شنبه گذشته (۱۹ دسامبر / ۲۸ آذر) بود که حیدر عبادی، نخست‌وزیر عراق با قاطعیت اظهار داشت: «ما وجب به وجب از خاک عراق را باز پس خواهیم گرفت. عراق با چالش‌های زیادی روبروست، اما اگر ما با یکدیگر همکاری کنیم، به موفقیت دست خواهیم یافت.»

سخنان حیدر عبادی پیش‌آواز عملیات باز‌پس‌گیری شهر رمادی از دست نیروهای "دولت اسلامی" (داعش) بود که حال وارد دومین روز خود شده است. نیروهای ارتش عراق که در طی هفته‌های گذشته حلقه محاصره‌ی این شهر را روز‌به‌روز تنگ‌تر کرده بودند، اکنون درگیر جنگ‌های خیابانی با ستیزه‌جویان داعش هستند.

بیشتر بخوانید: پیشروی نیروهای عراقی به سوی "مرکز رمادی"

صباح النعمان، سخنگوی مرکز ضد‌ تروریسم عراق در آستانه آغاز حمله در گفت‌وگو با رسانه‌های خبری وعده داد که "شهر رمادی در عرض ۷۲ ساعت از داعشی‌ها پاکسازی می‌شود".

فتح دوباره رمادی سوای این که آیا این وعده در عرض مدت ذکرشده تحقق خواهد یافت یا این که به زمان بیشتری نیاز خواهد داشت، نه تنها موفقیتی استراتژیک خواهد بود، بلکه اهمیتی نمادین در جنگ با "دولت اسلامی" دارد.

رمادی واقع در ۱۱۰ کیلومتری غرب بغداد و مرکز استان انبار است. داعش دو سال پیش در اینجا شکل گرفت و در این منطقه که مثلث سنی‌نشیان است، از تنش حاکم بین سنی‌مذهبان و شیعیان عراق سود جست.

تغییر دیدگاه

سنی‌مذهبان در آن زمان به سیاست‌های تبعیض‌آمیز نوری مالکی، نخست‌وزیر وقت عراق اعتراض داشته و تلاش‌های اعتراض‌آمیز آنان در مواردی حتی با سرکوب خشونت‌آمیز نیروهای دولتی روبرو می‌شد. این روند سبب شده بود که بسیاری از سنی‌مذهبان مخالفان دولت به جمع هواداران داعش بپیوندند.

با توجه به تحولات دو سال اخیر نگاه مردم به "دولت اسلامی" نیز تغییر کرده است. یکی از کارشناسان مؤسسه‌ی تحقیقاتی و اطلاعاتی IHS در آمریکا در گفت‌وگو با دویچه وله به فاصله گرفتن بسیاری از قبایل سنی‌مذهب عراق از "دولت اسلامی" اشاره کرده است.

به گفته‌ی او مسئله بر سر آن است که ارتش عراق در جریان عملیات باز‌پس‌گیری رمادی تا چه اندازه برای حفظ جان غیرنظامیان این شهر تلاش خواهد کرد. گفته می‌شود که داعش بخشی از مردم را گردآوری کرده و از آنها به عنوان سپر انسانی استفاده می‌کند.

بیشتر بخوانید: مهلت ۷۲ ساعته ارتش عراق به ساکنان رمادی برای ترک شهر

کارشناس مؤسسه IHS بر این باور است که کم و کیف توجه و شیوه برخورد ارتش عراق با غیرنظامیان رمادی در مناسبات آتی سنی‌مذهبان و شیعه‌مذهبان تأثیرگذار خواهد بود.

امیدواری به موفقیت عملیات

حیدر عبادی، نخست‌وزیر کنونی عراق علیرغم تلاش‌های پیگیر و گوناگون نتوانست آنطور که باید و شاید سنی‌مذهبان را با دولت و حکومت عراق آشتی دهد. بسیاری از سنی‌مذهبان همچنان از آینده سیاسی و اجتماعی خود نگران هستند.

به همین خاطر است که فرماندهی و هدایت عملیات کنونی برای بازپس‌گیری رمادی به مرکز ضد تروریسم عراق واگذار شده است. شکل‌گیری این مرکز به سال ۲۰۰۳ میلادی برمی‌گردد؛ زمانی که ارتش آمریکا وارد عراق شد و رژیم صدام حسین را سرنگون کرد.

مرکز ضد تروریسم در عراق در این میان به وزارتخانه‌ای بی‌شباهت نیست و در هر مورد که نیروهای عراقی در مبارزه با "دولت اسلامی" ناموفق بودند، نیروهای این مرکز وارد عمل شدند. پژوهش‌های نظامی حاکی از آن است که قابلیت‌های این مرکز از سال ۲۰۱۴ به این سو افزایش یافته و در این بین، کاراترین واحد امنیتی در عراق محسوب می‌شود.

یکی از نکات قابل‌ توجه در عملیات بازپس‌گیری رمادی غیبت شبه‌نظامیان شیعه است که گفته می‌شود در خطوط دوم جبهه فعالیت دارند.

شبه‌نظامیان شیعه در دوران اخیر در عملیات گوناگونی ارتش تضعیف‌شده‌ی عراق را همراهی کرده بودند، اما عملکرد و رفتار خشونت‌آمیز آنها علیه غیر نظامیان سنی‌مذهب نیز بحث‌‌های زیادی به دنبال داشت و سبب شد که بی‌اعتمادی سنی‌مذهبان به حکومت عراق بر جای خود باقی بماند.

بیشتر بخوانید: عقب‌نشینی داعش و پیشروی کردها در عراق و سوریه در سال ۲۰۱۵

به همین خاطر نیز این بار شبه‌نظامیان سنی‌مذهب هستند که نیروهای امنیتی و نظامی عراق در عملیات رمادی را همراهی می‌کنند. حملات آنها همچنین مورد پشتیبانی هوایی نیروهای آمریکا قرار دارد که می‌کوشند، مواضع داعش را هدف قرار دهند.

اگر "دولت اسلامی" از رمادی رانده شود، مناطق تحت کنترل داعش شاهد کاهشی روزافزون خواهد بود. طبق پژوهشی که مؤسسه تحقیقاتی و اطلاعاتی IHS انجام داده، "دولت اسلامی در سال ۲۰۱۵ حدود ۱۴ درصد از مناطق تحت کنترل خود در مرز عراق و سوریه را از دست داده است.

افزون بر این باید در نظر داشت که "دولت اسلامی" روز به روز محبوبیت خود را از دست می‌دهد. نتایج یک نظرسنجی جدید که از سوی مرکز عربی پژوهش‌ها و مطالعات سیاسی صورت گرفته، نشان می‌هد که ۸۹ درصد اعراب مخالف "دولت اسلامی" و ایدئولوژی آن هستند.