روز یکشنبه (۲۸ فوریه/ ۹ اسفند) زمانی که کریس راک برای اجرای ۸۸‌مین دوره از مراسم اهدای جوایز اسکار به روی صحنه برود، خیلی‌ها چشم به دهان این کمدین آمریکایی خواهند دوخت تا ببینند او در مورد حاشیه پررنگ مراسم امسال چه خواهد گفت.

بحث تبعیض نژادی در هالیوود اگر تا سال‌ها پیش همانند کوهی بود که تنها قله‌اش هویدا بود، اینک تمام‌نما رخ نشان داده و به موضوعی آشکار تبدیل شده که همه، حتی رئیس‌جمهور آمریکا نیز درباره‌اش حرف می‌زنند.

همیشه گفته‌اند یک عکس گویاتر از هزاران کلمه است. عکسی که آکادمی اسکار از مراسم ناهار ویژه نامزدهای امسال منتشر کرد، گواهی برازنده بر این امر و گویای آن تبعیضی است که همه در مورد آن می‌گویند؛ عکسی دسته‌جمعی از حدود ۱۵۰ نامزد دریافت جایزه که "سفیدی" بیش از اندازه‌اش توی چشم می‌زند و "ویکند" رپر کانادایی اتیوپی‌تبار است که در این جمع به استثنا تبدیل شده است.

طنز تلخ اسکار سفید امسال در اینجاست که اجرای آن را کمدینی سیاه‌پوست بر عهده دارد. برای همین هم برخی از معترضان از کریس راک خواسته بودند تا به عنوان مجری اعلام انصراف کند.

البته هالیوود سال گذشته هم متهم به اعمال تبعیض نژادی و نادیده ‌گرفتن توانمندی سیاه‌پوستان شده بود.

هر چند اعتراض‌های پارسال منجر به بهبود وضعیت امسال نشدند و حتی وضعیت وخیم‌تر هم شد: تمامی ۲۰ هنرپیشه زن و مرد و تمامی پنج کارگردانی که نامزد دریافت اسکار شده‌اند، سفید‌پوست هستند.

چشم‌بستن به روی توانمندی سیاه‌پوستان

نامزدی در اسکار حتی اگر منجر به دریافت این جایزه معتبر هم نشود، به ویژه برای هنرپیشه‌ها سکوی پرشی در کارنامه حرفه‌ای محسوب می‌شود. آنها پیشنهاد بازی در نقش‌های برجسته‌تر را دریافت می‌کنند و صد البته دستمزدشان نیز بالاتر می‌رود.

سیاه‌پوستان هالیوود را متهم به نادیده گرفتن همه‌جانبه آنان می‌کنند. نقش‌های پررنگ و برجسته‌ای که شانس دریافت اسکار دارند، به هنرپیشگان سفیدپوست سپرده می‌شوند. داستان‌های اثرگذار و قوی تنها در مورد سفیدپوستان و مشکلات آنها نوشته می‌شوند. برای مدیران استودیوهای فیلمسازی تصور اینکه قهرمان یک درام کاملا معمولی درباره خانواده‌‌ای از قشر متوسط شهری می‌تواند فردی سیاه‌پوست باشد، بسیار دشوار است.

در این بین سیاه‌پوستان تنها زمانی شانس درخشیدن دارند که در فیلمی بازی کنند که روایتگر داستانی واقعی و مبتنی بر شخصیت‌های تاریخی واقعی باشد. نمونه نیمه موفق سال گذشته فیلم "سلما" به کارگردانی آوا دوورنی، کارگردان زن سیاه‌پوست است.

فیلم تحسین‌شده "سلما" که روایت‌گر مبارزه خستگی‌ناپذیر مارتین لوتر کینگ برای کسب حقوق شهروندی سیاه‌پوستان آمریکاست، یکی از نامزدهای شاخه بهترین فیلم سال شد، اما هیچ‌کدام از هنرپیشگانش از نظر آکادمی شایستگی دریافت اسکار را نیافته بودند. کارگردان این فیلم نیز در کمال تعجب بسیاری از منتقدان، جایی در میان کارگردانان نامزد شده نیافت.

معتادان، جنایتکاران و بردگان

امسال فیلم "کرید" نمونه‌‌ای بارز از این دیدگاه به شمار می‌رود. فیلمنامه ‌این فیلم توسط دو سیاه‌پوست (رایان کوگلر، آرون کاوینگتون) نوشته شده، کارگردانی فیلم را هم فیلمسازی سیاه‌پوست (رایان کوگلر) بر عهده داشته، عمده بازیگران فیلم سیاه‌پوست هستند. سیلوستر استالونه جزو معدود هنرپیشگان سفیدپوست این فیلم است. آنچه در نهایت رخ می‌دهد، این است که آکادمی اسکار تنها استالونه را شایسته می‌شناسد و در شاخه بهترین هنرپیشه مرد مکمل او را نامزد می‌کند.

این گزینش در حالی رخ می‌دهد که فیلم کرید هم در گیشه و هم نزد منتقدان با استقبال خوبی روبرو شده است.

سیاه‌پوستان می‌گویند که تنها زمانی به چشم اعضای آکادمی اسکار می‌آیند که نقش‌های اجتماعی شناخته‌شده را بازی کنند: ورزشکاران، بردگان، قربانیان تبعیض نژادی، معتادان، بیکاران و جنایتکاران.

۸ تن از هنرپیشگان سیاه‌پوست از مجموع ۱۰ هنرپیشه سیاه‌پوستی که در سال‌های اخیر نامزد دریافت اسکار شده‌اند، در دسته‌بندی‌های ذکر شده ایفای نقش کرده بودند. وضعیت برای هنرپیشگان سیاه‌پوست زن از همتایان مذکرشان نیز بدتر است.

آسیایی‌تبارها و دگرباشان جنسی نیز همچون آمریکاییان سیاه‌پوست در هالیوود با دشواری‌هایی بسیار رودررو هستند.

در حال حاضر آکادمی اسکار نزدیک به ۶ هزار عضو دارد که آرای‌شان گزینش‌گر برندگان است. طبق آمار ۹۳ درصد اعضا سفیدپوست و ۷۶ درصد مذکر هستند.

اسپایک لی‌، کارگردان شناخته‌شده سیاه‌پوست آمریکایی، نخستین کسی بود که از بایکوت اسکار سخن گفت و اعلام کرد که نه در مراسم حضور خواهد داشت و نه در خانه به تماشای آن خواهد نشست.

بیشتر بخوانید: اسپایک لی و جیدا پینکت اسمیت مراسم اسکار را تحریم کردند

پس از آنکه شریل بون آیزاک که خود نخستین رئیس رنگین‌پوست آکادمی اسکار در تاریخ به شمار می‌رود، از "زیادی سفید" بودن اسکار ابراز تأسف کرد، دیگر چهره‌های سرشناس نیز جسارت ابراز نظر را پیدا کردند.

آکادمی وعده داده است که شمار اعضای رنگین‌پوست خود را رفته رفته افزایش دهد تا از این راه تنوع نژادی را تقویت کند. برخی این وعده را خوب ارزیابی می‌کنند و برخی دیگر آن را نوشداروی بعد از مرگ سهراب می‌دانند.

آینده احتمالی اسکار

نکته مسلم در اینجاست که دیر یا زود هالیوود باید چاره‌ای بیندیشد. در سال‌های اخیر تلویزیون به ابزاری برای بازگو کردن داستان رنگین‌پوستان و اقلیت‌ها تبدیل شده است. پخش سریال‌های تلویزیونی پرطرفدار و خوش‌ساخت که اقلیت‌ها در آن فرصت درخشیدن و دیده شدن یافته‌اند باعث شده که برخی پیش‌بینی ‌کنند، شاید تا چند سال آینده مراسم اهدای جوایز "امی" (جایزه‌ای برای تولیدات تلویزیونی که معادل اسکار تلویزیون شناخته می‌شود) جای مراسم اهدای جوایز سینمایی اسکار را بگیرند.

با این تفاصیل می‌توان به خوبی تصور کرد که کریس راک، مجری سیاه‌پوست مراسم اسکار امسال با چه وظیفه دشوار و پرچالشی روبروست. او پیش‌تر اعلام کرد که از اجرای این مراسم انصراف نخواهد داد.

ریکی جرویس، کمدین بریتانیایی که امسال اجرای مراسم گلدن گلوب را بر عهده داشت، به راک توصیه‌ای دوستانه کرده است: «دلم می‌خواهد کریس راک در ابتدای مراسم اسکار با پارچه‌ای روی سرش عین کو کلاکس کلانها روی صحنه بیاید، بعد آن را از روی سرش بکشد و بگوید: ببخشید این تنها راهی بود که با توسل به آن می‌توانستم وارد سالن شوم.»

****
پی‌نوشت: کو کلوکس کلان (kkk) گروهی معتقد به برتری نژاد سفید در آمریکا بودند که با استفاده از ترور و اعمال خشونت‌های وحشیانه سعی در ایجاد وحشت در میان سیاه‌پوستان داشتند. آنها برای شناخته نشدن‌شان توسط سیاه‌پوستان به هنگام اجرای اعمال خشونت‌آمیز پارچه‌ای سفیدرنگ را به روی سر می‌انداختند که تنها چشمان و دهان آنها از زیر آن پیدا بود.