ارتش و شبه‌نظامیان شیعه‌ی عراق سنجار را از کردها پس گرفتند
۱۳۹۶ مهر ۲۵, سه‌شنبه
ارتش عراق به همراه شبه‌نظامیان شیعه‌ی مورد حمایت ایران وارد شهر سنجار شدند و کنترل آن را که تاکنون در دست کردها بود، به دست گرفتند. به گزارش نیروهای وفادار به دولت عراق، پیشمرگه‌ها بدون هیچ مقاومتی شهر را ترک کرده‌اند.
نیروهای دولتی عراق کنترل میدان‌های نفتی کرکوک را در دست گرفتندعکس: Getty Images/AFP/A. Al-Rubaye
تبلیغات
پیشمرگه‌های کرد در مناقشه با دولت مرکزی عراق، از مناطق دیگری در شمال این کشور عقب‌نشینی کردند. به گفته محافل نظامی کرد، پیشمرگه‌ها شهر سنجار (شنگال) را ترک کرده‌اند.
به گزارش شبه‌نظامیان شیعه‌ی مورد حمایت ایران در روز سه‌شنبه (۱۷ اکتبر/ ۲۵ مهر)، نیروهای دولتی و متحدان آن این شهر را از کردها پس گرفته‌اند و پیشمرگه‌ها هم بدون هیچ مقاومتی عقب‌نشینی کرده‌اند.
با عقب‌نشینی کردها، نیروهای دولتی، شبه‌نظامیان شیعه موسوم به حشد شعبی (بسیج مردمی) و دیگر نیروهای وفادار به دولت مرکزی عراق کنترل شهر سنجار را در دست گرفتند.
ساکنان سنجار یا شنگال را عمدتا ایزدی‌ها تشکیل می‌دهند. به گفته شاهدان عینی، شمار زیادی از خانواده‌های ایزدی از شهر گریخته‌اند و به سمت منطقه خودمختار اقلیم کردستان حرکت کرده‌اند.
پیشمرگه‌های کرد از اواخر سال ۲۰۱۴ میلادی که این منطقه را از گروه تروریستی "دولت اسلامی" (داعش سابق) پس گرفتند، کنترل سنجار را در دست داشتند. داعش با حمله به این شهر، هزاران مرد را کشته و از بسیاری از زنان ایزدی به عنوان برده جنسی استفاده کرده بود.
تسلیم میدان‌های نفتی به دولت عراق
طبق گزارش محافل نزدیک به پیشمرگه‌ها، کردها از میدان‌های نفتی "افانا" و "بای حسن" واقع در شمال غربی کرکوک نیز عقب‌نشینی کرده‌اند.
سنجار نیز همچون کرکوک جزو مناطق مورد مناقشه میان اقلیم کردستان و دولت مرکزی عراق است. ارتش عراق و متحدان آن و در درجه نخست شبه‌نظامیان شیعه‌ی مورد حمایت ایران روز دوشنبه، بدون آنکه با مقاومت جدی پیشمرگه‌های کرد مواجه شوند، وارد کرکوک شدند و کنترل آن را در دست گرفتند.
پیشمرگه‌های کرد از اواخر سال ۲۰۱۴ میلادی کنترل سنجار را در دست داشتندعکس: picture-alliance/AP Photo/B. Janssen
کانون اختلافات دولت مرکزی عراق با اقلیم کردستان بر سر همه‌پرسی، در کرکوک متمرکز شده است. این استان موقعیتی ویژه دارد؛ یعنی نه در چارچوب خاک اقلیم کردستان تعریف شده و نه تا پیش از این دولت مرکزی بر آن تسلط داشته است.
جمعیت کرکوک ترکیبی ناهمگون از کردها، عرب‌ها و ترکمن‌ها دارد که هر یک خود را مالک آن می‌دانند. کردها در این میان حق بیشتری برای خود قائل‌اند و این شهر نفت‌خیز را "قلب کردستان" می‌خوانند. ترکیب ویژه قومی، در کنار وجود ۴۰ درصد نفت عراق در این استان، کرکوک را به کانون درگیری میان اربیل و بغداد تبدیل کرده است.
از سال ۲۰۰۵ میلادی و طبق ماده ۱۴۰ قانون اساسی عراق، قرار بوده یک همه‌پرسی با نظارت سازمان ملل سرنوشت کرکوک را تعیین و حقوق کردها و دولت مرکزی را در این شهر روشن کند. این همه‌پرسی اما تا به حال عملی نشده است. بعد از محاصره کرکوک توسط داعش در ۳ سال پیش، پیشمرگه‌های کرد موفق شدند کنترل شهر را در دست بگیرند.
اقدام اخیر نظامی بغداد در کرکوک و سنجار بخشی از عملیات دولت مرکزی برای تسلط بر مناطق مورد مناقشه با کردهاست. این اقدام همچنین پاسخی است به برنامه اقلیم کردستان برای جدایی از خاک عراق؛ برنامه‌ای که نخستین گام عملی آن با برگزاری "همه‌پرسی استقلال" برداشته شد.
همه‌پرسی مناقشه‌برانگیز استقلال کردستان عراق روز ۲۵ سپتامبر (سوم مهر) در سه استان اربیل، سلیمانیه و دهوک، به اضافه "مناطق مورد مناقشه" با بغداد از جمله کرکوک، برگزار شد.
در همه‌پرسی یادشده حدود ۷۲ درصد از بیش از ۵ میلیون و ۲۰۰ هزار واجد شرایط شرکت کردند و بیش از ۹۳ درصد از آنان به "استقلال" کردستان عراق رأی مثبت دادند.
اقلیم کردستان؛ از مدار ۳۶ درجه تا امروز
به‌رغم هشدار و تهدیدهای دولت‌های ترکیه، ایران و عراق مقا‌م‌های اقلیم کردستان عراق می‌گویند روز دوشنبه (۲۵ سپتامبر) همه‌پرسی را برگزار می‌کنند. نگاهی تصویری به اقلیم کردستان از تعیین مدار ۳۶ درجه پرواز ممنوع تا امروز:
عکس: picture-alliance/Zumapress/B. Feher
به‌رغم هشدار و تهدیدهای دولت‌های ترکیه، ایران و عراق روز دوشنبه (۲۵ سپتامبر) مقا‌م‌های اقلیم کردستان عراق می‌گویند همه‌پرسی را برگزار می‌کنند. مسعود بارزانی طرح برگزاری همه‌پرسی استقلال را در ژوئیه سال ۲۰۱۴ اعلام کرده بود.
عکس: picture-alliance/Zumapress/B. Feher
حمله نیروهای ارتش عراق در سال ۱۹۹۱ و تصرف کویت با عملیات نیروهای ائتلاف به رهبری آمریکا روبرو شد و نیروهای این کشور در ماه مارس از کویت بیرون رانده شدند.
عکس: picture-alliance/AP Images/P. Downs
در پی شکست نیروهای عراقی در کویت، شبه نظامیان کرد مدافع دولت صدام حسین، به حزب دموکرات و اتحادیه میهنی کردستان پیوستند. پایان عملیات نیروهای ائتلاف و حمله ارتش عراق به مناطق کردنشین منجر به گریختن یک و نیم میلیون کرد شد.
عکس: picture-alliance/dpa/T. Brakemeier
در حالی که ترکیه مرزهای خود را بسته بود، در آوریل ۱۹۹۱ نیروهای ائتلاف در شمال عراق (بالای مدار ۳۶ درجه) منطقه پرواز ممنوع اعلام کردند تا مانع از حملات ارتش صدام حسین به کردهای شمال عراق شوند. از آن زمان اداره امور به دست کردهای ساکن منطقه افتاد.
عکس: picture-alliance/dpa
در حالی که گفت‌وگوهای حزب دموکرات و اتحادیه میهنی با دولت بغداد در زمینه خودمختاری انجام می‌شد، پیشمرگه‌های کرد در ماه ژوئیه سال ۱۹۹۱شهرهای اربیل و سلیمانیه را تصرف کردند و جنگ دیگری در ماه اکتبر همان سال بین دولت صدام حسین و پیشمرگه‌ها درگرفت و با بسته شدن راه‌ها کردستان در محاصره ارتش عراق قرار گرفت.
عکس: picture-alliance/dpa/Behrouz Mehri
در انتخاباتی که در ماه مه سال ۱۹۹۲ در مناطق تحت کنترل کردها در شمال عراق برگزار شد، حزب دمکرات ۵۱ درصد و اتحادیه میهنی ۴۹ درصد آرا را بدست آورد. در سپتامبر همان سال کنگره ملی عراق که از گروه‌های مخالف صدام تشکیل شده بود در صلاح‌الدین تشکیل جلسه داد.
عکس: picture-alliance/dpa/K. Akrayi
درگیری نیروهای حزب دموکرات و اتحادیه میهنی در ماه مه سال ۱۹۹۴ به جنگ داخلی در کردستان منتهی شد تا جایی که در اوت سال ۱۹۹۶ مسعود بارزانی از صدام حسین درخواست کمک کرد. نیروهای حزب دموکرات با کمک ارتش صدام، شهرهای اربیل و سلیمانیه را از دست نیروهای اتحادیه میهنی به رهبری طالبانی خارج کردند و دولت جدید در اربیل مستقر شد.
عکس: picture-alliance/dpa
سازمان ملل متحد در ماه مه سال ۱۹۹۶ بر سر طرح فروش "نفت برای غذا" با دولت عراق به توافق رسید و قرار شد ۱۳ درصد درآمد حاصل از فروش نفت در اختیار سه استان تحت کنترل کردها قرار بگیرد.
عکس: picture-alliance/dpa
جلال طالبانی و مسعود بارزانی در سپتامبر سال ۱۹۹۸ در واشنگتن قرارداد صلحی را بین نیروهای حزب دمکرات و اتحادیه میهنی امضا کردند.
عکس: picture-alliance/dpa
همزمان با حملات ۱۱ سپتامبر سال ۲۰۰۱ به برج‌های تجارت جهانی توسط شبکه تروریستی القاعده، درگیری نظامی بین نیروهای اتحادیه میهنی و گروه جندالاسلام صورت گرفت. این گروه بعدا به انصار اسلام تغییر نام داد. پس حمله ۱۱ سپتامبر، عملیات نظامی آمریکا در افغانستان آغاز شد و بحث بر سر حمله نیروهای ائتلاف به عراق نیز بالاگرفت.
عکس: dapd
نیروهای ائتلاف به رهبری آمریکا روز ۲۰ مارس سال ۲۰۰۳ به عراق حمله کردند و بمباران بغداد و دیگر شهرهای این کشور آغاز شد و حکومت صدام حسین فروپاشید. در همین زمان اتحادیه میهنی و حزب دموکرات "رهبری عالی مشترک" در مناطق تحت تسلط کردها تشکیل دادند که ریاستش به عهده رهبران دو حزب، مسعود بارزانی و جلال طالبانی بود.
عکس: picture-alliance/dpa
در اولین انتخابات دوران "پسا صدام" ائتلاف احزاب کرد موفق شد در انتخابات سراسری عراق در مکان دوم قرار گیرد و ۷۷ نماینده در ژانویه سال ۲۰۰۵ به مجلس موقت اعزام کند.
عکس: picture-alliance/dpa/Sioli/Emblema
نمایندگان موقت مجلس عراق در ماه آوریل سال ۲۰۰۵، جلال طالبانی، رهبر اتحادیه میهنی کردستان را به عنوان رئیس جمهور موقت کشور انتخاب کردند.
عکس: picture-alliance/dpa/dpaweb/A. Haider
در سال ۲۰۰۵ خبر کشف ذخائر بزرگ نفت در مناطق کرد نشین منتشر شد. از اواسط سال ۲۰۰۶ پرچم کردستان برفراز ساختمان‌های دولتی جای پرچم عراق را گرفت. و در ماه مه ۲۰۰۷ دولت اقلیم کردستان، تامین امنیت سه استان کردنشین شما را از نیروهای آمریکایی تحویل گرفت.
عکس: picture-alliance/dpa/dpaweb
در ماه ژوئیه سال ۲۰۱۴ مسعود بارزانی طرح برگزاری همه‌پرسی استقلال را که قرار بود همان سال برگزار شود اعلام کرد. او استقلال را یک "حق طبیعی" دانست. در ژوئن سال ۲۰۱۷ و در یک نشست "فراحزبی" روز ۲۵ سپتامبر برای برگزاری همه‌پرسی استقلال تعیین شد. در سپتامبر این سال پارلمان اقلیم که دو سال در تعلیق بسر می‌برد، بازگشایی شد تا همه پرسی را تایید کند.
