کاترین اشتون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا پس از تماسی تلفنی با سعید جلیلی مسئول هیات مذاکره‌کننده ایران، روز پنج‌شنبه (۲ اوت/۱۲ مرداد) در بروکسل اعلام کرد که مذاکرات اتمی با ایران در پایان ماه اوت از سر گرفته خواهد شد.

بشنوید: گفت‌وگو با بهمن آقایی‌دیبا کارشناس مسائل هسته‌ای

در توضیحات کاترین اشتون، به محل برگزاری دور بعدی مذاکرات اشاره‌ای نشده است. همچنین هنوز روشن نیست که مذاکرات به صورت مستقیم یا از طریق تماس تلفنی صورت خواهد گرفت.

از سوی دیگر اعلام ادامه مذاکرات هسته‌ای با ایران پس از دیدار اخیر لئون پانه‌تا وزیر دفاع آمریکا از اسرائیل صورت می‌گیرد. لئون پانه‌تا در دیدار با همتای اسرائیلی خود اطمینان داده بود ایالات متحده اجازه نخواهد داد ایران به سلاح اتمی دست یابد.

وزیر دفاع آمریکا در این سفر اعلام کرد که برای متوقف کردن فعالیت‌های احتمالی جمهوری اسلامی برای ساختن بمب اتمی‌، اگر تلاش‌های دیپلماتیک به نتیجه نرسد، امکان‌های دیگری "از جمله حمله‌ی نظامی" نیز وجود دارد.

بهمن آقایی دیبا کارشناس مسائل هسته‌ای در گفت‌وگو با دویچه وله به جنبه‌های مختلف بیانیه کاترین اشتون درباره ادامه مذاکرات هسته‌‌ای با ایران پرداخته است.

دویچه وله: کاترین اشتون پس از تماس تلفنی با سعید جلیلی اعلام کرده است که مذاکرات اتمی با ایران در پایان ماه اوت از سرگرفته خواهد گرفته شد. از طرف دیگر اصلا اعلام نشده که این مذاکرات در چه مکانی و اصلا آیا رودررو صورت خواهد گرفت یا مذاکرات تلفنی خواهد بود. کل این گفت‌وگوی تلفنی چه معنا و مفهومی دارد؟ آیا این امر در روند مذاکرات هسته‌ای با ایران یک پیشرفت است؟

بهمن آقایی‌دیبا: با توجه به تحولاتی که در سطح منطقه و دنیا در جریان است، به‌خصوص مسئله‌ انتخابات آمریکا اثر مهمی بر سمت و سوی کل این جریان خواهد داشت، همین‌طور نتیجه صحبت‌هایی که با دولت اسرائیل در حال انجام است اثرات مهمی روی پرونده‌ی اتمی ایران خواهد داشت.

به همین جهت تصور می‌کنم این مذاکرات چه به صورت تلفنی و چه به صورت رودررو در حال حاضر با هدف این‌که به نتیجه مشخصی برسد پیش نمی‌رود. هدف عمده این است که باب مذاکره را باز نگه دارند و روند جاری بودن گفت‌وگوها را به‌عنوان کانالی که بعدا از آن استفاده خواهد شد، حفظ کنند.

در شرایط حاضر دو طرف، بنا بر دلایل خودشان در شرایطی هستند که فکر می‌کنند فقط همین باز بودن باب مذاکرات و ادامه آن برای‌شان یک هدف قانع کننده است. از طرف غرب هم، امیدواری آن‌ها به این که بتدریج تاثیر تحریم‌ها بیشتر شود، وجود دارد.

پس از این‌که علی باقری معاون سعید جلیلی و هلگا اشمیت معاون کاترین اشتون در چند مرحله در سطح کارشناسی به صورت رودررو با یک‌دیگر گفت‌وگو کردند، چرا خانم اشتون و آقای جلیلی به صورت تلفنی باهم مذاکره کردند؟ با توجه به این که هنوز معلوم نیست مذاکرات این دو در پایان ماه اوت بازهم تلفنی خواهد بود یا رودررو.

جلسات استانبول‌، مسکو و دوباره استانبول به این صورت بود که مذاکراتی در سطح کارشناسی انجام می‌گیرد و بعد اگر این مذاکرات به نتایجی که فکر می‌کردند برسد، آن وقت در سطح معاونین دو طرف، یعنی معاون آقای جلیلی و معاون خانم اشتون، صحبت‌هایی صورت می‌گیرد. در آن مرحله هم اگر به نظر رسید که بازهم پیشرفت‌هایی صورت می‌گیرد، آن وقت موضوع به مذاکرات خود آقای جلیلی و خانم اشتون بکشد.

با توجه به موضوعات متعددی که تا به‌حال منتشر شده است، روندی از پیشرفت در مذاکرات را ندیدم. هم مذاکرات کارشناسی و هم مذاکرات در سطح معاونین که صورت گرفت، پیشرفتی نداشت. بنابراین تماس‌های تلفنی از این بابت است که با وجود شکست‌ها یا درجازدن‌هایی که در مذاکرات اخیر وجود داشت، دو طرف مایل هستند که راه این مذاکرات را باز نگه دارند.

اعلام مذاکرات اتمی در پایان ماه اوت، دقیقا همزمان با دیدار پانه‌تا وزیر دفاع آمریکا از اسراییل است. رئیس اسبق موساد اسراییل اعلام کرده است که احتمال حمله‌ اسراییل به ایران از هر زمانی بیشتر است. او همچنین گفت "این‌که ایران گمان کند با ادامه‌ گفت‌وگوهای هسته‌ای با کشورهای ۱ + ۵ خود را از حمله مصون می‌کند، در اشتباه است". این وسط ۱ + ۵ و بیانیه‌ اخیر خانم اشتون در مورد ادامه گفت‌وگوهای هسته‌ای با ایران چه نقشی دارد؟ آیا می‌تواند نقش پلی میان خواسته‌های اسراییل و ایران را بازی کند؟

مسئله تهدید اسراییل و این‌که احتمالا آن‌ها دست به حمله‌ای بزنند، ارتباط خیلی نزدیکی با تحولات منطقه و دنیا دارد. به‌خصوص با مسئله‌ انتخابات آتی آمریکا مرتبط است.

مدت زیادی به این انتخابات نمانده است و در ضمن از دولت کنونی آمریکا و رقیب انتخاباتی آن حرف‌های بسیار متفاوتی می‌شنویم که اگر هرکدام از ‌آن‌ها رئیس جمهوری شوند، باید منتظر وضعیت متفاوتی بود. این موضوع برای دولت اسرائیل هم مطرح است. با توجه به این تحولات تصور نمی‌کنم اقدامی جدی در مورد اقدام نظامی اسراییل و حتی در مورد مذاکرات هسته‌ای گروه ۵+۱ با ایران صورت بگیرد.

در عین‌ حال تحریم‌های جدیدی علیه جمهوری اسلامی ایران توسط آمریکا علیه سیستم کشتیرانی، کسانی که با ایران معاملات نفتی می‌کنند و سیستم بانکی تصویب شده است. اثرات این تحریم‌ها روی اقتصاد ایران در حال آشکار شدن است. شاهد مشکلات اقتصادی روزافزون در ایران هستیم. با ترکیب وضعیت اقتصادی ایران و تحولاتی که در پیش است، به‌خصوص انتخابات آمریکا، باید منتظر ماند.