از آب‌بازی تا خزبازی در تهران؛ پای فیس‌بوک در میان است
۱۳۹۰ مرداد ۱۰, دوشنبه
درست زمانی که بسیاری از افراد در سرتاسر دنیا نگران آن هستند که شبکه‌های اجتماعی مثل فیس‌بوک٬ و حضور فعال جوانان در آن‌ها٬ از ارتباطات انسانی در محیط واقعی بکاهد٬ در تهران در چند هفته گذشته چندین گردهمآیی داوطلبانه جوانانه و شاد، بر پایه قرارهای فیس‌بوکی برگزار شده است.
برای دیدن برخی از تصاویر «خزبازی» و آب‌بازی این‌جا را کلیک کنید
جمعه٬ هفتم مرداد٬ در یک پارک تهران٬ پارک آب و آتش٬ جوانان با تفنگ‌های آب‌پاش به روی هم آب گشودند و در یک پارک دیگر٬ پارک پردیسان٬ با تیپ‌های از مد افتاده و مربوط به سال‌های گذشته با عنوان «خز بازی» دور هم جمع شدند.
گردهمایی اول انتقادات فراوان رسانه‌های محافظه‌کار دولتی را همراه داشت و دومی با انتقاداتی از سوی جامعه همراه بود. در اولی لباس خیس و روسری عقب‌رفته دختران دستمایه انتقادات شد و در دومی لباس‌هایی که به اعتقاد عده‌ای پوشیدنش به نوعی تمسخر قوم و یا قشر خاصی از مردم بود.
«خز بازی» اشاره به نوعی از رفتار یا پوشش دارد که مد روز یا هماهنگ با معیارهای طبقه متوسط جامعه شهری نیست.
با این همه در صفحات فیس‌بوکی که مربوط به این رویدادها (Event) هستند بیشتر جوانان هیجان‌زده در پی فرصت‌های بعدی هستند تا دوباره در گوشه‌ای از شهر دور هم جمع شوند.
بسیاری از آن‌ها در حالی با اشتیاق از یکدیگر می‌خواهند که عکس‌هایی بیش‌تری از «ایونت‌های» قبلی آپلود کنند٬ که رسانه‌های محافظه‌کار با انتشار همان عکس‌ها٬ آن‌ها را عده‌ای «بی اخلاق»٬ «هنجارشکن» با رفتارهایی «منافی عفت عمومی» می‌نامند.
پیش از این نیز با هماهنگی‌های اولیه فیس‌بوکی٬ یک گردهمایی برای رنگ‌پاشیدن به هم٬ یک گردهمایی برای گوجه زدن به همدیگر٬ یک گردهمآیی برای حباب ساختن با کف صابون٬ یک گردهمآیی برای بادبادک بازی٬ و یک گردهمآیی برای دیدار موفرفری‌ها با هم در پارک‌های مختلف تهران برگزار شده بود.
اکنون این جوانان در حالی همچنان پیگیر قرارهای بعدی خود هستند که گروهی این قرارهای شاد برآمده از دل فیس‌بوک را استراژی جدید حاکمیت برای مصالحه در آستانه انتخابات می‌دانند و برخی نیز نگران دستگیری این جوان‌ها در دفعات بعدی قرارهای‌شان هستند.
بازتاب در رسانه‌ها و تهدیدات پلیس
وقتی خبرگزاری ایسنا٬ دیروز یکشنبه نهم مرداد خبر داد که پلیس تعدادی از جوانان را در یک پارک تهران دستگیر کرد٬ نگرانی آن دسته از کسانی که پیش‌بینی برخورد انتظامی با جوانان را داشتند به واقعیت پیوست.
عنوان خبر ایسنا این بود: «در ادامه وقایع بوستان آب و آتش؛ رئیس پلیس تهران از دستگیری تعدادی از هنجارشکنان در یکی دیگر از بوستان‌های پایتخت خبر داد.»
در این خبر آمده که « تعدادی از پسران و دختران جوان در يكی ديگر از بوستان‌های پايتخت اقدام به انجام اعمال خلاف شئون اسلامی كردند كه ماموران پليس پس از اطلاع از اين امر، سريعاً در محل حاضر و تمامی اين متخلفان و هنجارشكنان را دستگير و تحويل مراجع قضايی كردند.»
اما آخرین جمله خبر که نقل قولی است از رئیس پلیس تهران بیش از هر چیز بوی تهدید به منظور پیشگیری از تکرار چنین گردهم‌آیی‌هایی را می‌دهد: «پليس تهران در صورت مشاهده اين‌گونه موارد قاطعانه با بر هم‌زنندگان نظم و امنيت اجتماعی و هنجارشكنان برخورد می‌كند.»
خبرگزاری فارس نیز روز شنبه به انتشار گفته‌های «مدیر عامل اراضی عباس‌آباد» پرداخت. بهنام اتابكی در گفت‌وگو به فارس گفت «روز گذشته عده‌ای در يک هماهنگی قبلی در پارک آب و آتش حضور يافته و تصميم گرفته بودند روی يكديگر آب بپاشند» و بیان کرد: «افرادی كه اقدام به آب بازی كرده بودند، اصولا بدحجاب بودند. البته تعدادی افراد باحجاب نيز در پارک حضور داشتند.»
او در این گفت‌وگو ادامه داد: « نیروی انتظامی نيز نمی‌توانست آن‌ها را متفرق كند و از حدود ساعت ۹ تا ۱۲ اين افراد اقدام به آب‌بازی كردند و با قطع آب آن‌ها را متفرق كرديم.»
این اظهارات از سوی کاربران صفحاتی در فیس بوک که تنظیم قرارهای جوانان اختصاص دارد مورد تمسخر قرار گرفت. چرا که آن‌ها اعلام می‌کردند که هیچ کس آب را به روی آن‌ها نبست. بلکه ماموران پارک حتی با روشن کردن مشعل‌های آتش سعی داشتند تا محیط را شادتر کنند و بیشتر جوانان تا ساعت ۱۵ نیز در پارک مانده بودند.
البته بازتاب وسیع آب‌بازی جوانان تهرانی در رسانه‌های محافظه‌کار و تهدیدات پلیسی شاید چندان هم بی اثر نبوده، چنان‌چه در یکی از صفحات فیس‌بوک اعلام شده که قرارها در ماه رمضان٬ ماه روزه‌گیری مسلمانان٬ تعطیل است و در یک صفحه دیگر با لینک به صفحه‌ای مشابه، کاربران را از ورود به این صفحه منع کرده‌اند و اعلام کرده‌اند که این صفحه تقلبی و برای به دام انداختن کاربرانی است که در پی تنظیم قرارهای دسته جمعی هستند.
قدرت فیس‌بوک برای تفریح و سیاست
یکی از صفحات فیس بوک که مخصوص قرارهای دسته جمعی است حدود ۲۱۵۰ عضو دارد. آن‌ها روی صفحه خود عکس‌های قرارهای‌شان٬ ویدیو‌هایی از این قرارها و پیغام‌های عمومی را منتشر می‌کنند.
در یکی از ویدیو‌های منتشر شده یکی از جوانان رو به دوربین می‌گوید ببین قدرت فیس‌بوک را و در پشت سرش نمایی است از بادبادک‌ها بر آسمان تهران و دختر و پسرهایی که دارند با استفاده از کف صابون حباب‌های بزرگی درست می‌کنند و می‌خندند و شادند.
قدرت فیس‌بوک همان چیزی‌ست که به نظر یکی از کاربران فیس بوک برای دولت ایران خطرناک است و احتمال برخورد با چنین حرکت‌هایی را افزایش می‌دهد. این کاربر در صفحه‌اش در فیس‌بوک نوشت: «مهم نیست که به چه هدفی این جوان‌ها جمع شده‌اند٬ مهم این است که نشان می دهند که از طریق فیس‌بوک امکان هماهنگی تجمع وجود دارد و اعتماد به نفس را در جوان‌ها افزایش می‌دهد.»
اما چنین اظهارنظرهایی نظیر تهدیدات انتظامی برای بسیاری از کسانی که در صفحات فیس بوک مربوط به قرارها نظر خود را نوشته‌اند٬ مسخره است. یکی از آن‌ها نوشته که برایش خنده‌دار است که همه چیز سیاسی می‌شود.
البته بیشتر کامنت‌ها درباره‌ی جو رسانه‌ای دولتی‌هاست. یکی از کاربران می‌نویسد: «اون چیزی که تو این مملکت جرم داره اینه که بخوای شاد باشی...بخوای زندگی کنی و خوشحال باشی.... بزرگ‌ترین جرم تو این مملکت هوشـــیاری هستش.»
و کاربر دیگری می‌نویسد: «واقعا متاسفم! کجا داریم زندگی می‌کنیم خدا. حالا جالبه همه واسه ما سیاست‌دان شدن می‌گن پشت این کارا داستان هست شما نمی‌دونی فقط می‌ری آب بازی! می‌خوام با سر برم تو دیوار از بس جو می‌گیره مردم رو یهو پوآرو میشن واسه ما! آه خدای من!»
قرارهای آتی به رغم انتقادات
اما فقط موضوع آب‌بازی نبود که با انتقاداتی همراه شد. گردهمآیی دیگر با عنوان "خز بازی" نیز انتقاداتی به همراه داشت. البته این گردهمآیی نه انتقادات دولتی که انتقاداتی را از سوی جامعه برانگیخت.
در گردهمآیی "خزبازی" جوان‌ها تلاش داشتند خود را با لباس‌هایی ناهماهنگ و عمدتاً مربوط به گذشته به نمایش درآورند. اما این نقد از طریق بسیاری از کامنت‌های فیس‌بوک یا دیگر نوشته‌های آن‌لاین به آن‌ها وارد شد که در کارشان به نوعی تمسخر قومیت‌های خاص و همچنین قشری خاص (قشر فرودست جامعه) به چشم می‌خورد. اگرچه گروهی دیگر نیز صرفاً از این حرکت به عنوان راهی برای شاد بودن یاد کردند.
با این‌همه اکنون به رغم انتقادات دولتی و غیردولتی و همچنین تهدیدات انتظامی ظاهراً جوانان مشتاق قرارهای بعدی هستند٬ چنان‌چه همچنان بازار پیشنهاد موضوع برای قرارهای بعدی در کامنت‌های صفحات فیس‌بوک متعلق به گروه‌های هماهنگ کننده داغ است.
یکی از راه‌های تعیین موضوع استفاده از قابلیت رای گیری در فیس بوک است. یکی از موضوعاتی که بسیاری به آن رای مثبت داده‌اند این است که یک روز همگی با هم در مترو جمع شوند و سر یک زمان مشخص موبایل‌های‌شان زنگ بزند. زنگ‌هایی ترجیحاً مشابه.
حرکت «افطاری تا سحر» نیز این روزها طرفداران خاص خود را پیدا کرده که به نوعی از طریق فیس بوک و امکان گپ‌های مجازی در پی تنظیم شب زنده‌داری‌های عمومی در شب‌های رمضان هستند.
مریم میرزا
تحریریه: یلدا کیانی