طبق گزارش منابع امنیتی غربی و اسناد منتشر شده از سوی اشپیگل، "هالکبانک" ترکیه به انتقال بیش از ۱.۵ میلیارد یورو از داراییهای بلوکهشده ایران متهم شده است. این بانک متهم شده که به دور زدن تحریمهای آمریکا کمک کرده است.
ساختمان هالکبانک در آنتالیاعکس: Imago/Pemax
تبلیغات
هفتهنامه اشپیگل روز پنجشنبه دوم مرداد (۲۴ ژوئیه) از انتقال بیش از یک و نیم میلیارد یورو توسط هالکبانک ترکیه به ایران خبر داد.
هالکبانک پیش از این هدف تحقیقات قضایی ایالات متحده قرار گرفته بود. مقامهای آمریکایی این بانک را به "مشارکت در یک شبکه پولشویی و نقض تحریمهای اقتصادی ایران" متهم کرده بودند.
این پرونده که در سال ۲۰۱۹ گشوده شده بود، از همان ابتدا مورد انتقاد دولت ترکیه قرار گرفت. رجب طیب اردوغان، رئیسجمهور ترکیه، پیگرد قضایی این بانک دولتی را "زشت و غیرقانونی" خوانده و آن را نوعی "فشار سیاسی علیه آنکارا" دانسته بود.
اشپیگل در تازهترین گزارش خود آورده است که به نظر میرسد اینبار هالکبانک حتی فراتر رفته و "بخشی از حدود چهار میلیارد یوروی مسدودشده را در اختیار رژیم ایران قرار داده است".
به گفته منابع امنیتی، این مبالغ بین ماه مه ۲۰۲۴ تا مارس ۲۰۲۵ عمدتا در قالب تراکنشهایی با مبلغی حدود ۱۰۰ میلیون یورو از طریق شرکتهای صوری به ایران منتقل شدهاند.
نیاز شدید و فوری جمهوری اسلامی به ارز خارجی
جمهوری اسلامی از زمان حمله گروه حماس به اسرائیل در ۷ اکتبر ۲۰۲۴ تلاشهای خود برای دسترسی به داراییهای مسدودشدهاش در سطح جهان افزایش داده است.
عباس عراقچی، وزیر خارجه جمهوری اسلامی در اویل سال جاری میلادی اعلام کرده بود که موضوع دسترسی ایران به پولهای بلوکه شده در دستور کار حکومت ایران قرار دارد و بهطور مستمر پیگیری خواهد شد.
در گزارش اشپیگل آمده است که جنگ میان ایران و اسرائیل، موجب تحلیلرفتن ذخایر تسلیحاتی حکومت ایران و گروههای نیابتی آن نظیر حوثیهای یمن و حزبالله لبنان شده است.
بر اساس این گزارش، با وجود آن که جمهوری اسلامی و گروههای نیابتی آن با موشک و پهپاد به اسرائیل حمله و خسارات زیادی به این کشور وارد کردند، اما در جریان این حملات، تعداد موشک و پهپادهای آنها نیز به شدت کاهش پیدا کرد.
تحلیلگران امنیتی میگویند ایران به شدت به ارز خارجی برای جبران کاهش توان نظامی و همچنین اجرای قراردادهای تسلیحاتی با روسیه نیاز دارد.
تبلیغات
آزادسازی نفت خام در انبارهای ذخیره چین
اشپیگل در ادامه گزارش خود به "موفقیتهای تهران در زمینه آزادسازی نفت خام به ارزش تقریبی دو میلیارد دلار از انبارهای چین" در اواخر سال ۲۰۲۴ و اوایل ۲۰۲۵ اشاره کرده است.
اشپیگل در ماه مارس جاری هم گزارش داده بود که حکومت ایران تلاش کرده تا به بخشی از حدود ۱۰ میلیارد دلار داراییهای مسدودشده خود نزد یکی از شرکتهای تابعه بورس آلمان در لوکزامبورگ دسترسی پیدا کند.
پای بورس آلمان از طریق یک شرکت لوکزامبورگی به نام کلیرستریم (Clearstream) به این ماجرا کشیده شده بود. این شرکت تابع بورس آلمان است و وظیفه مدیریت اوراق بهادار مشتریان و خرید و فروش آن را بر عهده دارد.
اشپیگل در ادامه گزارش خود آورده است که نمایندگان حکومت ایران در حال مذاکره برای استفاده از حدود سه میلیارد دلار دارایی مسدودشده در مالزی هستند تا به منازعات حقوقی شرکت ملی نفت ایران با گروه Crescent امارات متحده عربی پایان دهند.
دادستانها در این پرونده مدعی شده بودند که این بانک در انتقال پنهانی ۲۰ میلیارد دلار به ایران کمک کرده و با استفاده از شرکتهای صوری در ترکیه، امارات متحده عربی و ایران، این پولها را از طریق فروش ساختگی مواد غذایی و دارویی و انتقال طلا به پول نقد تبدیل کرده و به نحوی مخفیانه به ایران انتقال داده است.
طبق گزارش جدید اشپیگل، هالکبانک ممکن است مجددا به همان شیوههای گذشته برای کمک به جمهوری اسلامی روی آورده باشد. به گفته منابع امنیتی غربی، اینبار نیز تراکنشهای مربوط به مواد غذایی و دارویی از طریق شرکتهای صوری انجام گرفتهاند. این بانک تا کنون به درخواست رسانهها برای اظهارنظر در این خصوص پاسخی نداده است.
خروج از برجام و معاملاتی که دود میشوند
با امضای دونالد ترامپ، آمریکا از برجام خارج شد. سال گذشته شرکتهای آلمانی ۵/ ۳ میلیارد یورو به ایران و ۱۱۱ میلیارد یورو به آمریکا صادر کردند. معاملاتی که با خروج آمریکا از برجام به خطر افتادهاند در این گزارش تصویری:
عکس: Reuters/J. Ernst
با این امضای دونالد ترامپ، دولت آمریکا نه تنها از توافقنامه اتمی "برجام" خارج شده، بلکه میخواهد تحریمهای اقتصادی علیه جمهوری اسلامی را نیز بار دیگر از سر گیرد. بدین ترتیب هر شرکتی که با آمریکا و با دلار در سطح جهانی معامله میکند در صورتی که با ایران معامله کند، میتواند مشمول جریمه سنگینی بشود.
عکس: Reuters/J. Ernst
بسیاری از شرکتها و بخصوص بانکها معنی نقض تحریمها را بخوبی میدانند. کومرتس بانک آلمان در سال ۲۰۱۴ مجبور به پرداخت یک میلیارد و پانصد میلیون دلار و گروه "بی ان پی پاریبا" فرانسوی حتی ۹ میلیارد دلار جریمه پرداخت کرد.
عکس: picture-alliance/dpa
به گزارش اتاق بازرگانی آلمان، ده هزار شرکت آلمانی با ایران رابطه تجاری دارند و ۱۲۰ شرکت این کشور حتی با نیروی کار خود در ایران حضور دارند. آلمان در سال گذشته ۳ و نیم میلیارد یورو به ایران صادرات داشته درحالیکه ارزش صادرات آن به آمریکا بالغ بر ۱۱۱ میلیارد یورو بوده است.
عکس: picture-alliance/dpa/F. Motahari
ایرباس بزرگترین بازنده خروج آمریکا از برجام است. در ژانویه سال ۲۰۱۷ ایران سفارش خرید یکصد فروند هواپیمای ایرباس را به ارزش ۲۳ میلیارد یورو داد. سه فروند هواپیما به ایران تحویل داده شد و حالا آمریکا اجازه صادرات این هواپیما به ایران را لغو کرده است. کمپانی اروپایی ایرباس بخشی از تولیدات خود را در آمریکا تامین میکند.
عکس: FARS
کمپانی آمریکایی بوئینگ دو قرارداد با شرکتهای ایرانی آسمان برای فروش ۳۰ عدد هواپیما به ارزش ۳ میلیارد دلار و نیز قرارداد فروش ۸۰ فروند هواپیما با شرکت ایران ایر به ارزش ۱۶ میلیارد دلار امضا کرد. این سفارشها هیچگاه در تولید لحاظ نشدند و حالا هم دنیس مویلنبرگ، مدیریت بوئینگ، اعلام کرده است که "ما پیرو سیاست دولت آمریکا هستیم".
عکس: picture-alliance/dpa/Stringer
تاریخ اولین حضور زیمنس در ایران به کشیدن خط تلگراف لندن – بمبئی در ۱۵۰ سال پیش برمیگردد. جو کایزر، مدیر کمپانی زیمنس، از نخستین مدیران آلمانی بود که در آغاز سال ۲۰۱۶ به ایران سفر کرد و قراردادهای میلیاردی فروش توربینهای گازی و مدرنیزه کردن قطارهای ایران را به امضا رساند.
عکس: picture-alliance/dpa/T. Hase
کمپانی هنکل هیچگاه از بازار ایران خارج نشد و به همین دلیل جایگاه قدرتمندی در صنایع تولید شوینده و چسب دارد. "کاسپار رورستد"، مدیر پیشین این کمپانی، در سال ۲۰۱۵ و قبل از "برچیده شده تحریمها" گفته بود: «فروش میلیونی ما در بازار ایران (سه رقم دارد) و به افزایش آن هم خوشبین هستیم.» این کمپانی سال گذشته ۲۰ میلیارد یورو فروش داشته که یک درصد آن از بازار ایران است.
عکس: picture-alliance/dpa/M. Hitij
کمپانی دایملر، ایران خودرو و ماموت در ماه دسامبر سال ۲۰۱۷ قرارداد طولانی مدت تولید کامیون در ایران را به امضا رساندند. دایملر آلمان در سال ۲۰۱۰ سهم خود را در خودروسازی ایران واگذار کرده بود.
عکس: MEHR
کمپانی خودروسازی فولکس واگن هم تصمیم داشت از اواسط سال ۲۰۱۷ میلادی با کمک ایران خودرو و ماموت با مدلهای تیگوان و پاسات وارد بازار ایران شود. این خودروها در نمایشگاه بینالمللی خودرو تهران در سال گذشته نیز عرضه شدند.
عکس: jamejamonline
بازار خودروی ایران بصورت "سنتی" در دست صنایع خودروسازی فرانسه است. این صنایع از آنجایی که با آمریکا رابطهای ندارند، دستشان برای سرمایهگذاری در ایران بازتر است. کمپانی "PSA" در سال ۲۰۱۶ قرارداد همکاری برای تولید سه مدل پژو را در سال ۲۰۱۶ با ایران خودرو به امضا رساند. این سرمایهگذاری ۴۰۰ میلیون یورویی هنوز به نتیجه و سودی نرسیده و طرف ایرانی هم توان مالی ندارد.
عکس: Tasnim
خودروساز فرانسوی رنو در سال ۲۰۱۷ اعلام کرد یک سرمایهگذاری بزرگ به همراه خط تولید در ایران خواهد داشت. کارلوس غُصن (یا به فرانسوی گون- Carlos Ghosn) مدیر اجرایی شرکتهای خودروسازی رنو در آن زمان گفته بود که "بازار ایران دارای پتانسیل بینظیری است".
عکس: IRNA
بازار و صنایع نفت و گاز ایران یکی از بازارهای جالب توجه برای شرکتهای بینالمللی است. شرکت ایتالیایی "سایپم" (Saipem) که در عرصه تولید خط لوله و پایانههای نفت و گاز فعال است قرادادی به مبلغ ۳ میلیارد و پانصد میلیون یورو با ایران امضا کرده است.
عکس: Mehr
رئیس کمپانی نفتی اِنی (Eni)، کلادیو دسکالزی هم جزو اولین مدیرانی بود که با پایان تحریمها راهی تهران شد. دو طرف تمایل به همکاری داشتند اما قراردادها در حد "مطالعات برای توسعه میدان کیش و فاز سوم میدان دارخوین" باقی ماند. از سوی دیگر انی از ایران طلبکار است که به دلیل تحریمها امکان پرداخت بدهی برای ایران وجود نداشت.
عکس: picture-alliance/AP Photo/A. Medichini
برخلاف کمپانی ایتالیایی انی، کمپانی بریتانیایی – هلندی "شل" سالها به دلیل تحریمها راهی را پیدا نمیکرد تا بتواند بدهی دو میلیارد دلاری خود به ایران را پرداخت کند. کمپانی نفتی شل سفارش جدید دیگر به ایران نداده و قراردادهای جدید هم در حد "مطالعه برای توسعه میادین آزادگان جنوبی، یادآوران و کیش" است.
عکس: FARS
کمپانی فرانسوی توتال اعلام کرد که پنج میلیارد دلار در میدان پارس جنوبی سرمایهگذاری میکند. دولت آمریکا در مورد این سرمایهگذاری "استثنا" قائل شد و اجازه آن را صادر کرد. حال امکان دارد با تحریمهای جدید این اجازه هم لغو شود. پاتریک پویان، مدیرعامل توتال، در ماه مارس ابراز امیدواری کرد تا اجازه آمریکا بهقوت خود باقی بماند. او گفت در غیر این صورت ما بار دیگر برای دریافت اجازه تلاش خواهیم کرد.