدن مو در "گیلگمش" به ثبت رسیده است. گیلگمش در سوگ یار نزدیک خود انکیدو موهایش را میبرد و میگوید: «دستور میدهم تا همه مردم اورک برتو بگریند و مویه مرگ سر دهند، مردم از اندوه سر خود را فرود خواهند آورد و آن هنگام که به زیر خاک روی، برای تو موهایم را بلند خواهم کرد.
عکس: Yiannis Kourtoglou/REUTERS
در شاهنامه فردوسی نیز فرنگیس همسر سیاوش در سوگ او او گیسوی خود را میبرد: همه بندگان موی کردند باز/ فرنگیس مشکین کمند دراز/ برید و میان را به گیسو ببست/ به فندق گل ارغوان را بخست
عکس: Ervin Shulku/ZUMAPRESS.com/picture alliance
حافط نیز در اشعار خود به این آیین اشاره کرده است و میگوید:« گیسوی چنگ بِبُرّید به مرگِ مِیِ ناب/ تا حریفان همه خون از مژهها بگشایند
عکس: Quinn Bender/ZUMAPRESS.com/picture alliance
سلمان ساوجی از شاعران قرن هشتم هجری هم در اشعار خود به بریدن مو اشاره کرده و میگوید:« ای صبحدم، چه شد که گریبان دریدهای/ وی شب، چه حالت است که گیسو بریدهای/ ای پرچم، از برای چه مو باز کردهای/ وی سنجق، از عزای که گیسو بریدهای
عکس: Remon Haazen/ZUMAPRESS.com/picture alliance
سیمین دانشور هم در رمان "سووشون" از درخت گیسو نوشته است: « «درخت گیسو در تمام گرمسیر معروف است. اول بار که درخت گیسو را دیدم، از دور خیال کردم درخت مراد است. نزدیک که رفتم دیدم گیسهای بافته شده به درخت آویزان کردهاند؛ گیسهای زنهای جوانی که شوهرهایشان جوانمرگ شده بود.»
عکس: Mert Alper Dervis/AA/picture alliance
نجمالدین گیلانی و همکاران در کتاب "بررسی تحلیلی و تطبیقی سوگ آئینهای لری و کردی با سنت سوگواری در شاهنامه به "خراشیدن روی و برین گیسو" و پیچاندن آن به دور دست در میان اقوام ایرانی کرد و لر اشاره میکند. در آیین چمر که در میان مردم استانهای کرمانشاه، ایلام و لرستان رواج دارد، زنان به زاری پرداخته و گیسوی خود را پریشان میکنند.
عکس: Fredrik Persson/TT NYHETSBYRÃ N/picture alliance
بریدن مو تنها مختص فرهنگ ایران نیست. چهارم مهرماه، هزاران تن از زنان کرد شمال سوریه در همبستگی با زنان ایرانی تجمعی برپا کردند و شمار زیادی از آنان به نشانه اعتراض گیسوان خود را بریدند. ملک موسو، خواننده مشهور ترکیهای نیز در حمایت از جنبش اعتراضی زنان، هنگام اجرای کنسرت موهایش را چید.