اظهار نظرهای سیاستمداران ایرانی و اروپایی حاکی از آن است که ایران و گروه ۱ + ۵ بیش از پیش به یکدیگر نزدیک شده‌اند. دیدارهای دو جانبه مقامات ایرانی و خارجی نیز افزایش یافته است.
عکس: Reuters/C. Barria
تبلیغات
روز پنچشنبه (۲ ژوئیه / ۱۱ تیر) یکی از پرکارترین روزهای هفته اخیر برای سیاستمداران درگیر در مذاکرات هسته‌ای بود. در این روز وزیران خارجه ایران و آمریکا و بریتانیا و چین و آلمان و اتریش و نیز مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای و مقامات ایرانی در تهران ملاقات‌های دوجانبه‌ای انجام دادند و در باره روند مذاکرات ابراز امیدواری کردند.
وانگ یی، وزیر خارجه چین با بیان اینکه «معتقدیم باید یک توافق عادلانه و متوازن به وجود آید» گفت: «احتمال توافق زیاد است، اما باید با همتایان خود در این زمینه مشورت و رایزنی کنیم.»
به‌جز وزیر امور خارجه روسیه، وزیران خارجه کشورهای درگیر در مذاکرات و نیز فردریکا موگرینی، هماهنگ‌کننده سیاست خارجی اتحادیه اروپا، در وین به‌سر می‌برند. خبرگزاری آلمان به نقل از موگرینی گزارش داد که طرفین مذاکره بیش از پیش به یکدیگر نزدیک شده‌اند؛ «هم در زمینه سیاسی و هم در رابطه با مسائل فنی».
گفته می‌شود که از کاترین اشتون، مشاور موگرینی در امور مذاکرات هسته‌ای با ایران نیز برای شرکت در مذاکرات وین دعوت شده است. اشتون از ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۴ خود سمت کنونی موگرینی را به عهده داشت و یکی از مهره‌های اصلی مذاکرات هسته‌ای به‌شمار می‌رفت.
اشتاین مایر، وزیر امور خارجه آلمان نیز تاکید کرد که طرفین مذاکره مصمم‌تر از همیشه در این دور از گفت‌وگوها شرکت کرده‌اند و به نظر می‌رسد که اراده جدی برای رسیدن به توافق نهایی موجود است. او گفت«گام‌های آخر، سنگین‌ترین گام‌ها هستند» و افزود: «ولی ما برای برداشتن موانع کوچک و بزرگ تلاش می‌کنیم.»
دیدارهای دوجانبه
روز پنجشنبه روز دیدارهای دو جانبه در وین و تهران بود. در این روز وزیر امور خارجه بریتانیا، فیلیپ هاموند، ابتدا با جان کری، همتای آمریکایی خود گفت‌وگو کرد و پس از آن با محمد جواد ظریف ملاقات داشت.
هاموند پیشتر به خبرنگاران گفته بود، نباید انتظار داشته باشند که به‌زودی توافقی با ایران حاصل شود. او تاکید کرده بود: «رایزنی‌ها همچنان ادامه دارد و در روزهای آینده شاهد رفت‌وآمد وزیران خارجه خواهید بود.»
عکس: picture-alliance/AP Photo/C. Barria
عصر پنجشنبه وزیر خارجه ایران با همتای چینی خود یک نشست دوجانبه داشت. همزمان سباستیان کورتز، وزیر خارجه اتریش نیز با چند تن از مذاکره‌کنندگان رایزنی کرد.
علاوه بر این، یوکیو آمانو، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای در تهران با علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی و حسن روحانی دیدار و گفت‌وگو کرد.
شمخانی در دیدار با آمانو آمادگی کشورش برای «تداوم همکاری نزدیک با آژانس برای حل مسایل باقی‌مانده» را اعلام کرد.
وزیر دفاع پیشین ایران در عین حال اظهار داشت: «هرگونه پیشنهادی که دارای کارکرد واقعی در زمینه تداوم پیشرفت صنعت صلح‌آمیز هسته‌ای و رفع غیر مشروط تحریم‌های غیرقانونی و ظالمانه باشد به طور قطع با نگاه مثبت جمهوری اسلامی ایران مواجه خواهد شد.»
یوکیو آمانو نیز نگرانی‌ها وحساسیت‌های موجود در حوزه همکاری‌های مشترک را عنوان کرد. آمانو سپس با رئیس جمهور ایران ملاقات کرد.
به گفته رضا نجفی، نماینده ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، آمانو و مقامات ایرانی «در مورد چارچوب زمانی، تدوام همکاری‌ها با در نظر داشتن ملاحظات ایران و آژانس برای تسریع در حل و فصل موضوعات گذشته به تقاهم کلی رسیدند.»
مصاحبه موسویان با سی‌ان‌ان
حسین موسویان، معاون پیشین شورای عالی امنیت ملی و مذاکره‌کننده ارشد جمهوری اسلامی در دوران ریاست جمهوری محمد خاتمی، در گفت‌وگو با شبکه تلویزیونی «سی‌ان‌ان» گفت، توافق را قابل دسترس می‌داند، «چون ایران پایبندی خود به همه تعهدات در قالب ان‌پی‌تی را اعلام کرده و در این مورد اختلافی باقی نمانده است.»
ان‌پی‌تی مخفف پیمان‌نامه منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای است که تنها پیمان‌نامه معتبر بین‌المللی برای جلوگیری از اشاعه جنگ‌افزار هسته‌ای به شمار می‌رود.
موسویان در پاسخ به پرسش گزارشگر «سی‌ان‌ان» مبنی بر اظهار نظر علی خامنه‌ای در رابطه با برداشتن یک‌باره تمامی تحریم‌ها گفت: «من فکر می‌کنم اظهارات ایشان درست فهمیده نشده است. ایشان فرمودند که اجرای اقدامات ایران باید با رفع تحریم‌ها متناظر باشد یعنی اینکه در هنگام اجرای توافق هر قدمی که ایران برمی‌دارد در مقابلش تحریمی باید برداشته شود.»
سفیر پیشین جمهوری اسلامی در آلمان در رابطه با خواست غرب مبنی بر کنترل مراکزی که مورد سوءظن هستند و مخالفت ایران در این زمینه، گفت: «اینجا هم خلط مبحث شده است. اگر توافق نهایی صورت بگیرد ایران در چارچوب مقررات پروتکل الحاقی اجازه بازرسی خواهد داد اما اجازه بازرسی هر زمان و هر مکان را نخواهد داد.»
موسویان ضمن تاکید بر اینکه «هیچ کشوری به آژانس اجازه نمی‌دهد که هر زمان از هر مکان نظامی بتواند بازدید کند»، گفت: «در قالب پروتکل الحاقی و دسترسی مدیریت شده می‌توان این مشکل را حل کرد. بازرسی‌های معمول که سایر کشورها در قالب پروتکل الحاقی انجام می‌دهند، ایران هم می‌تواند انجام دهد.»
جان کری، وزیر امور خارجه آمریکا و وندی شرمن، سرپرست هیات مذاکره‌کننده آمریکایی هنگام مذاکره دو جانبه با هیات ایرانی در وینعکس: Reuters/C. Barria
برنامه هسته‌ای ایران به روایت تصویر
نمایندگان ایران و ۱+۵ دوم آوریل ۲۰۱۵ بر سر چارچوب برنامه‌ای به توفق رسیدند که در صورت نهایی شدن به مناقشه اتمی ۱۲ ساله ایران و غرب پایان می‌بخشد. ابعاد برنامه هسته‌ای ایران چیست و چه مراکزی برای پیشبرد آن احداث شده‌اند؟
عکس: Keyhan
توافق اتمی لوزان
دوم آوریل ۲۰۱۵ و دو روز پس از ضرب‌الاجل تعیین‌شده، سرانجام بیانیه مشترک مذاکره‌کنندگان هسته‌ای ایران و نمایندگان گروه موسوم به ۱+۵ (آمریکا، بریتانیا، فرانسه، روسیه، چین و آلمان) در لوزان سوئیس منتشر شد. این بیانیه چارچوب توافق نهایی است که قرار است تا پایان ژوئن ۲۰۱۵ تنظیم شود و در صورت تحقق به ۱۲ سال مناقشه هسته‌ای ایران با غرب پایان می‌دهد. ابعاد برنامه هسته‌ای ایران چیست؟
عکس: Getty Images/AFP/F. Coffrini
برنامه اتمی ایران پیش از انقلاب
محمدرضا شاه پهلوی در مراسم افتتاح کرسی انرژی اتمی در دانشگاه تهران در سال ۱۳۴۲. وی همزمان با تاسیس سازمان انرژی اتمی، قرارداد ساخت نیروگاه اتمی بوشهر را در دی ماه ۱۳۵۳ (نوامبر ۱۹۷۴) منعقد کرد. قرار بود نیروگاه اتمی بوشهر به عنوان اولین نیروگاه اتمی ایران توسط شرکت "کرافت‌وِرک اونیون" آلمان (Kraftwerk Union AG) ساخته شود.
عکس: Keyhan
برنامه اتمی ایران پیش از انقلاب
محمدرضا شاه پهلوی در مراسم افتتاح کرسی انرژی اتمی در دانشگاه تهران در سال ۱۳۴۲. وی همزمان با تاسیس سازمان انرژی اتمی، قرارداد ساخت نیروگاه اتمی بوشهر را در دی ماه ۱۳۵۳ (نوامبر ۱۹۷۴) منعقد کرد. قرار بود نیروگاه اتمی بوشهر به عنوان اولین نیروگاه اتمی ایران توسط شرکت "کرافت‌وِرک اونیون" آلمان (Kraftwerk Union AG) ساخته شود.
عکس: Keyhan
برنامه اتمی ایران
دانشمندان اتمی زن ایران. بریده‌ای از جراید ایران در دهه ۵۰ خورشیدی. از راست به چپ خانم‌ها دکتر مرآت، رقیه باقرزاده اکبری، دکتر مهین‌دخت رحمانی، ثریه سمیعی، ماهرو اکبرنیا، فرزانه محمدی، دکتر افسر سیار و دکتر زهره عابدین‌زاده
عکس: Creative Commons
رئیس سازمان انرژی اتمی ایران تا زمان انقلاب ۵۷
دکتر اکبر اعتماد، متولد ۱۳۱۰ در شیراز و فارغ‌التحصیل دانشگاه لوزان سوئیس. وی در سال ۱۳۴۷ به سمت اولین رئیس موسسه تحقیقات و برنامه‌ریزی علمی و آموزشی منصوب شد و در سال ۱۳۵۳ ریاست سازمان انرژی اتمی ایران را به دست گرفت. اعتماد به خواست شاه حکم معاونت نخست‌وزیری را برای "تأمین انرژی" دریافت کرد و در این زمینه شخصا به شاه گزارش می‌داد.
عکس: PressTV
نیروگاه اتمی بوشهر
عکس قدیمی از نیروگاه نیم‌ساخته‌ی بوشهر (متعلق به حدود سال ۱۹۷۷). قرارداد ایران با شرکت آلمانی کرافت‌ورک اونیون برای احداث دو واحد نیروگاه اتمی بود. در سال ۱۳۵۷ در حالی که حدود ۷۵ درصد از واحد اول و ۶۰ درصد واحد دوم نیروگاه ساخته شده بودند، با تغییر نظام سیاسی ایران ساخت هر دو واحد متوقف ماند.
عکس: Creative Commons
نیروگاه اتمی بوشهر
نمایی از نیروگاه اتمی بوشهر
عکس: Fars
نیروگاه اتمی بوشهر
مدل نیروگاه اتمی بوشهر در غرفه ایران در اکسپوی شانگهای
عکس: Creative Commons/Bernd.Brincken
برنامه پرهزینه غنی‌سازی اورانیوم در ایران
بسیاری از کشورهایی که به لحاظ فنی قادر به تولید سوخت نیروگاه‌های اتمی هستند به دلیل با صرفه‌تر بودن ترجیح می‌دهند آن را از خارج تهیه کنند. این کشورها نیازی مشخص و برنامه‌هایی شفاف مبتنی بر محاسبات اقتصادی دقیق و مرسوم دارند که هدف آن در نظر گرفتن منافع ملی است. صرف ده‌ها میلیارد دلار برای تولید داخلی سوخت یک نیروگاه که با ۵۰ میلیون دلار قابل خریداری است نمی‌تواند گامی در جهت رشد و شکوفایی باشد.
تأسیسات نظامی پارچین
یکی از مراکز مهمی که با فعالیت‌های هسته‌ای ایران مرتبط است پایگاه نظامی پارچین واقع در جنوب شرقی تهران است. این مرکز یک پادگان نظامی و در اختیار سپاه پاسداران جمهوری اسلامی است، اما آژانس احتمال می‌دهد که ایران در این مکان دست به آزمایش انفجار هسته‌ای زده باشد.
عکس: DigitalGlobe/ISIS via dapd
تأسیسات نظامی پارچین
در نیمه نخست سال ۲۰۱۲ آژانس بین‌المللی از انجام عملیات گسترده خاکبرداری و پاکسازی احتمالی در پارچین خبر داد که مستند به تحلیل عکس‌های هوایی بود. اما ایران دیگر اجازه بازدید از پارچین را به بازرسان آژانس نداد.
تأسیسات پرهزینه غنی‌سازی اورانیوم
تأسیسات غنی‌سازی اورانیوم در نطنز. ایران در بهمن ۱۳۸۵ رسما خبر راه‌اندازی دو آبشار ۱۶۴ تایی در تاسیسات زیرزمینی نطنز را اعلام کرد. در سال‌های بعد تعداد سانتریفوژهای این مرکز به چند هزار افزایش داده شد. راه‌اندازی و نگهداری تاسیسات این بخش، به دلیل ویژگی دستگاه‌ها و پیچیدگی ساخت آنها یکی از پرهزینه‌ترین قسمت‌های چرخه‌ی سوخت هسته‌ای است. ده‌ها میلیارد دلار هزینه برنامه غنی‌سازی شده است.
عکس: Fars
تأسیسات پرهزینه غنی‌سازی اورانیوم
در فروردین سال ۱۳۸۶ محمود احمدی‌نژاد رئیس‌جمهور ایران برای نخستین‌بار از نصب و راه‌اندازی سه هزار دستگاه سانتریفوژ در نطنز خبر داد. رسانه‌های ایران نوشتند که این دستگاه‌ها از نوع نسل جدید سانتریفوژهاست که توسط خود ایران ساخته شده‌اند. در آخرین گزارش‌های رسانه‌ها، تعداد سانتریفوژ نصب شده در نظنز تا ۶ هزار نیز قید شده است.
عکس: AP
تأسیسات هسته‌ای
تاسیسات پرهزینه غنی‌سازی اورانیوم نطنز در نزدیکی شهر نطنز در شمال اصفهان قرار دارد. زمان آغاز ساخت تاسیسات غنی‌سازی اورانیوم نطنز روشن نیست. اما بخش اصلی این تاسیسات که محل استقرار سانتریفوژهاست، در زیرزمینی به عمق ۳۰ متر قرار دارد.
عکس: picture-alliance/ dpa
تأسیسات هسته‌ای
مرکز کنترل تأسیسات غنی‌سازی اورانیوم در نطنز
عکس: REUTERS
تأسیسات اتمی
میله‌های سوختی
عکس: picture-alliance/dpa
تأسیسات اتمی
در سال ۲۰۱۱ و پس از گذشت ۱۵ سال پیمانکار روسی اعلام کرد که واحد اول نیروگاه بوشهر به مرحله راه‌اندازی آزمایشی رسیده است. مدت زمان ساخت یک نیروگاه مشابه بوشهر در کشورهای پیشرفته صنعتی حداکثر ۷ سال و در کشورهای مشابه ایران حداکثر ۸ سال طول می‌کشد.
عکس: AP
تأسیسات فردو
خبر احداث تأسیسات زیرزمینی غنی‌سازی فردو در اطراف قم در بحبوحه مناقشه هسته‌ای ایران و غرب (۲۰۰۹) منتشر شد. غرب خواستار برچیدن این تأسیسات و جمهوری اسلامی خواستار ادامه فعالیت آن بود. بر اساس بیانیه مشترک لوزان، فردو به مرکز تحقیقات هسته‌ای و فیزیک پیشرفته تبدیل می‌شود و هزار سانتریفوژ در آن فعال خواهند بود؛ اما غنی‌سازی اورانیوم در این تأسیسات متوقف شده و ماده شکاف‌پذیری نیز در آن تولید نمی‌شود.
عکس: picture-alliance/dpa
مذاکرات اتمی میان ایران و غرب
مذاکرات اتمی میان نمایندگان ایران و کشورهای شش‌گانه‌ی آمریکا، فرانسه، بریتانیا، روسیه، چین به انضمام آلمان به سرپرستی کاترین اشتون، مسئول وقت سیاست خارجی اتحادیه اروپا در استانبول، آوریل ۲۰۱۲. پیش از روی کار آمدن دولت حسن روحانی، سعید جلیلی (تصویر) سرپرستی تیم مذاکره‌کننده ایران را بر عهده داشت.
عکس: Reuters
تأسیسات هسته‌ای آب سنگین اراک
پروژه‌های آب سنگین در چارچوب قرارداد منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای قرار می‌گیرد و باید زیر نظر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی باشند.
عکس: aeoi.org.ir
تأسیسات هسته‌ای آب سنگین اراک
آنچه سبب حساسیت آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای به رآکتورهای آب سنگین شده، تولید پلوتونیوم به عنوان محصول فرعی است. از این پلوتونیوم می‌توان مستقیم و بدون نیاز به غنی‌سازی اورانیوم، سلاح‌های اتمی ساخت. بر اساس توافق اتمی لوزان، رآکتور تحقیقاتی اراک آب سنگین باقی می‌ماند اما با بازطراحی روزآمد می‌شود و از میزان پلوتونیوم تولیدی آن نیز کاسته می‌شود.
عکس: aeoi.org.ir
تأسیسات فرآوری اورانیوم اصفهان
"تأسیسات فرآوری اورانیوم اصفهان" (Uranium Conversion Facility – UCF) مرکزی برای تبدیل کیک زرد به گاز هگزا فلوراید است. این گاز سپس در سانتریفوژها تزریق می‌شود تا اورانیوم قابل استفاده آن افزایش یابد. فکر ایجاد تاسیسات اصفهان به پیش از انقلاب ۱۳۵۷ ایران باز میگردد که به عنوان گزینهای برای تکمیل چرخه سوخت نیروگاه اتمی بوشهر پیشنهاد شد.
عکس: aeoi.org.ir
"کیک زرد"
یکی از وظایف مهم تاسیسات UCF اصفهان تولید "گاز هگزا فلوراید اورانیوم" (UF6) است. برای تولید این گاز ابتدا كیك زرد (سنگ اورانیوم پودر شده با درجه خلوص بیشتر) را در اسید نیتریك حل می‌كنند. بر اثر این عمل، ماده‌ای به نام نیترات اورانیوم تولید می‌شود. پس از یک رشته فعل و انفعالات گاز هگزا فلوراید اورانیوم تولید می‌شود. این همان گازی است كه برای غنی‌سازی در دستگاه‌های سانتریفوژ تزریق می‌شود.
عکس: aeoi.org.ir
رآکتور تحقیقاتی تهران
رآکتور تـحقیقاتی آب سبک تهران یکی از انـواع راکـتورهای چند منظوره و در نوع خود از کارآترین انواع راکتورهای دنیا در زمینه علمی و صنعتی است. این رآکتور با ظرفیت ۵ مگاوات در سال ۱۹۶۷ توسط آمریکا در مرکز تحقیقات اتمی تهران وابسته به دانشگاه تهران ساخته شد. آمریکا برای مدت ۲۰ سال سوخت مورد نیاز رآکتور تحقیقاتی تهران را تامین کرد.
عکس: aeoi.org.ir
رآکتور اتمی تهران
در سال ۲۰۱۰ ایران اعلام کرد سوخت رآکتور تهران در حال اتمام است و از طریق آژانس بین‌المللی انرژی اتمی خواستار تامین سوخت ۲۰ درصد برای این رآکتور شد. اما این درخواست با دیگر مسائل مناقشه‌ی اتمی ایران پیوند خورد و موضوع آن‌طور که ایران مایل بود، حل‌وفصل نشد.
