استقبال از فراخوان صدر به هوادارانش برای پایان تنش و درگیری
۱۴۰۱ شهریور ۸, سه‌شنبه
روحانی پرنفوذ شیعه عراق، مقتدی صدر به هوادارانش یک ساعت فرصت داد که منطقه سبز بغداد را ترک کنند. او از مردم عراق به خاطر خونین‌ریزی‌ها عذرخواهی کرد. در درگیری‌های شب گذشته دستکم ۳۰ تن کشته و ۴۰۰ نفر زخمی شدند.
خشونت‌ها در عراق پس از اعلام کناره‌گیری مقتدی صدر از سیاست بالا گرفتعکس: Hussein Faleh/AFP
تبلیغات
در پی درگیری‌های خونین شب گذشته که منجر به کشته شدن دستکم ۳۰ نفر و زخمی‌شدن حداقل ۴۰۰ تن شده است، مقتدی صدر، رهبر جریان صدر از هوادارانش به تأکید خواست که منطقه سبز بغداد را به فوریت ترک کنند.
به گزارش میدل ایست نیوز، مقتدی صدر در نطق تلویزیویی خود در روز سه‌شنبه ۸ شهریور (۳۰ اوت) حوادث عراق را مایه اندوه و خستگی خاطر شدید خود خواند.
او گفت، "صرف نظر از اینکه چه کسی فتنه را آغاز کرد، با سر فروافتاده از ملت عراق که تنها آسیب‌دیده این حوادث است عذر می‌خواهم و قاتل و مقتول را درآتش می‌دانم و در این باره فرقی ندارد چه کسی خونریزی را آغاز کرده است".
این روحانی شیعی که خواستار اصلاحات عمیق در راستای مبارزه با فساد و ناکارآمدی در عراق است، در سخنان خود گفت که "این انقلاب بدترین انقلاب است که با خشونت و قتل همراه است" و صریحا می‌گوید که دیگر آن را انقلاب نمی‌داند.
او افزود همان‌طور که از بعد از خشونت‌آمیز شدن تظاهرات ۲۰۱۹ آن را دیگر انقلاب ندانست امروز هم انقلاب صدری‌ها را انقلاب نمی‌خواند.
"تا یک ساعت دیگر منطقه خضراء را ترک کنید"
مقتدی صدر که روز گذشته دوشنبه ۷ شهریور کناره‌گیری خود از سیاست را اعلام کرده بود، به تأکید از هوادارانش خواست: «اگر تا یک ساعت دیگر همه از منطقه خضراء و تحصن در برابر پارلمان عقب‌نشینی نکنند، از خود جریان صدر هم اعلام برائت می‌کنم و اگر اطاعت نکنند موضعی دیگر خواهم گرفت.»
مراسم تشییع جنازه قربانیان سازمان مسلح جریان صدر "سرایا السلام" در روز سه‌شنبه ۳۰ اوت (۸ شهریور) در بغدادعکس: Quassem Al-Kaabi/AFP
او گفت که حتا تظاهرات مسالمت‌آمیز هم غیر قابل قبول است و افزود که گناه مردم چیست که زیر سایه خمپاره زندگی کنند "و شما به بهانه مبارزه با فساد مردم را می‌کشید؟" او گفت "هیچ چیزی از انقلاب به جای نمانده است".
صدر همچنین تأکید کرد که موضعش درباره کناره‌گیری از فعالیت سیاسی تغییری نکرده چون این بار این یک موضع شرعی برآمده از فتوای مرجع است.
این روحانی بانفوذ شیعه تأکید کرد که او یک "شهروند عراقی" است که به سؤالات مربوط به امور سیاسی پاسخ نمی‌دهد.
صدر از نیروهای امنیتی عراق که بی‌طرفی پیشه کرده‌اند قدردانی کرد و نیز از نیروهای الحشد الشعبی تشکر کرد و گفت که نیروهای حشد صرف نظر از فرماندهان‌شان، هرگز به ملت حمله نمی‌کنند.
مقتدی صدر از موضع شرافتمندانه مصطفی الکاظمی، نخست‌وزیر و فرمانده کل نیروهای مسلح عراق قدردانی کرد.
واکنش‌ها به سخنرانی صدر
در پی این سخنرانی، سیاستمداران ارشد عراق نسبت به آن واکنش نشان دادند و از آن تقدیر کردند.
مصطفی الکاظمی، نخست‌وزیر عراق از دعوت مقتدی صدر، رهبر جریان صدر برای توقف خشونت را بالاترین سطح ملی‌گرایی و در راستای جلوگیری از خونریزی شهروندان عراق دانست.
الکاظمی در توئیتی گفت که سخنرانی صدر، مسئولیت اخلاقی و ملی را بر عهده همه می‌گذارد تا از منافع عراق حفاظت کنند و با توقف روند تشدید سیاسی و امنیتی، مسیر گفت‌وگوی فوری برای به نتیجه رسیدن برای حل بحران را آغاز کنند.
حیدر العبادی نیز در توئیتی گفت که همه مسلحان فورا عقب نشینی کنند و هیچ توجیهی برای دولت وجود ندارد که عاجزانه بایستد و نظاره‌گر باشد به خصوص پس از سخنرانی مقتدی صدر که خواستار عقب‌نشینی آنانی شد که ادعای وابسته بودن به جریان صدر را می‌کنند و این مسئله امتیازی برای صدر محسوب می‌شود.
نیروهای سرایا السلام، بازوی مسلح جریان صدرعکس: Ahmad Al-rubaye/AFP
هادی العامری، رئیس ائتلاف فتح، که مورد حمایت ایران است، نیز ابتکار عمل صدر برای پایان دادن به خشونت مسلحانه را اقدامی شجاعانه و شایسته تقدیر دانست.
نچیروان بارزانی، رئیس اقلیم کردستان عراق، نیز از موضع مقتدی صدر برای پایان دادن به تنش در منطقه سبز (خضراء) استقبال کرد و بر حمایت از موضع ملی مسئولانه وی تأکید ورزید. او ابراز امیدواری کرد که امنیت و ثبات به عراق بازگردد.
تقریبا تمام رهبران جریان‌های سیاسی، از جمله رئیس پارلمان عراق این موضع‌گیری مقتدی صدر را مورد تقدیر قرار دادند که در راستای حفظ منافع ملی و تحکیم امنیت و ثبات کشور بوده است.
در این میان فرماندهی ستاد عملیات مشترک عراق اعلام کرد که منع آمد و شد سراسری در بغداد و سایر استان‌ها برداشته شد.
شبه‌نظامیان متحد جمهوری اسلامی در منطقه
جمهوری اسلامی ایران با ایجاد گروه‌های شبه‌نظامی در منطقه می‌کوشد، نفوذ سیاسی خود را تثبیت و گسترش دهد. آنچه از ایده صدور انقلاب اسلامی به جا مانده، مداخله فعال در کشورهای منطقه برای حفظ منافع نظام جمهوری است.
عکس: Getty Images/AFP
شورشیان حوثی در یمن
یمن یکی از کشورهای منطقه است که جنگ داخلی در آن ابعاد منطقه‌ای یافته است و کشورهای رقیب یعنی ایران و عربستان سعودی به صورت فعال در آن شرکت دارند. ایران خود را حامی حوثی‌ها می‌داند که با عنوان "انصارالله" شناخته می‌شوند.
عکس: picture alliance/dpa/AP/H. Mohammed
حوثی‌ها و حملات موشکی به عربستان
آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد در اواسط ژوئن ۲۰۲۰ در گزارشی به شورای امنیت خبر داد که موشک‌های کروز و تجهیزاتی که در حمله به تاسیسات نفتی آرامکو و فرودگاه بین‌المللی ابها عربستان سعودی، و دستکم دو حمله پیش از آن استفاده شده "منشا ایرانی" داشته‌اند.
عکس: picture-alliance/dpa/H. Al-Ansi
تماس‌های رسمی حوثی‌ها و مقامات ایران
تحولاتی که درسال ۲۰۱۰ به "بهار عربی" موسوم شد، سبب تغییراتی در آرایش نیروهای سیاسی در بسیاری از کشورهای عربی از جمله یمن شد. پس از تصرف صنعا برخی از مقام‌های حوثی به ایران سفر کردند. بسیاری از رهبران حوثی روابط نزدیکی با روحانیون شیعه در ایران دارند. کارشناسان سازمان ملل می‌گویند که ایران به حوثی سلاح، پول ارسال می‌کند و کارشناسان نظامی ایران در یمن حضور دارند.
عکس: picture-alliance/dpa/H. Al-Ansi
جنگ ریشه‌دار قومی یا جنگ نیابتی در یمن
یمن که در دوران جنگ سرد به یمن جنوبی و یمن شمالی تفسیم شده بود، پس از وحدت نتوانست مشکلات قومی خود را حل کند. در حال حاضر نیز گروه‌های مختلف یمنی با منافع و اهداف متفاوت روبروی یکدگیر صف‌آرایی کرده‌اند. اما عربستان و متحدانش از یکسو و ایران از سوی دیگر، یمن را به کانون یک جنگ نیابتی بدل کرده‌اند. به گفته سازمان ملل تا کنون بیش از ۲۰۰ هزار نفر بر اثر جنگ یا پیامدهای پس از جنگ کشته شده‌اند.
عکس: Getty Images/AFP/A. Hyder
گروه‌های شبه‌نظامی در عراق
سقوط صدام حسین و نا‌كارآمدی سیاستمداران عراقی زمینه مناسبی را برای دخالت‌های جمهوری اسلامی در این کشور فراهم کرد. برخی از گروه‌های شیعه عراقی که در زمان جنگ ایران و عراق به ایران آمده بودند، ساختارهای تشکیلاتی خود را حفظ کردند و با کمک جمهوری اسلامی به گروه‌های سیاسی و شبه‌نظامی فعال در عراق بدل شدند.
عکس: Reuters/Stringer
همکاری نزدیک با ایران
برخی از گروه‌های شیعه عراقی پنهان نمی‌کنند که با جمهوری اسلامی مناسبات نزدیکی دارند و سیاست‌های خود را با نظر ایران تنظیم می‌کنند. ایران از این گروه‌ها به عنوان اهرم فشار بر سیاستمداران عراقی استفاده می‌کند. از سوی دیگر جمهوری اسلامی در نزاع خود با آمریکا از این نیروها نیز بهره می‌گیرد.
عکس: AFP/A. Al-Rubaye
شبه‌نظامیان شیعه و جنگ علیه داعش
پیروز‌های اولیه داعش در عراق و سوریه نشان داد که دولت‌های مرکزی در این کشورها عاجز از بسیج عمومی علیه این افراط‌گرایان هستند. دولت عراق که هم‌چنان به طور عمده از سیاستمداران شیعه تشکیل شده با نادیده گرفتن منافع اقلیت سنی راه برای نارضایتی سنی‌ها در این کشور باز کرد و مناطق شمالی و شرقی عراق به راحتی به دست نیروهای داعش افتاد. در سال ۲۰۱۶ شبه‌نظامیان شیعه در جنگ علیه داعش نقشی فعال داشتند.
عکس: picture-alliance/dpa/A. Jalil
نزدیکی سپاه قدس و حشد‌الشعبی
قاسم سلیمانی، فرمانده وقت سپاه قدس و ابومهدی مهندس از رهبران حشد الشعبی از جمله کسانی بودند که در عملیات "آذرخش کبود" توسط نیروهای آمریکایی در عراق در ژانویه ۲۰۲۰ کشته شدند. مقامات آمریکایی بارها هشدار داده بودند که قاسم سلیمانی به طور مستقیم و غیرمستقیم نقشی اساسی در حمله به نیروهای آمریکایی مستقر درعراق داشته است.
عکس: Fars
شبه‌نظامیان عراقی تحت فرماندهی سپاه
گروه‌های شیعه شبه‌نظامی با انگیزه‌های متفاوتی در عراق شکل گرفته‌اند. این گروه‌ها، از عصائب اهل حق گرفته تا سپاه بدر، بنا به مصلحت‌ها و ضروت در امور مختلفی دخالت می‌کنند. آمریکا به گروه‌های شیعه عراقی تحت کنترل ایران عنوان "گروه‌های ویژه" را داده است. همه این گروه‌ها به درجات معینی در راستای منافع ایران عمل می‌کنند.
عکس: picture-alliance/AP Photo/J. al-Helo
جنگجویان خارجی تحت فرماندهی سپاه
ایران از جنگجویان خارجی در جنگ سوریه استفاده می‌کند. نیروهای شیعه افغان موسوم به لشکر فاطمیون از داوطلبانی تشکیل شده که برای تثبیت رژیم بشار اسد به سوریه اعزام شدند. ایران از این نیروها به عنوان مدافعان حرم نام می‌برد. در مورد شمار لشکر فاطمیون ارقام متفاوتی از ۱۲ تا ۴۰ هزار نفر یاد می‌شود. اما بنا به گفته یکی از رهبران این لشکر در سال ۲۰۱۸ حدود ۲ هزار از آنان کشته و ۸ هزار نفر زخمی شده‌اند.
عکس: Mashreghnews.ir
جنگجویان که به آنان اعتمادی نیست
برخی از نیروهای فاطمیون که به دلایل مختلف به افغانستان بازگشته‌اند، بنا به گفته مقامات افغانستان می‌توانند سبب بی‌ثباتی در این کشور شوند. بنا به گزارش‌های مختلف، افغان‌ها اغلب به دلیل فقر و بیکاری به لشکر فاطمیون پیوسته‌اند. برخی‌ها از آنها در ایران زندگی می‌کنند، اما هزاران نفر از آنان به افغانستان بازگشته‌اند.
عکس: Tasnim
زینبیون، جنگجویان شیعه پاکستانی
در صفوف جنگجویان خارجی در سوریه اتباع پاکستانی نیز تحت لشکر زینبیون حضور دارند. گرچه این گروه در آغاز وظیفه اصلی خود را دفاع از "حرم زینب" دختر امام اول شیعیان می‌دانست، اما در بسیاری از جبهه سوریه در صف مقدم علیه مخالفان اسد وارد جنگ شده است.
عکس: AFP/Getty Images
زینبیون، آوارگان افغان در پاکستان
به گفته سایت‌های وابسته به سپاه پاسداران، بخش اعظم لشکر زینبیون (برخی آن را تیپ زینبیون می‌نامند) از آوارگان افغان هستند که در پاکستان زندگی می‌کنند. این افغان‌ها شامل شیعیان هزاره می‌شوند که در شرایط بسیار بدی درپاکستان روزگار می‌گذرانند.
عکس: G. Kakar
محمدحسین باقری، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی در حلب
مقامات ایرانی مدعی‌اند که نیروهای نظامی این کشور تنها به عنوان مستشاران نظامی در سوریه عمل می‌کنند و نقشی مستقیم در عملیات جنگی ندارند. اما تا کنون ده‌ها نفر از فرماندهان سپاه در نبردهای سوریه کشته شده‌اند. اسرائیل نیز تا کنون صدها بار مواضع نیروهای ایرانی و متحدانش را در سوریه هدف قرار داده است.
عکس: picture-alliance/AP Photo/Syrian Central Military Media
حزب‌الله لبنان، متحد استراتژیک سپاه
جمهوری اسلامی ایران در نحوه همکاری و اعتماد به گروه‌های خارجی به گونه‌های مختلف عمل می‌کند. شکل‌گیری حزب الله لبنان از آغاز توسط نیروهای ایرانی صورت گرفت. ایران از طریق این گروه شیعه در جنوب لبنان، رویارویی غیرمستقیم با اسرائیل دارد.
عکس: Getty Images/AFPM. Zayyat
حزب‌الله و عمق استراتژیک جمهوری اسلامی
مقامات مختلف جمهوری اسلامی بارها اعلام کرده‌اند که عمق استراتژیک ایران در غرب تا دریای مدیترانه است. سیاست "نابودی اسرائیل" از یک سو و بلندپروازی‌های ایدئولوژیک جمهوری اسلامی از سوی دیگر توجیه‌ای برای حضور ایران در لبنان تلقی می‌شود.
عکس: picture-alliance/AA
حزب‌الله در سوریه
بر خلاف گروه‌های فلسطینی مورد حمایت ایران که تنها در غزه و کرانه باختری فعال هستند، حزب‌الله نه تنها در لبنان سیاستی منطبق با خواست‌های جمهوری اسلامی را نمایندگی می‌کند، بلکه یکی از بازوهای نظامی ایران در منطقه به حساب می‌آید. هزاران نفر از نیروهای حزب‌الله تا کنون در جنگ سوریه شرکت داشته‌اند. به گفته محافل غربی کارشناسان نظامی حزب‌الله در یمن نیز در کنار ایران حوثی‌ها را آموزش می‌دهند.
