کنگره حزب عدالت و توسعه (AKP) در ترکیه در روز یک‌شنبه (۳۰ سپتامبر/۹ مهر) درباره ترکیب رهبری خود تصمیم خواهد گرفت. شکی نیست که رجب طیب اردوغان بار دیگر به عنوان رئیس حزب انتخاب خواهد شد.

حزب عدالت و توسعه درصدد است با تثبیت موقعیت اردوغان زمینه را برای انتخاب وی به عنوان رئیس‌جمهوری آتی ترکیه فراهم کند. گرچه اردوغان درباره آینده سیاسی خود تا کنون سکوت اختیار کرده، اما شواهد حاکی از آنست که وی در سال ۲۰۱۴ از مقام نخست‌وزیری کناره‌گیری خواهد کرد تا راه را برای تصدی مقام ریاست‌جمهوری هموار کند.

بر طبق قانون اساسی ترکیه ریاست جمهوری باید از همه مسئولیت‌های حزبی خود صرف‌نظر کند. ۱۴۸۹ هیات نمایندگی با حق رای در کنگره حزب عدالت و توسعه حضور دارند. تا کنون رقیبی برای اردوغان معرفی نشده است. بر اساس تصمیمات و آ‌ئین‌نامه درونی حزب این آخرین باری است که اردوغان می‌تواند ریاست حزب را برعهده داشته باشد.

مدت نخست‌وزیری در این دوره نیز می‌تواند بسیار کوتاه باشد، زیرا تا انتخابات ریاست‌جمهوری در سال ۲۰۱۴ اردوغان باید با عبدالله گل، رئیس‌جمهورفعلی ترکیه، نیز به توافق رسد. هنوز مشخص نیست که آیا عبدالله گل حاضر به رقابت مستقیم با دوست قدیمی خود هست یا خیر.

رئیس‌جمهور در ترکیه با رای مستقیم شهروندان انتخاب می‌شود. آخرین نظرسنجی‌ها نشان می‌دهند که عبدالله گل از اردوغان پیشی دارد.

یکی دیگر از اقدامات مهم کنگره حزب عدالت و توسعه جوانگرایی در حزب است. بسیاری از نمایندگان این حزب در پارلمان ترکیه نمی‌توانند در انتخابات آتی پارلمان شرکت جویند.

جانشین احتمالی اردوغان

اردوغان برای تصدی مقام ریاست‌جمهوری نیاز به پشتیبانی حزب خود دارد. اما حزب عدالت و توسعه مایل است که در صورت پیروزی اردوغان در انتخابات ریاست‌جمهوری جانشینی شایسته برای وی در حزب و در کاخ نخست‌وزیری بیابد.

حزب عدالت و توسعه به عنوان حزبی اسلام‌گرا و معتدل شانس زیادی دارد که دوباره در انتخابات آتی ترکیه نیرومندترین فراکسیون را در پارلمان این کشور تشکیل دهد. این حزب در آخرین انتخابات حدود ۵۰ درصد آرا را از آن خود کرد.

یکی از افرادی که بیشترین شانس را برای جانشینی اردوغان دارد، نومان کورتولموس، کارشناس اقتصادی است. کورتولموس در ماه اوت به حزب عدالت و توسعه پیوست و به دلیل نزدیکی به اردوغان به سرعت اعتباری برای خود در حزب یافت.

کورتولموس یکی از افراد مورد اعتماد اردوغان به شمار می‌‌آید. هر دو از همکاران سابق نجم‌الدین اربکان، نخست‌وزیر اسلام‌گرای پیشین ترکیه، به شمار می‌آیند.

کورتولموس بر خلاف اردوغان خویی آرام دارد و کارشناس اقتصادی به شمار می‌آید. یکی از دلایل موفقیت حزب عدالت و توسعه در میان رای‌دهندگان نیز سیاست‌های اقتصادی این حزب بوده که البته تا کنون تحت رهبری اردوغان متحقق شده است.

به‌رغم نظر مساعد اردوغان به کورتولموس به نظر می‌رسد که همه اعضای حزب با این گزینه موافق نباشند. علی باباجان، وزیر پیشین اقتصاد ترکیه، یکی دیگر از جانشیان احتمالی اردوغان به حساب می‌آید. وی یکی از بانیان اعتلای اقتصادی در ترکیه محسوب می‌شود.

هدف اردوغان

در صورتی که اردوغان در سال ۲۰۱۴ موفق به پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری شود و همزمان فرد مورد اعتمادی را به عنوان جانشین خود در حزب بیابد، یکی از "آرزوهای" وی به واقعیت بدل خواهد شد.

یکی از یاران نخست‌وزیر ترکیه به تازگی گفته بود اردوغان مایل است که در سال ۲۰۲۳ یعنی در صدمین سال تاسیس جمهوری ترکیه به عنوان رئیس‌جمهوری این کشور در راس قدرت باشد. این بدان معنی است که اردوغان باید در دو دوره آتی انتخابات ریاست جمهوری پیروز شود. هر دوره ریاست جمهوری در ترکیه ۵ سال است.

اردوغان برای تحقق اهداف خود تصمیم دارد که از کنگره حزبی سود جوید و سیاست جدیدی را در برخورد با "مشکل کردها و حزب "پ‌ک‌ک" ارائه دهد. چگونی برخورد با کردها مهم‌ترین مشکل داخلی در ترکیه به شمار می‌آید.

بر اساس گزارش رسانه‌های ترکیه، اردوغان مایل است که گفت‌وگو با حزب "پ‌ک‌ک" (حزب کارگران کردستان) را از سر گیرد. حتی صحبت از این می‌شود که عبدالله اوجالان، رهبری زندانی حزب "پ‌ک‌ک"، در مذاکرات آتی شرکت خواهد داشت.

اردوغان در‌باره مذاکره با کردها گفت: «ملاقات در رابطه با ایمرالی باید دوباره آغاز شود.» این جمله نامفهوم اردوغان به خاطر پرهیز وی از آوردن نام اوجالان صورت گرفته است. ایمرالی نام جزیره‌ای است که اوجالان در آنجا در زندان به سر می‌برد. نخست‌وزیر ترکیه شرط مذاکره با مخالفان کرد را دوری از خشونت و طرد اقدامات مسلحانه از سوی حزب "پ‌ک‌ک" خوانده است.

شمار زیادی ازشخصیت‌های خارجی به کنگره حزب توسعه و عدالت دعوت شده‌اند. گرهارد شردور، صدراعظم پیشین آلمان، از جمله اشخاصی است که در کنگره حزب عدالت و توسعه به عنوان مهمان حضور خواهد یافت.