گرچه مسئولان ارشد جمهوری اسلامی تحریم‌های غرب را بی‌اثر و بعضا باعث رشد توانمندی‌های بومی و شتاب در خودکفایی عنوان می‌کنند، اعتراف به تاثیر منفی این تحریم‌ها نیز در لابلای سخنانشان شنیده می‌شود. قطعنامه ۱۹۲۹ شورای امنیت و تحریم‌های یک‌جانبه‌ی آمریکا و اتحادیه اروپا صنایع نفت و گاز و سرمایه‌گذاری‌های خارجی در ایران را در کانون اقدام‌های تنبیهی قرار داده‌اند.

وسوسه‌ی سرمایه‌گذاران با سودهای نجومی

اول مرداد ۸۹، محمدرضا رحیمی معاون اول محمود احمدی‌نژاد مدعی شد «موفقیت ایران در جذب و رشد سرمایه گذاری خارجی باید با صدایی رساتر اعلام شود.» او گفت «با وجود تحریم، ایران در ردیف ششم در رشد سرمایه گذاری خارجی در میان كشورهای جهان قرار دارد.» با این همه معاون اول احمدی‌نژاد اعتراف می‌کند «رقم سرمایه گذاری خارجی جذب شده پائین است.»

ناظران و کارشناسان مسائل اقتصادی پیش‌بینی می‌کنند با تحریم‌های جدید غرب میزان سرمایه‌گذاری‌های خارجی در ایران پایین‌تر نیز خواهد رفت. این معضل به ویژه در صنایع نفت و گاز که نیاز به سرمایه‌گذاری‌های هنگفت دارند و در تحریم‌ها مشخصا مورد اشاره قرار گرفته‌اند محسوس‌تر است. محمدرضا رحیمی برای وسوسه‌ی صاحبان سرمایه گفته است «بازدهی و سوددهی سرمایه گذاری خارجی در کشور ۲۵ تا ۷۰ درصد است.» میزان سود در سرمایه‌گذاری‌های کلان بسیار پایین‌تر از این رقم است و در اغلب موارد به ده درصد نمی‌رسد.

"نظام اسلامی" محتاج ایرانیان خارج

ظاهرا با ناامیدی از جذب سرمایه‌ی شرکت‌های خارجی چشم مسئولان جمهوری اسلامی به دارایی‌های ایرانیان مقیم خارج دوخته شده. امام جمعه موقت تهران، آیت‌الله محمد امامی کاشانی بخشی از خطبه‌های نماز جمعه روز هشتم مرداد ماه خود را به این مسئله اختصاص داد. او می‌گوید «امروز كه دشمن تحریم را مطرح می‌كند، وظیفه ما این است كه در داخل كشور با سرمایه‌گذاری داخلی منسجم‌تر شویم.»

امامی کاشانی در توضیح منظور خود از این انسجام گفت «یعنی اگر افراد ایرانی در خارج از كشور سرمایه‌ای‌ دارند، آن را به كشور آورده و سرمایه‌گذاری كنند.» به گزارش خبرگزاری ایلنا امامی کاشانی در ادامه‌ی سخنانش گفته است «ای افرادی كه سرمایه، توانایی و تمكن مالی دارید نظام اسلامی در این عصر به این موضوع احتیاج دارد.»

پول ایرانیان در جیب دشمنان؟

ایران به ویژه برای توسعه ی میدان‌های پارس جنوبی با کمبود چشمگیر سرمایه روبروست. رحیمی هفته گذشته ادعا کرد «ما اخیرا ۲۱ هزار میلیارد تومان قرارداد در پارس جنوبی با چهار شركت داخلی بستیم و كمر تحریم‌ها شكسته شد.» بخش اصلی قراردادهایی که معاون اول احمدی‌نژاد به آنها اشاره می‌کند با شرکت‌های شبه‌خصوصی وابسته به سپاه پاسداران بسته شده است.

مطابق برآوردهای وزارت نفت، ایران برای گسترش صنایع نفت و گاز خود تنها در پنج سال برنامه پنجم توسعه بیش از ۱۵۵ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری نیاز دارد. رضا کسمایی‌زاده مدیرعامل شرکت ملی صادرات گاز ایران پیش‌بینی می‌کند توسعه کامل منابع گازی کشور نیازمند ۸۵ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری است.

معاون احمدی‌نژاد هفته‌ی گذشته ضمن دعوت از سرمایه‌داران ایرانی خارج از کشور، کسانی را مورد انتقاد قرار داد که این دعوت را نمی‌پذیرند. به گزارش خبرگزاری ایلنا «رحیمی با انتقاد از ذخیره منابع و سرمایه‌های ایرانی با سود کم در بانک‌های اروپایی و قراردادن آن در جیب دشمنان، گفت: «اگر این سرمایه‌ها با سود بالا به داخل کشور بازگردد می‌تواند در پارس جنوبی هزینه و سرمایه گذاری شود.»

خطر همکاری با جمهوری اسلامی

استمداد امام جمعه موقت تهران از ایرانیان خارج از کشور ظاهرا بخشی از تدبیرهایی است که جمهوری اسلامی برای رفع مشکلات خود اندیشیده است. اسفندیار رحیم مشایی رئیس دفتر محمود احمدی‌نژاد که جانشینی او در ستاد رسیدگی به امور ایرانیان خارج از کشور را نیز بر عهده دارد اخیرا تلاش‌های وسیعی را برای جلب همکاری ایرانیان خارج از کشور آغاز کرده است. او روز گذشته در همایش خبری ایرانیان مقیم خارج از کشور مدعی شد هیچ ایرانی "ممنوع‌الورود" به کشور نیست.

رحیم مشایی در پاسخ به این پرسش که آیا تحریم‌های بین‌المللی اثری بر رسیدگی به امور ایرانیان مقیم خارج از کشور داشته گفت «منکر این نیستیم که تحریم اثر دارد...» تحریم‌های اخیر می‌تواند همکاری ایرانیان خارج از کشور با جمهوری اسلامی را نیز تحت تاثیر قرار دهد. همزمان با سخنان رحیم‌مشایی دادگاهی در کانادا یک ایرانی‌تبار تابع این کشور را به جرم صدور کالاهای مشمول تحریم به ایران به چهار سال و سه ماه زندان محکوم کرد.

BK/BM