آلمان یکی از محبوب‌ترین کشورها برای افرادی است که قصد تحصیل در یک کشور خارجی را دارند. علت این امر بیش از هر چیز مخارج پایین برای دانشجویان در این کشور است. به عنوان مثال دانشجویان خارجی در ایالات متحده آمریکا باید به طور متوسط سالانه ۲۵ هزار یورو شهریه بپردازند. هزینه تحصیل در بریتانیا به مراتب بیشتر است و در برخی موارد حتی به 50 هزار یورو در سال هم میرسد.

با وجود این که زندگی در آلمان ارزان‌تر و نسبت به بسیاری از کشورها راحت‌تر است، توصیه میشود که پیش از سفر به آلمان و آغاز تحصیل در این کشور به نکات زیر توجه کنید:

شهریه دانشگاه ها

سالها پیش تحصیل در آلمان رایگان بود، اما در سال ۲۰۰۵ پرداخت شهریه دانشگاهی اجباری شد و دولت برای هر ترم ۵۰۰ یورو شهریه تعیین کرد. این اقدام موجی از اعتراضات دانشجویی را برانگیخت، تا جایی که عده ای علیه شهریه اجباری به دادگاه حفاظت از قانون اساسی آلمان شکایت کردند. بر اساس حکمی که این دادگاه صادر کرد، اخذ شهریه منوط به این است که شهریه "عاملی بازدارنده" برای ورود دانشجویان به دانشگاه نشود.

از آن پس دانشگاه‌های آلمان به مرور شهریه را حذف کردند و در حال حاضر اکثر آن‌ها از دانشجویان کارمزد ناچیزی برای ثبت نام طلب میکنند.

البته باید توجه داشت که مدارس‌عالی خصوصی شهریه های بالایی دارند.

بخوانید: مطالب بیشتر در باره تحصیل در آلمان

ویزا و اجازه کار

دانشجویان خارجی برای تحصیل در آلمان به ویزای دانشجویی نیاز دارند. تنها متقاضیان تحصیل از کشورهای عضو اتحادیه اروپا و کشورهای اروپای غربی نظیر نروژ و سوئیس از ویزای اجباری معاف هستند.
برای دریافت ویزای دانشجویی باید پس از اخذ پذیرش از یک دانشگاه در سفارت آلمان در کشور محل سکونت‌ خود اقدام کنید.

روند رسیدگی به ویزای دانشجویی میتواند ماه ‌ها طول بکشد.

نکته مهم: تبدیل ویزای توریستی به ویزای دانشجویی در آلمان ممکن نیست.
یکی از پیش‌شرط‌های مهم اخذ ویزای دانشجویی این است که چگونگی تامین مخارج زندگی شما در یک سال اول اقامت در آلمان مشخص شود.

البته شما امکان کار در این کشور را دارید. دانشجویان خارجی میتوانند در سال ۱۲۰ روز یا ۲۴۰ نیمروز کار کنند، به شرطی که در طول ترم بیشتر از 20 ساعت در هفته شاغل نباشند.

هزینه زندگی در شهرهای آلمان نسبت به شهرهای آمریکا و بریتانیا پایین است، به ویژه در زمینه مسکن، بیمه درمانی، مواد خوراکی و وسایل نقلیه عمومی.

بورس تحصیلی

خوشبختانه برای دانشجویان خارجی امکانات گوناگونی در زمینه دریافت بورسیه و کمک هزینه تحصیلی وجود دارد. فرقی نمیکند که شما دانشجوی رشته فنی، ادبی یا هنری باشید، مهمترین شرط برای دریافت بورس تحصیلی این است که نمره‌های ممتاز کسب کنید و برای یافتن امکانات مالی پشتکار به خرج دهید.

در صدر موسسه هایی که به دانشجویان خارجی بورس تحصیلی میدهند موسسه مبادلات آکادمیک آلمان (DAAD ) قرار دارد.

کمک هزینه دولتی هم در مواردی به دانشجویان خارجی تعلق می‌گیرد.

کسانی که مشمول بورس تحصیلی یکساله شده‌اند، امکانات بیشتری برای تمدید بورسیه و دریافت کمک هزینه‌های دیگر دارند.

متوسط هزینه ماهانه دانشجویان خارجی در آلمان حدود ۷۵۰ یورو تخمین زده شده. بیش از ۵۰ درصد این دانشجویان از جانب خانواده‌های خود حمایت مالی می شوند. تنها ۲۳ درصد دانشجویان خارجی بورس تحصیلی دریافت می‌کنند.
دانشجویان در آلمان برای استفاده از امکانات دولتی، مانند وسایل نقلیه عمومی، همچنین موزه، تئاتر، نمایشگاه نقاشی و مکان‌های ورزشی تخفیف ویژه دریافت می‌کنند.

بوروکراسی آلمان

پیچیدگی و وقت‌گیر بودن بوروکراسی آلمان زبانزد عام و خاص است. به هر حال شما باید برای هر کار اداری وقت و دقت بیشتری به خرج دهید و خود را برای پرکردن پرسشنامه‌ها و فرم‌های گوناگون آماده کنید.

شمار مراجعه کنندگان به اداره‌های مربوط به خارجی‌ها معمولا بالاست، به‌همین دلیل توصیه می‌شود که برای جلوگیری از اتلاف وقت، از پیش یا از طریق تلفن یا اینترنت، نوبت بگیرید.

نکته مهم: از هر مدرک و نامه ای که به ادارات یا دانشگاه ها تحویل می‌دهید حتما فتوکپی بگیرید.

بیشتر بخوانید: زندگی دانشجویی در آلمان

زبان آلمانی

بسیاری از ساکنان شهرهای بزرگ آلمان به زبان انگلیسی آشنا هستند به همین دلیل استفاده از این زبان امری رایج است. شمار زیادی از خارجیانی که برای مدت کوتاهی در آلمان زندگی می‌کنند، می‌توانند با زبان انگلیسی امور روزمره خود را بگذرانند و در برخی از دانشگاه‌ها هم می‌توان به زبان انگلیسی تحصیل کرد، با این‌همه، یادگیری زبان آلمانی برای دانشجویان خارجی امری ضروری به شمار می‌رود. به ویژه اگر پس از پایان تحصیل قصد کارکردن در آلمان را دارید، با آموزش زیان این کشور شانس شما برای یافتن کار بیشتر می‌شود.

توصیه می‌شود که حتی پیش از سفر به آلمان در کشور محل سکونت خود دست کم دوره پایه‌ای زبان آلمانی را بگذرانید.

مسکن

یک سوم هزینه‌های دانشجویان خارجی در آلمان صرف اجاره خانه میشود. به طور معمول هزینه مسکن در جنوب آلمان گران‌تر از شمال و در غرب این کشور گران‌تر از شرق است.

شماری از دانشگاه های بزرگ آلمان خوابگاه های کوچک و بزرگی دارند که سکونت در آن‌ها برای دانشجویان خارجی هم مجاز است. برخی از این خوابگاه‌ها به وسعت شهرک‌های کوچک هستند و برخی نیز چند ساختمان چند طبقه‌اند که آپارتمان‌ها یا اطاق‌های آن‌ها به‌طور مشترک در اختیار چند دانشجو گذاشته می‌شود.

البته شمار قابل توجهی از دانشجویان در آپارتمان‌های خصوصی اشتراکی زندگی می‌کنند. سکونت در این گونه آپارتمان‌ها دست کم این مزیت را دارد که شما ناچار به یادگیری و استفاده از زبان آلمانی می‌شوید. یافتن اتاق در آپارتمان‌های اشتراکی دانشجویی معمولا به آسانی صورت نمی‌گیرد، اما اگر پشتکار به خرج دهید، حتما موفق خواهید شد.

برای یافتن اتاق در این گونه آپارتمان‌ها می‌توانید به این سایت‌ها مراجعه کنید:
studenten-wg.de, wg-gesucht.de, dreamflat.de

دستیابی به اطلاعات

زندگی در غربت در وهله نخست این ویژگی را دارد که انسان بیش از پیش به خود وابسته است. شما باید به تنهایی قادر به انجام کارهای اداری و روزمره باشید و در کنار آن زبان بیاموزید، به پیوندهای تازه تن در دهید و خود را برای آغاز زندگی جدیدی آماده کنید.

برای انجام این کارها لازم نیست که خود همه چیز را از نو تجربه کنید. ساده‌ترین راه برای یافتن کمک در زمینه‌های گوناگون مراجعه به اینترنت است. شمار زیادی پلاتفرم اینترنتی دولتی و غیردولتی موجود است که می‌توانند در بسیاری از موارد برای شما کمک موثری باشند. حتی برای یافتن کافه‌ها و دیسکوها و مکان‌های ورزشی شهرهای آلمان که پاتوق دانشجویان هستند، سایت‌های مناسبی ایجاد شده است.