استفاده رژیم اسد از سلاح شیمیایی در شهر دوما اثبات شد
۱۴۰۱ بهمن ۸, شنبه
تحقیق دو ساله دیدبان تسلیحات شیمیایی نشان میدهد که دستکم یک بالگرد ارتش سوریه در سال ۲۰۱۸ ساختمانهای مسکونی دوما را با گاز کلر هدف گرفته است. این حمله با مرگ ۴۳ نفر همراه بود. چهار تن از عوامل عملیات شناسایی شدهاند.
تبلیغات
۷ آوریل ۲۰۱۸ نیروهای رژیم سوریه عملیاتی را با حمایت نظامیان روسی برای بازپسگیری پایگاههای شورشیان در حومه دمشق انجام دادند که با تصرف منطقه پایان یافت.
محاصره دوما و حمله هوایی به اماکن مسکونی شهر، دهها کشته و مجروح به جا گذاشت. آن زمان روشن بود که در این عملیات، سلاح شیمیایی به کار رفته اما شواهد کافی برای اثبات این امر وجود نداشت.
سازمان منع تسلیحات شیمیایی (OPCW) نیز در مارس ۲۰۱۹ نتیجه گرفت که دوما مورد چنین حملهای واقع شده اما ماموریت رسمی برای پژوهش در این باره به بنبست خورد. علت به روسیه باز میگشت که طرح همکاری مشترک سازمان ملل و این تشکیلات را وتو کرد.
تیم تحقیق و شناسایی OPCW بر همین اساس از سوی کشورهای عضو این سازمان تحت عنوان دیدبان تسلیحات شیمیایی تشکیل شد. حال بررسیهای دو ساله این گروه، اثبات میکند که در آن عملیات، سلاح شیمیایی به کار رفته است.
این بررسی در فاصله ژانویه ۲۰۲۱ تا دسامبر ۲۰۲۲ جریان داشت و یافتههای آن از سوی نهادهای حقیقتیاب بینالمللی تایید شدهاند. تحقیقات مشترک قبلی سازمان ملل و سازمان منع تسلیحات شیمیایی هم نشان میدهند که در آن حمله، علاوه بر گاز کلر، از گاز اعصاب سارین هم استفاده شده بود.
ایالات متحده، بریتانیا، فرانسه و آلمان که اعضای دیدبان تسلیحات شیمیایی هستند، استفاده مکرر رژیم سوریه از این سلاحهای هولناک را با شدیدترین عبارات نکوهش کردهاند. در بیانیه این گروه آمده است: «ما از رژیم اسد میخواهیم به تعهدات مربوط به کنوانسیونها و قطعنامههای سازمان ملل عمل کند.»
تحقیق یاد شده، چهار مظنون در یکی از واحدهای نیروی هوایی سوریه را شناسایی کرده اما نام آنها علنی نیست. یافتهها بر اساس تحلیل فنی ۷۰ نمونه زیستی و زیستمحیطی، تصاویر ماهوارهای، ۱۶ مصاحبه با شهود و آزمایش مهمات و ادوات استوارند.
گزارش دیدبان تسلیحات شیمیایی میگوید: «دستکم یک بالگرد یگان زبده نیروی هوایی سوریه دو سیلندر زرد رنگ حاوی گاز کلر را روی دو ساختمان مسکونی در دوما پرتاب کرده که به مرگ ۴۳ نفر و آسیبدیدگی جدی دهها نفر دیگر منجر شده است.»
دمشق و مسکو با تحقیقات اخیر هیچگونه همکاری نداشتند و استدلال کردهاند که تیم شناسایی سازمان منع گسترش سلاحهای شیمیایی، صلاحیت قانونی ندارد. فرناندو آریاس، مدیرکل سازمان منع گسترش سلاحهای شیمیایی اعلام کرده که جهان اینک حقایق را میداند و جامعه بینالمللی باید اقدام کند.
حمله شیمیایی در دوما باعث شد ایالات متحده، بریتانیا و فرانسه در بزرگترین عملیات نظامی خود علیه دمشق، مواضعی را موشکباران کنند.
دوما آن زمان کانون شورشیان سوری بود اما اینک مدتهاست تحت کنترل دولت اسد قرار دارد.
آوریل سال ۲۰۲۱ اعضای سازمان منع گسترش سلاحهای شیمیایی، با اکثریت آرا و در واکنش به کاربست این تسلیحات علیه مخالفان،حق رای سوریه در این نهاد را سلب کردند.
تصاویری تکاندهنده از ده سال جنگ و ویرانی در سوریه
عکاسان بومی سوریه جلوههای گوناگون رنج و مصیبت روزانه را در میهن جنگزده خود تصویر کردهاند. دفتر امدادرسانی سازمان ملل این عکسها را منتشر کرده تا نگاه جهانیان را به فاجعهای بیپایان جلب کند.
عکس: Ghaith Alsayed/OCHA
خاطرات ویران در شهر رقه
از شهر زیبای رقه در سال ۲۰۱۹ چیزی جز ویرانهای عظیم باقی نمانده است. مادری کودکش را با کالسکه در میان ویرانهها به گردش برده است. عبود همام میگوید: «از سال ۲۰۱۷ عکس گرفتن از شهرم را شروع کردم. من از تمام گوشه و کنار این شهر خاطره دارم و حالا خاطرات زیر آوار رفته است. این عکسها یک روز اسناد تاریخی میشوند.»
عکس: Abood Hamam/OCHA
این رنج و مصیبت را پایانی نیست
دو برادر در مرگ مادر خود که جانش را در بمباران از دست داده زاری میکنند. غیث السید، عکاس سوری، این صحنه دردناک را در سال ۲۰۲۰ در شهر ادلب ثبت کرد. زمانی که جنگ شروع شد عکاس ۱۷ ساله بود و یک برادر را در جنگ از دست داد: «وقتی این عکس را میگرفتم تمام رنج و عذاب صحنه دردناک مرگ برادرم جلو چشمم آمد و بی اختیار اشکم جاری شد.»
عکس: Ghaith Alsayed/OCHA
گم شده در ویرانه
این مادر با دخترش در آوریل ۲۰۲۰ در شهر ویران بینیش به دنبال چیست؟ آنها در متن ویرانهای بیکران مثل دو موجود کوچک هستند. آنها به این مدرسه مخروبه پناه آوردهاند. اینجا مخروبه است اما دستکم سقفی بالای سر دارند. در همین نزدیکی اردوگاهی وجود دارد اما برای این مادر و دختر چادر خالی باقی نمانده است.
عکس: Mohannad Zayat/OCHA
آب آشامیدنی از چاله بمب
ژوئن ۲۰۱۳ در حلب لوله آب زیر بمباران از بین میرود. پسربچه از گودالی آب مینوشد که از انفجار بمب پدید آمده است. مظفر سلمان میگوید: «برخی میگفتند که این تصویری واقعگرایانه نیست و خوب بود که من به پسرک آب تمیز میدادم. اما من فکر میکنم که برای تغییر واقعیت باید در گام نخست آن را همان جوری که هست، به تصویر کشید.»
عکس: Muzaffar Salman/OCHA
فرار از غوطه
در مارس ۲۰۱۸ اهالی غوطه پا به فرار گذاشتند. این مرد بچه خود را به امید سفر به دیار آزادی توی چمدان جا داده است. عمر صنادیقی درباره عکس گفته است: «جنگ در سوریه فقط کشور را تغییر نداد. ما را هم تغییر داد. نگاه ما به انسانهای دیگر و شیوه تصویر کردن آنها نیز تغییر کرد تا بتونیم پیامی انسانی به جهان بفرستیم.»
عکس: Omar Sanadiki/OCHA
و زندگی ادامه دارد...
سال ۲۰۱۷ در حومه دمشق. ام محمد و همسرش راحت و آسوده در خانه ویران خود نشستهاند. سمیر الدومی میگوید: «این زن از جالبترین زنانی است که در زندگی دیدهام. او مجروح شد و شوهرش هم بعد از او زخم برداشت. زن در خانه ماند تا پرستاری از شوهرش را به عهده بگیرد. نیروی مقاومت او بازتابی از سیمای واقعی سرزمین سوریه است.»
عکس: Sameer Al-Doumy/OCHA/AFP
مادری بر گور فرزند
حوالی درعا در سال ۲۰۱۷؛ عید در کار نیست. محمد ابازید درباره عکسی که گرفته میگوید: «این زن در روز عید فطر به جای جشن گرفتن به سر مزار پسرش رفت. من هم گریهام گرفته بود، اما اشک از چشم پاک کردم تا بتوانم عکس بگیرم.»
عکس: Mohamad Abazeed/OCHA
کودکی در صندلی چرخدار
عکسی از دمشق در دسامبر ۲۰۱۳. دختربچه در صندلی چرخدار منتظر نشسته تا پدر برایش غذا درست کند. او در راه مدرسه بود که با انفجاری مجروح شد. خودش تعریف میکند: «آن روز کفش قهوهای به پا داشتم. یکهو دیدم کفشم توی هوا پرواز میکند و پای مرا هم با خودش میبرد.»
عکس: Carole Alfarah/OCHA
پارکور بالای خرابهها
در کفر نوران در نزدیکی حلب ورزشکاران سوری سقف ویرانهها را به میدان جذابی برای پارکور بدل کردهاند. ویرانههایی که دیگر به کاری نمیآیند خوب است که دستکم محل مناسبی باشند برای جست و خیزهای خطرناک اهل ورزش.
عکس: Anas Alkharboutli/OCHA/picture alliance/dpa
امید به آغازی تازه
به دنبال امضای قرارداد آتشبس خانوادهای به خانه و کاشانه خود در حوالی ادلب برمیگردد. علی حاج سلیمان درباره عکسی که در سال ۲۰۲۰ گرفته میگوید: «برای مردمی که به خانه و زندگی خود برمیگشتند خوشحال بودم اما غمی در دل داشتم چون خودم هم آواره شده بودم.»
عکس: Ali Haj Suleiman/OCHA
میراث روم
جنگ به آمفیتئاتر باستانی "بصری" در حومه درعا نیز رحم نکرده است. در سال ۲۰۱۸ سیلاب باران خرابههای باستانی را فرا گرفت؛ اگر جنگ نبود حتما نهاد یا بنیادی از خرابی بیشتر این عرصه تاریخی جلوگیری میکرد. این عکس را نیز نهاد فرهنگی سازمان ملل در اختیار رسانهها قرار داده است.