اسکار مارتینز السالوادوری جایزه آزادی بیان دویچهوله را برد
۱۴۰۲ خرداد ۳۰, سهشنبه
در چارچوب همایش جهانی رسانهها جایزه آزادی بیان دویچه وله نیز اهدا شد. جایزه سال ۲۰۲۳ به اسکار مارتینز، روزنامهنگار اهل السالوادور رسید که علیرغم خطرات و فشارهای متعدد از فساد مالی و خشونت در کشورش پرده برمیدارد.
تبلیغات
اسکار مارتینز، روزنامهنگار صاحبنام اهل السالوادور ایمانی راسخ به این اصل دارد که "سکوت گزینه نیست".
او روز دوشنبه (۱۹ ژوئن / ۲۹ خرداد) در چارچوب همایش جهانی رسانهها جایزه آزادی بیان دویچه وله را به پاس تلاشهای تحقیقاتی و خبرنگاریاش در راه پرده برداشتن از فساد مالی و خشونت در کشورش دریافت کرد.
مارتینز در گذشته به خاطر فعالیتهایش در عرصه روزنامهنگاری جوایز متعددی کسب کرده است، از جمله جایزه فرناندو بنیتز (جایزه ملی روزنامهنگاری در مکزیک) و جایزه ماریا مورس کابو که روزنامهنگارانی اهدا میشود که با گزارشها و مقالات خود در باره مسایل مربوط به قاره آمریکا تأثیرگذار بودهاند.
این نهمین بار است که جایزه آزادی بیان دویچه وله اهدا میشود. این جایزه به کسانی داده میشود که در راستای فعالیتهای روزنامهنگاری نقشی برجسته ایفا کردهاند. هدف از اهدای این جایزه معطوف کردن اذهان به محدودیتهای آزادی مطبوعات در نقاط بیشمار جهان است.
اسکار مارتینز در سال ۱۹۸۳ میلادی در السالوادور به دنیا آمده و به خاطر تلاشها و فعالیتهایش در زمینه روزنامهنگاری تحقیقی در سراسر آمریکای لاتین شهرت دارد.
از زمان روی کار آمدن نجیب بقیله به عنوان رئیس جمهوری السالوادور شمار زیادی از روزنامهنگاران منتقد دولت در این کشور مورد تهدید و حمله قرار گرفتهاند.
خبرنگارانی که در مورد باندهای جنایتکار گزارش میدهند اغلب مجرم تلقی میشوند و رسانهها از این بابت مورد اذیت و آزار قرار میگیرند. دولت السالوادور در سال ۲۰۲۲ با توجه به افزایش خشونت و بزهکاری در این کشور وضعیت فوقالعاده اعلام کرد و به همین جهت حقوقی اساسی چون حق آزادی عقیده و برپایی اجتماعات محدود میشوند.
السالوادور در بین ۱۱۸ کشور در فهرست آزادی بیان در جهان رتبه ۱۱۵ را به خود اختصاص داده و به گفته سازمان گزارشگران بدون مرز، رسانهها و مطبوعات از قربانیان خشونتهای رایج در این کشور هستند. به گفته مارتینز، تا کنون ۱۵۰ روزنامهنگار و خبرنگار ناچار به ترک ال سالوادور شدهاند.
مقابله با موانع و محدودیتها
همایش جهانی رسانهها طی دو روز (۱۹ و ۲۰ ژوئن / ۲۹ و ۳۰ خرداد) در شهر بن برگزار میشود و سخنرانیها و میزگردهایی متعددی را در برمیگیرد.
پتر لیمبورگ، مدیرعامل دویچه وله در مراسم گشایش این همایش بینالمللی تصریح کرد: «اخبار و اطلاعات جعلی، تئوریهای توطئه و پوپولیسم چالشهای بزرگ رسانهها در حال حاضر محسوب میشوند و از این رو برای خبرنگاران و روزنامهنگاران بسیار مهم است که عملکرد خود را بررسی و در مورد آن تأمل کنند.»
موضوعات مورد بحث و بررسی در همایش جهانی رسانهها بسیار گوناگون هستند، از همهگیری و تغییرات اقلیمی گرفته تا جنگ و طبیعتا آزادی رسانهها و آزادی بیان.
یکی از پنلها که در آن گیلدا صاحبی، روزنامهنگار ایرانیتبار آلمانی حضور دارد به نقش شبکههای اجتماعی در اعتراضات مردمی، از جمله در ایران میپردازد.
شبکههای اجتماعی در جوامعی که حکومتهای خودکامه در آن زمام قدرت را در دست دارند، وسیله و پل ارتباطی حیاتی برای پیشبرد اعترضات و اطلاعرسانی محسوب میشوند.
دوران تلخی برای روزنامهنگاران
پژوهشی تازه نشان میدهد که از سالها پیش وضع آزادی مطبوعات به این خرابی نبوده است. بیش از چهار پنجم مردم جهان در کشورهایی زندگی میکنند که خبرنگاران در فعالیت اطلاعرسانی آزاد نیستند.
عکس: Fars
کارنامهی منفی ترکیه و اوکراین
پژوهشی که از سوی بنیاد مستقل "فریدم هاوس" منتشر شده نشان میدهد که در سال ۲۰۱۳ تنها ۱۴ درصد از مردم جهان از آزادی نشر به معنای واقعی برخوردار بودند و خبرنگاران در انجام کار خود محدودیتی نداشتند. از سال ۱۹۹۶ تا کنون این بدترین بیلان بوده است. امروزه در کشورهایی مانند ترکیه و اوکراین نیز رسانههای جمعی با اشکالات جدی روبرو هستند.
عکس: picture-alliance/AP Photo
اوضاع وخیم آسیای میانه
"فریدم هاوس" وضعیت آزادی نشر و بیان را در ۱۹۷ کشور جهان به دقت بررسی کرده و به آنها نمره داده است. کشورهای ترکمنستان، ازبکستان و روسیه سفید بدترین وضع و کشورهای هلند، نروژ و سوئد بهترین وضع را دارند.
عکس: picture-alliance/dpa
حمله به روزنامهنگاران
در ترکیه روزنامهنگاران بارها مورد حمله قرار گرفتهاند. در زمان اوجگیری اعتراضات ضددولتی پیرامون "پارک گزی" بسیاری از خبرنگاران دستگیر شدند. بنا به گزارش "کمیته حمایت از روزنامهنگاران" در اوایل دسامبر گذشته ۴۰ روزنامهنگار در ترکیه زندانی بودند. دولت تلاش میکند مالکیت و سرپرستی رسانههای مستقل را به دست گیرد.
عکس: AFP/Getty Images
گزارشگران "نامطلوب"
در جریان اعتراضاتی که در "میدان" کیف صورت گرفت، رسانهها قادر نبودند وقایع را آزادانه پوشش دهند. تتیانا چورنول که به خاطر انتقاد از ویکتور یانوکوویچ، مورد حمله قرار گرفته بود، ارگانهای زیر فرمان رئیس جمهور سابق را مقصر میداند.
عکس: Genya Savilov/AFP/Getty Images
مبارزه با دروغ
در چین و روسیه نیز رسانهها وضعیت ناپسندی دارند. دولت روسیه خبرگزاری "ریا نووستی" را تعطیل کرد و آن را در خدمت خود در آورد. مردم روسیه با شعار "این قدر دروغ نگویید!" اعتراض خود را به اقدام دولت ابراز کردند.
عکس: picture-alliance/dpa
امریکا هم اشکال دارد!
رسانههای جمعی در امریکا هم مشکلاتی دارند. به بهانه "امنیت ملی" از دسترسی روزنامهنگاران به اطلاعات دولتی جلوگیری میشود. به روزنامهها گفته میشود که حتما باید منابع اطلاعات خود را ذکر کنند. دولت کار برخی از روزنامهنگاران را با اعمال شنود تلفنی، دنبال میکند.
عکس: picture-alliance/AP Photo
سقوط به عهد مبارک
در مصر محمد مرسی، رئیس جمهور اسلامگرا، وضع دشواری برای رسانهها پدید آورده بود، اما پس از برکناری او اوضاع وخیمتر شد. نظامیانی که از میانه سال ۲۰۱۳ قدرت را به دست گرفتند، خبرنگاران زیادی را دستگیر و ۵ نفر را به قتل رساندند. در زمان حاضر در رسانههای جمعی به ندرت در انتقاد از دولت گزارش یا خبری منتشر میشود.
عکس: AFP/Getty Images
روندهای مثبت
گاهی هم اوضاع رو به بهبود است، مثلا در مالی. پس از انتخابات ریاست جمهوری و طرد اسلامگرایان افراطی از بیشتر مناطق کشور، وضعیت آرامی پدید آمده که فعالیت آزادانهی رسانهها را تسهیل کرده است.
عکس: AFP/Getty Images
بهبود شرایط در قرقیزستان و نپال
این تصویر قرقیزستان را نشان میدهد که در سال ۲۰۱۳ روزنامهنگاران امنیت بیشتری داشتند. در نپال هم روندی کمابیش مثبت شروع شده ، هرچند هنوز تمام موانع از سر راه اطلاعرسانی آزاد برداشته نشده است. گفته میشود که در اسرائيل هم رسانهها امروزه با آزادی بیشتری فعالیت میکنند.
عکس: AFP/Getty Images
رسانههای ایران در اسارت خط قرمزها
در ایران به ویژه روزنامههای مستقل زیر فشار مراقبت دولتی و خودسانسوری رنج میبرند. نشریات با کمترین تجاوز به "خط قرمزها" پروانه انتشار خود را از دست میدهند. آخرین نمونه روزنامه ابتکار بود که چند روز به توقیف افتاد.
عکس: ebtekarnews.com
وضعیت بیثبات رسانهها در ایران
با توقیف هر روزنامه تنها آزادی بیان آسیب نمیبیند، بلکه وضعیت معاشی طیفی از کارکنان نیز به خطر میافتد. روزنامهنگاری در ایران در شمار ناامنترین حرفههاست و هنوز هیچ نهاد مستقلی از منافع حرفهای کارکنان مطبوعات دفاع نمیکند.