دکتر بهمن آقایی دیبا، استاد حقوق بین‌الملل دانشگاه ویرجینیا معتقد است تا زمانی که سیاست ایران در منطقه تغییر نکند، این یارگیری به سود غرب و به ضرر ایران ادامه خواهد داشت.

دویچه وله: جرج بوش در سفر خاورمیانه‌ی خود ایران را صریحا حامی شماره‌ی یک تروریسم در جهان نامید. فکر می‌کنید این سخنان را آقای بوش، بخصوص در جمع کشورهای عربی، به چه منظوری بیان می‌کند؟

بهمن آقایی دیبا: هدف‌هایی که آقای بوش از سفر خودش به این منطقه داشت، در واقع یک قسمت‌اش مربوط می‌شد به تلاش برای پیش‌بردن برنامه‌ی صلح میان اعراب و اسراییل و یک قسمت‌اش هم مربوط می‌شد به مسئله‌ی عراق و قسمت دیگر هم مربوط به مسئله‌ی ایران. تا جایی که مسئله‌ی ایران مطرح هست، تلاش آمریکا براساس نظر اکثر تحلیلگران سیاسی که موضوع را بررسی کرده‌اند، بر این است که اولا اتحادی را از کشورهای عربی در مورد حمایت از سیاست آمریکا ایجاد بکنند و در مقابل ایران یک نوع سدسازی را انجام بدهند. فکر می‌کنم صحبت‌هایی هم که شده است در همین جهت هست.

دویچه وله: فکر می‌کنید آمریکا در ایجاد این به‌قول شما «سدسازی» از کشورهای عربی در مقابل ایران، موفق بشود؟

بهمن آقایی دیبا: مسایل زیادی در اینجا مطرح هست. فکر می‌کنم قسمتی از آن مربوط می‌شود به اینکه ایران واقعا چه سیاست‌هایی را دنبال می‌کند و سیاست خارجی ایران نقش مهمی خواهد داشت در اینکه برنامه‌های آمریکا در این زمینه پیشرفت داشته باشد یا نه. ما به‌طور کلی شاهد این هستیم که ایران سیاست خارجی موفقی را در ارتباط با این کشورها، بخصوص در دوران ریاست جمهوری آقای احمدی‌نژاد، دنبال نکرده است و حتا موارد کوچکی را که اخیرا بعنوان پیشرفت در این سیاستها بیان می‌شود، مثل سفر آقای احمدی‌نژاد به جلسه‌ی کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس و همینطور به عربستان، بهرحال پیشرفت‌های اندکی هستند و از بقا و تضمین زیادی برخوردار نیستند و شرایط و به اصطلاح اگرهای زیادی در آنها نهفته است. به نظر من آمریکا خواهد توانست از کشورهای عربی و از کشورهای سنی در مقابل سیاستهای ایران و همینطور در مورد مسئله‌ی شیعه و سنی یکنوع گروه‌بندی ایجاد بکند و پیشرفت این موضوع فقط به خاطر این نخواهد بود که آمریکا قصد دارد این کار را بکند، کشورهای عربی خودشان نگران سیاستهای ایران هستند و از طرف دیگر هم دولت ایران، بخصوص در دوران ریاست جمهوری آقای احمدی‌نژاد، سیاستهایی را که باعث نگرانی این کشورها می‌شود دنبال می‌کند.

دویچه وله: این صف‌بندی‌ها و این یارگیری‌هایی که در حقیقت جرج بوش دارد در میان اعراب انجام می‌دهد، در چه راستایی می‌تواند باشد؟ چون قبل از سفر بوش، عربستان سعودی صریحا اعلام کرد، اجازه نمی‌دهد آمریکا از خاک این کشور برای حمله به ایران استفاده بکند. کشورهای عربی دیگر هم قبلا بیانات مشابهی را داشتند. اگر قرار باشد این امکان از طرف کشورهای عربی در اختیار آمریکا قرار نگیرد ، این هم‌پیمانی چه سودهای دیگری برای آمریکا خواهد داشت؟

بهمن آقایی دیبا: تا رسیدن به مرحله‌ای که آمریکا نیاز داشته باشد که از خاک کشورهایی مثل عربستان، کویت، قطر و کشورهای دیگری که در این سفر به آنها اشاره می‌شود استفاده بکند، فاصله‌ی زیادی هست. در حال حاضر آمریکا دارای نیروهای زیادی در خلیج‌فارس هست، نیروهای زیادی در عراق مستقر هستند و نیروهایی در افغانستان که اگر آمریکا بخواهد عملیاتی انجام بدهد، می‌تواند به‌راحتی از اینها استفاده بکند و مسئله‌ی استفاده از منطقه‌ی کشورهایی مثل عربستان، کویت و بحرین برای انجام این عملیات تا حدود زیادی خارج از بعد این تلاشها هست. آن چیزی که در حال حاضر مطرح هست این است که این سفر بیشتر یک سفر سیاسی‌ است و حمایت سیاسی در واقع از سیاستهای آمریکا در مورد ایجاد انزوا در ایران. در واقع این بخشی است از قسمت غیرنظامی یا قسمت مذاکراتی سیاست آمریکا در مورد ایران و تلاش برای ایجاد انزوا یا کانالیزه‌کردن و یا قراردادن ایران در وضعیتی که دست از سیاستهایی که آمریکا آنها را نمی‌پسندد یا آنها را غلط می‌داند بردارد که البته خب این سیاستها تقسیم می‌شوند به دخالت ایران در عراق و فلسطین و لبنان و حمایت از مسایل تروریستی گروههایی مثل حزب‌الله و حماس و غیره و البته برنامه‌ی اتمی ایران، و در نهایت مسایل مربوط به حقوق بشر. یعنی در واقع این برنامه‌ی اتحاد و صحبت از صف‌بندی‌های جدی در حال حاضر یک اتحاد نظامی برای عملیات نظامی نیست، بلکه برای فشار به دولت ایران در جهت تغییر سیاست‌های آن و قرارگرفتن در مسیر سیاستهای موردپسند کشورهای غربی و بخصوص آمریکا است.

دویچه وله: همزمان با جرج بوش، نیکولا سارکوزی هم به کشورهای عربی سفر کرده است. آیا فکر می‌کنید فرانسه هم اهدافی مشابه با آمریکا را از این سفر دنبال می‌کند؟

بهمن آقایی دیبا: بدون تردید. شما می‌دانید، از زمانی‌ که آقای سارکوزی در فرانسه به قدرت رسید در واقع فرانسه جای انگلیس را در هماهنگی با سیاستهای آمریکا در پیش گرفته و در برخی مسایل حتا از آمریکا هم قدمی جلوتر در جهت سیاستهایی که قبلا و یا عمدتا فقط آمریکا از آنها حمایت و دنبال می‌کرد برمی‌دارد و من شکی ندارم که آقای سارکوزی بازهم در جهت موازی با سیاست آمریکا در این زمینه دارد عمل می‌کند.

مصاحبه‌گر: میترا شجاعی