این امر چه پیامدهائی برای آذربایجان و ایران خواهد داشت؟ بسیاری از کارشناسان و تحلیل گران محلی هنوز پیامدهای استفاده مشترک آمریکا و روسیه از پایگاه راداری قبله در آذربایجان را، دقیق و همه جانبه ارزیابی نکرده‌اند. برخی از تحلیل گران آسیای مرکزی و آذربایجان از افزایش اهمیمت استراتژیکی منطقه صحبت می‌کنند.

آیا مشاركت و حضور نظامی آمریكا در پایگاه راداری قبله خطری برای ایران ایجاد خواهد کرد و پیامد آن برای ایران چه خواهد بود؟

عباس جوادی تبریزی، روزنامه‌نگار آذربایجانی و دستیار مدیرکل رادیو آزادی، رادیو اروپای آزاد در گفت‌وگویی با بخش فارسی دویچه وله دراینباره اظهار می‌دارد: «برای ایران نمی‌تواند پیامد مثبتی داشته باشد، چونکه به نظر من به هر صورت جبهه، جبهه کشورهای که در رویارویی با ایران قرار دارند هست . تابحال همیشه روسیه از از منافع ایران در مقابل آمریکا و اتحادیه اروپا نوعی حفاظت کرده و از این نقطه نظر اگر استفاده مشترک از این پایگاه عملی بشود در آنصورت البته این به نفع ایران نیست.»

پایگاه راداری «قبله» در مالکیت جمهوری آذربایجان قرار دارد. بر اساس توافقنامه سال ۲۰۰۲ میلادی میان روسیه و آذربایجان این پایگاه برای مدت ۱۰ سال در اجاره روس ها قرار گرفته است. بنابراین مشاركت هر دولت یا كشور ثالثی نیاز به موافقت باكو دارد.

المار محمد یاراف وزیر امور خارجه آذربایجان گفته است که استفاده از پایگاه قبله نیازمند بررسی تیمی از كارشناسان نظامی – سیاسی، امنیتی و همچنین موافقت رسمی دولت آذربایجان است. ولی به عقیده کارشناسان مقامات باكو از مشاركت آمریكا در بهره برداری از پایگاه قبله استقبال کرده‌اند.

بنظر ساجیده میرزا، روزنامه نگار و صاحبنظر ازبک در امور آسیای مرکزی همکاری احتمالی روسیه و آمریکا در آذربایجان، اهمیت این کشور را در صحنه بین المللی بیشتر خواهد کرد.

وی در این مورد می‌گوید: «این یک اقدام برنامه ریزی شده است. البته باید دید که پشت این پیشنهاد چه چیزی قرار دارد که منظور پوتین از استفاده مشترک از این پایگاه در مجموع چی هست؟ موضوع بسیار پیچیده تر از آن است که من فکر می‌کنم و یا کارشناسان فکر می‌کنند. در این پیشنهادی که آقای پوتین کرده است باید دید که منفعت طرفین چگونه خواهد بود؟ بصورت عموم برای آذربایجان خیلی خوب است که مثلا این طرح عملی بشود و مثلا دو کشور این پایگاه را مشترکا استفاده کنند برای آذربایجان خوب است که این کشور یکی از کشورهای مرکزی در رابطه با تامین امنیت برای آمریکا و روسیه می‌شود.»

به گزارش خبرگزاری «اینترفكس» جان كولستون، معاون دبیركل ناتو بر اساس نتایج مطالعات مقدماتی كارشناسان ناتو اظهار داشته است كه پایگاه راداری قبله به دلیل نزدیكی زیاد به عوامل تهدیدات احتمالی نمی‌تواند به اندازه كافی مؤثر باشد.

اما جمهوری اسلامی ایران با بسیاری از کشورهای همسایه از جمله آذربایجان قراردادی را مبنی بر عدم استفاده از خاک کشور برای هر گونه اقدام نظامی منعقد کرده است. براساس این قرارداد آذربایجان و ایران استفاده از خاک کشورشان را جهت هجوم به کشور دیگر نمی‌توانند در اختیار کشور ثالث قرار دهند.

به نظر عباس جوادی تبریزی ولی این قرارداد در عمل اجرا نمی‌شود: «ایران این تیپ قراردادها را با کشورهای زیادی دارد، مثلا با افغانستان هم دارد. با آذربایجان هم قراردادی بسته است که هیکدام از این کشور و دو دولت اجازه نخواهند داد که دولت ثالث از مناطق و سرزمین این کشور برای هجوم و یا تبلیغات حتی علیه کشور دیگر استفاده بکند. البته این در عمل هیچوقت شاید به آن درجه اجرا نمی‌شود. ولی این قرارداد هست و آقای الهام علی اف حداقل در ۲ یا ۳ ماه اخیر چندین بار تاکید کرد که از زمین و اراضی سرزمین آذربایجان چنین هجوم و حمله‌ای به ایران نخواهد شد و آذربایجان به آن اجازه نمی‌دهد.»

طاهر شیرمحمدی