استقبال پوتین از طرح صلح پکن، قراردادهای راهبردی روسیه و چین
۱۴۰۲ فروردین ۱, سه‌شنبه
پوتین طرح صلح چین را که مورد تردید بین‌المللی است، مبنایی برای "راه حل مسالمت‌جویانه" قلمداد کرد. او با انتقاد از غرب، به بریتانیا هشدار داد. چین بر "موضع بی‌طرفانه" خود تاکید کرد. قراردادهای راهبردی دوجانبه امضا شدند.
چین ادعا می‌کند در جنگ روسیه علیه اوکراین "بی‌طرف" استعکس: SERGEI KARPUKHIN/AFP
تبلیغات
ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه، طرح صلح اوکراین چین را که با شک و تردیدهای بین المللی مواجه شده، مورد تمجید قرار داد.
پوتین پس از مذاکره با شی جین‌پینگ، رئیس دولت و رهبر چین در کرملین گفت: «ما معتقدیم بسیاری از نکانی که در طرح صلح چین ارائه شده است، با رویکردهای روسیه مطابقت دارد و می‌توان آن را به محض آماده شدن غرب و کی‌یف، به عنوان مبنایی برای راه‌حل صلح‌آمیز در نظر گرفت.»
رهبر حزب کمونیست و دولت چین در سفری سه روزه در مسکو به سر می‌برد.
دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین گفت، پوتین و شی پیش از این به مدت چهار ساعت و نیم درباره اوکراین گفت‌وگو کرده‌اند. پسکوف افزود: "فرصتی برای روشن شدن همه چیز وجود داشت. آنها حرف‌های یکدیگر شنیدند، و این مهم‌ترین چیز است.»
ابتکار صلح مبهم ارائه شده چین در فوریه، خواستار آتش بس و گفت‌وگوست. اما تاکنون هیچ نتیجه ملموسی به همراه نداشته است. آمریکا این طرح را با این توضیح رد کرد که تصرفات تاکنونی سرزمین‌های اوکراین توسط روسیه را تایید می‌کند و به مسکو زمان می‌دهد تا دوباره مسلح شود، و با تجدید صف‌آرایی نظامی، حمله جدیدی را برنامه‌ریزی کند.
هشدار پوتین به بریتانیا
پوتین پس از دیدار با شی همچنین به بریتانیا در مورد تامین مهمات تانک‌های اصلی جنگی اوکراین با اورانیوم تضعیف شده هشدار داد. او گفت، این بدان معناست که ناتو تسلیحاتی با اجزای هسته‌ای برای کی‌یف فراهم می‌کند. پوتین بدون پرداختن به جزئیات افزود که روسیه واکنش متناسب به آن نشان خواهد داد.
بر اساس ترجمه روسی، شی گفت چین به "اهداف و اصول منشور سازمان ملل" پایبند است و تأکید کرد که کشورش "موضعی عینی و بی‌طرفانه» اتخاذ می‌کند.
با این حال، از دید ناظران بین‌المللی، چین به هیچ وجه یک مرجع بی‌طرف نیست، بلکه به عنوان کشوری که روسیه هم‌پیمانی دارد، هرگز تهاجم به اوکراین را محکوم نکرده است.
توافقنامه شراکت استراتژیک
همکاری‌های اقتصادی روسیه و چین قرار است به طور قابل توجهی گسترش یابد. به همین منظور، پوتین و شی، توافق‌نامه‌هایی را برای گسترش شراکت استراتژیک خود تا سال ۲۰۳۰ امضا کردند.
تلویزیون دولتی روسیه این مراسم در کرملین را پخش کرد. پوتین در حضور همتای چینی خود گفت که دو توافقنامه در زمینه شراکت و همکاری استراتژیک میان دو کشور همسایه امضا شده است.
شی "مذاکرات سازنده" با پوتین را مورد تمجید قرار داد و از گسترش همکاری‌های تجاری و اقتصادی با روسیه سخن گفت؛ از جمله آن که چین می‌خواهد فن‌آوری برق بیشتری به روسیه عرضه کند.
به گفته پوتین، بر سر ارسال بیشتر گاز روسیه به چین نیز توافق شده است. هر دو کشور می‌خواهند همکاری در زمینه مسیرهای حمل و نقل خود از جمله جاده‌ها و پل‌ها را گسترش دهند.
پوتین وعده تامین انرژی به چین را داد
در طول مذاکرات، پوتین به اقتصاد تشنه انرژی همسایه اطمینان داده بود که به طور قابل اعتمادی می‌تواند ارسال نفت و گاز به چین را تضمین کند. او گفت که شرکت‌های روسی قادر به پاسخگویی به تقاضای رو به رشد اقتصاد چین برای انرژی هستند.
قرار است تا سال ۲۰۳۰، عرضه گاز به ۱۰۰ میلیارد مترمکعب در سال افزایش یابد. علاوه بر این ۱۰۰ میلیون تن گاز مایع و زغال سنگ و نیز سوخت هسته‌ای تحویل داده خواهد شد.
پس از فروپاشی بازار انرژی اروپا در جریان جنگ روسیه علیه اوکراین، این ابرقدرت مواد خام به طور فزاینده‌ای بازار خود را به سمت آسیا سوق داده است. چین انرژی روسیه را با تخفیف دریافت می‌کند.
پوتین گفت که سال گذشته حجم تجارت روسیه و چین ۳۰درصد افزایش یافت و به ۱۷۲ میلیارد یورو رسید و امسال حدود ۱۸۷میلیارد یورو پیش‌بینی می‌شود.
رد پای اژدهای سرخ در اقتصاد جهان به روایت تصویر
امضای توافقنامه راهبردی ایران و چین واکنش‌های بسیاری برانگیخت. ایران در عین حال بخش بسیار کوچکی از سرمایه‌گذاری هنگفت چین در دو دهه اخیر را جذب کرده است. حجم سرمایه‌گذاری چین چقدر و در کدام کشورها بوده است؟
چین بر اساس داده‌های "موسسه امریکن اینترپرایز"، فقط ظرف ۱۵ سال گذشته، ۲ تریلیون و ۱۰۰ میلیارد دلار در همه کشورها سرمایه گذاری کرده است؛ از کشورهای ثروتمند مثل سوئیس و آمریکا گرفته تا کشورهای آفریقایی مانند کنگو.
عکس: picture-alliance/dpa/K.-J. Hildenbrand
سهم ایران از این حجم سرمایه‌گذاری چین فقط ۵۶/ ۲۶ میلیارد دلار بوده که میزان آن در هر دوره پنج ساله تغییر نکرده است؛ یعنی تحریم بین سال‌های ۲۰۰۵ تا ۲۰۲۰ تاثیر چندانی بر کاهش یا افزایش سرمایه‌گذاری چین در ایران نداشته است. (عکس: کارگران چینی در پروژه آزادراه تهران-شمال)
عکس: farsnews.com
بحران اقتصادی جهانی که سال ۲۰۰۸ شروع شد، فرصت مناسبی برای چین بود تا با عرضه وام‌های کلان، جای پایی در کشورهای جهان، حتی در کشورهای اروپایی باز کند.
عکس: picture-alliance/dpa
چین در سال ۲۰۱۳ طرح بلندپروازانه خود یعنی "راه ابریشم جدید" را کلید زد. این پروژه دو هدف اساسی دارد: ۱) افزایش تولید با مواد خام ارزان و انرژی ارزان ۲) انتقال مواد خام و فروش کالای چینی از طریق گسترش راه‌ها، بندرها، فرودگاه‌ها و خطوط راه آهن.
بنا بر داده‌های "مرکز مطالعات استراتژیک بین‌المللی" (CSIS) چین تنها طی شش سال (۲۰۱۳ تا ۲۰۱۹) حدود ۶۲ میلیارد دلار در بخش راه آهن ۳۴ کشور سرمایه‌گذاری کرده است. حضور فعال اقتصادی چین در واقع به معنای گسترش نفوذ سیاسی این کشور هم هست. (عکس: شی جین پینگ، رئیس جمهور چین در سال ۲۰۱۴ در کنار همتای ونزوئلایی خود، نیکلاس مادورو در کاراکاس)
عکس: AFP/Getty Images/L. Ramirez
تصویری از خط آهن باری-مسافری بنگوئلا در آنگولا. این خط از شهر لبیتو در آنگولا شروع و در شهر تنکه در جمهوری دموکراتیک کنگو به پایان می‌رسد. این خط آهن در آنگولا با سرمایه‌گذاری چین احیا شد.
عکس: DW/N. Sul D'Angola
آفریقا با گسترش سریع شهرنشینی روبرو است. حتی کارشناسان می‌گویند که انقلاب چهارم صنعتی در آفریقا رخ می‌دهد. این در حالی است که زیرساخت‌های کافی برای تحقق این تحول هنوز وجود ندارد. چین و هند از این خلا استفاده می‌کنند. (عکس: سرمایه‌گذاری چین در بخش شیلات موزامبیک)
عکس: DW/S. Lutxeque
به نوشته مجله فوربس، چین بزرگترین شریک تجاری آفریقا است و حجم سالانه تبادلات دو طرف به ۲۰۰ میلیارد دلار می‌رسد. بر این اساس، بیش از ۱۰۰ هزار شرکت چینی در آفریقا فعالند. بنا بر داده‌های بخش تحقیقات تجارت چین – آفریقا در دانشگاه جان هاپکینز، بیشترین صادارات از آفریقا به چین در سال ۲۰۱۹ به ترتیب از کشورهای آنگولا، آفریقای جنوبی و جمهوری کنگو صورت گرفته است.
عکس: picture-alliance/Photoshot/Zhang Gaiping
مجله فوربس نوشته است که آفریقا ۲۰ درصد کتان مورد نیاز چین را تامین می‌کند. آفریقا نصف ذخایر منیزیم جهان را هم دارد که در صنعت فولاد به کار می‌رود و جمهوری دموکراتیک کنگو به تنهایی نصف ذخایر تلق جهان را در اختیار دارد. آفریقا همچنان ذخایر قابل توجه کولتان دارد که مورد نیاز صنعت الکترونیک است. چین به همه این منابع نیاز دارد. (عکس: معدن کبالت در جمهوری دموکراتیک کنگو)
عکس: Getty Images/AFP/F. Scoppa
دَن روخِفِن، پژوهشگر هلندی و بنیانگذار مؤسسه معماری "MORE" است. او تألیفات متعددی از جمله در زمینه گسترش شهرنشینی در آفریقا دارد. به گفته او، «در آفریقا هیچ پروژه ساختمانی بلندتر از ۳ طبقه و هیچ راهی طولانی تر از ۳ کیلومتر وجود ندارد که در دست چینی‌ها نباشد.» (عکس: کارگر چینی و محلی در کارگاه ساخت یک اتوبان در اوگاندا)
عکس: Imago
اما در ایران چه اتفاقی خواهد افتاد؟
جزئیات توافق راهبردی ۲۵ ساله ایران و چین منتشر نشده است. روزنامه "نیویورک تایمز" پیش از این نوشته بود که طرح این توافقنامه را رئیس‌جمهور چین پنج سال پیش (۲۰۱۶) پیشنهاد کرده بوده است. پیش‌نویس این توافقنامه ۴ تیرماه ۱۳۹۹ در پکن به امضا رسید. دو هفته بعد، روزنامه نیویورک تایمز به جزئیات این پیش‌نویس ۱۸ صفحه‌ای دست یافت و آن را منتشر کرد.
عکس: ana.press
"نفت در برابر سرمایه‌گذاری"
به نوشته وبسایت اقتصادی "بلومبرگ"، چین در چارچوب این توافق «۴۰۰ میلیارد دلار در ایران سرمایه‌گذاری می‌کند و در مقابل از ایران با تخفیف زیاد و به‌طور مداوم نفت می‌خرد». چین دقیقا مشابه همین استراتژی را در قاره آفریقا در پیش گرفته است. چین در مقابل بازسازی زیرساخت‌ها، حدود یک‌سوم نفت مورد نیاز خود را از کشورهای آفریقایی وارد می‌کند.
عکس: Mana Neystani
اگر موضوع "سرمایه‌گذاری در برابر نفت ارزان‌قیمت" درست باشد، پکن بخشی از سرمایه‌گذاری خود را از طریق اختلاف قیمت نفت ارزان جبران می‌کند. سود حاصل از سرمایه‌گذاری نیز بخش دیگری از هزینه‌ها را تأمین می‌کند. گسترش حوزه نفوذ چین در منطقه را هم می‌توان به سود اقتصادی افزود. توافقنامه ۲۵ ساله با چین کدام منافع ایران را تأمین می‌کند و چقدر برای ایران از نظر اقتصادی به صرفه است؟
