آویتال بن خورین ۸۵ سال دارد. خانمی شیک‌پوش با موهای مشکی پرکلاغی و انگشترهای نقره در انگشتان باریک و کشیده‌اش. وی در سال ۱۹۲۳ در آیزناخ، شهری در ایالت تورینگن آلمان، با نام اریکا فاکنهایم متولد شد. ده ساله بود که به یهودیت و تفکر صهیونیسم علاقه‌مند شد. آویتال در سال ۱۹۳۶، سه سال پس از قدرت گرفتن نازی‌ها در آلمان، تصمیم گرفت خاک آلمان را ترک کند.

موطنی جدید

بن خورین در سن ۱۳ سالگی، با پای پیاده، به همراه گروهی از هم‌سن و سالان خود و بدون پدر و مادر، به سمت فلسطین به‌راه افتاد. مهاجرانی که از آلمان به اسرائیل رفته بودند، در منطقه‌ی "کریات بیالیک" در نزدیکی حیفا، پرورشگاهی برای نگهداری کودکان و نوجوانان بر پا کرده بودند. آویتال هم در این پرورشگاه سکنی گزید.

اکنون هفتاد سال از مهاجرت آویتال به اسرائیل می‌گذرد. او به‌یاد می‌آورد که چه هیجان‌زده بود، از این‌که سهمی در ساختن کشورش داشته باشد.

آویتال نوجوان، هفده ساله بود که مجبور شد خرج زندگی‌اش را خود تأمین کند. او ابتدا به رامات‌جان (شهری در نزدیکی تل‌آویو) نقل مکان کرد و از آن‌جا به اورشلیم. در آنجا بود که در سخنرانی مارتین بوبر، دانشمند مشهور آلمانی-یهودی الهیات، با همسرش آشنا شد. همسرش، شالوم بن خورین، فیلسوف مذهبی اهل مونیخ بود.

آویتال و همسرش در سال ۱۹۴۷، شاهد تصمیم سازمان ملل متحد، در مورد تقسیم اراضی منطقه میان اسرائیلی‌ها و فلسطینی‌ها بودند. تصمیمی که در پی آن، باید سرزمین‌های تحت قیمومت انگلیس در کرانه‌ی باختری رود اردن، بین دو کشور فلسطینی و یهودی تقسیم می‌شدند.

سرانجام کشوری که مال خودمان است

آویتال بن خورین سال ۱۹۴۸ را به یاد می‌آورد؛ زمانی‌که اولین نخست‌وزیر اسرائیل، داوید بن گوریون، اسرائیل را یک «کشور» خواند. گرچه در ‌آن زمان اورشلیم هنوز در اشغال گروه‌های نظامی عرب بود، اما خبر تشکیل کشور مستقل یهودی، مورد استقبال قرا گرفت. آویتال می‌گوید: «ما در آن زمان می‌دانستیم که کشوری بسیار کوچک خواهیم داشت، با وجود این خشنود بودیم که سرانجام سرزمینی از آن خودمان داریم» .

فاجعه‌ای برای فلسطینیان

روز تشکیل کشور اسرائیل، ۱۴ مه ۱۹۴۸، اما برای فلسطینی‌ها آغاز آوارگی بود. روز استقلال اسرائیل در تقویم فلسطین، روز "نکبة" است، روز فاجعه است.

فواض ابو ستة، امروز در غزه زندگی می‌کند. وی از کسانی است که خانواده‌اش در آن روزگار از موطن خود آواره شدند. نیاکان فواض از قبایل بادیه‌نشینی بودند که روزگاری در اطراف شهر "بئرالسبع" زندگی می‌کردند. این قبایل بیش از چهارصد سال در صحرای "نقب" سکونت داشتند. آنها در مرز نوار غزه املاکی داشتند که در آن کشاورزی و دامداری می‌کردند. فواض از پدربزرگش می‌گوید که ارزش زیادی برای تحصیل قائل بود و حتی مدرسه‌ای برای بچه‌های قبیله تأسیس کرد.

بدین ترتیب پدر و عموی فواض توانستند به مدرسه بروند و وارد دانشگاه شوند. در جریان نبرد سال ۱۹۴۸ برای استقلال اسرائیل، قبیله‌ای که فواض از آن می‌آمد، املاک، یعنی منبع درآمد خود را از دست داد. در این زما ن، این شغل دو برادر درس‌خوانده بود که معاش خانواده‌شان را تأمین می‌کرد.

سرزمین از دست‌رفته

در آن زمان، تمام افراد قبیله‌ی ابوستة که حدود ۴۰۰ نفر بودند، از خانه و کاشانه‌ی خود تارانده شدند. آنها به سرزمین‌های مجاور، در نوار غزه، گریختند و در اردوگاه‌های آوارگان فلسطینی در "خان‌یونس" ، "دیر البلح" و "رفح" سکنی گزیدند. آنها در خانه‌ی جدید، فاصله‌ی چندانی با سرزمین‌های آبا و اجدادی خود نداشتند.

فواض در سال ۱۹۵۳ در اردوگاه خان‌یونس به دنیا آمد. او در تمام سال‌های کودکی خود همواره می‌شنید که یک آواره است و یک روز به خانه‌ای باز خواهد گشت که ریشه در آن دارد. خانه‌ی واقعی فواض، آن سوی سیم‌های خاردار، در خاک اسرائیل بود؛ هرچند که او در خان‌یونس زندگی می‌کرد و به مدرسه می‌رفت.

فواض می‌گوید: «پدر بزرگم همواره مرا با خود می‌برد و از دور سرزمین‌مان را نشانم می‌داد و می‌گفت وقتی به خانه بازگردیم، قطعه زمین بزرگی در آن‌جا از آن تو خواهد بود» . قبیله اما هیچ‌گاه بازنگشت. بخشی از آن در غزه باقی ماند و باقی مردمان آن در سرزمین‌های دیگر پراکنده شدند.

فواض به آلمان رفت. در آلمان شرقی سابق، زبان آلمانی را فرا گرفت، در رشته‌ی علوم اقتصاد به دانشگاه رفت و با همسرش "آنکه" آشنا شد. برادرانش هم به آمریکا و کانادا و عربستان صعودی رفتند. وی اکنون، استاد دانشگاه الاظهر در نوار غزه است.

فواض در این مدت امید خود را برای بازگشت به سرزمین پدری از دست داده است. او از تشکیل کشور مستقل فلسطینی در سرزمین‌های تصرف‌شده‌ی فلسطین قدیم در کرانه‌ی باختری رود اردن و نوار غزه دفاع می‌کند که در سال ۱۹۶۷ به اشغال اسرائیل درآمدند. فواض با چنین طرز تفکری به گروهی اقلیت تعلق دارد. اکثریت فلسطینی‌ها علاقه‌ای ندارند که از رؤیای خود برای بازگشت به سرزمین آبا و اجدادی یا دست‌کم راه‌حلی منطقی برای مشکل آوارگان چشم بپوشند.