صدور حکم اعدام برای توماج صالحی، هنرمند معترض از سوی دادگاه انقلاب اصفهان، موجی از واکنش‌ها و اعتراضات گسترده‌ در میان چهره‌‌ها و فعالان سیاسی، فرهنگی، هنری و حقوق بشری را به دنبال داشته است.

این واکنش‌ها در پی آن صورت می‌گیرد که امیر رئیسیان، وکیل توماج صالحی، روز چهارشنبه پنجم اردیبهشت ماه در گفت‌وگو با شبکه شرق اعلام کرد که دادگاه انقلاب، در اقدامی "بی‌سابقه"، حکم دیوان عالی در خصوص لغو حکم دادگاه بدوی برای توماج صالحی را "ارشادی" دانسته و موکل او را "به اتهام افساد فی‌الارض، به اشد مجازات یعنی اعدام" محکوم کرده است.

در پی اعلام این خبر، موج گسترده‌ای از اعتراضات در شبکه‌های اجتماعی و همچنین در میان چهره‌های مطرح داخل و خارج از کشور به راه افتاد.

کاربران فضای مجازی در شبکه‌های اجتماعی با استفاده از هشتگ "توماج صالحی" اعتراض و انزجار خود را نسبت به صدور این حکم برای این هنرمند معترض اعلام کردند.

بیشتر بخوانید: توماج صالحی از سوی دادگاه انقلاب اصفهان به "اعدام" محکوم شد

بر اساس تصاویر منتشر شده از شبکه‌های اجتماعی از جمله توییتر و اینستاگرام، مردم معترض با نوشتن نام توماج صالحی و همچنین بخش‌هایی از متن اشعار آهنگ‌های اعتراضی او بر روی دیوارها خشم و اعتراض خود را در قبال صدور این حکم اعلام کردند.

واکنش‌های بین‌المللی: حکم اعدام توماج صالحی؛ نمونه‌ای از نقض هولناک حقوق بشر توسط رژیم ایران

در پی اعلام خبر صدور حکم اعدام برای توماج صالحی، هنرمند معترض زندانی، ودانت پاتل، معاون سخنگوی وزارت امور خارجه ایالات متحده آمریکا، صدور این حکم را محکوم کرد و آن را "نمونه‌ای دیگر از نقض هولناک و گسترده حقوق بشر از سوی رژیم ایران" دانست.

معاون سخنگوی وزارت خارجه آمریکا روز چهارشنبه پنجم اردیبهشت در نشست خبری خود، گفت که توماج صالحی "پیش از این با شکنجه و سایر رفتارهای خشن و بازداشت روبرو بوده است" و ایالات متحده آمریکا، استفاده "رژیم ایران از حکم اعدام را به مثابه ابزاری برای سرکوب حقوق بشر و آزادی‌های اساسی مردم" محکوم می‌کند.

جان دیلی، هنرمند مشهور آلمانی در موسیقی رپ نیز در واکنش به صدور حکم اعدام توماج صالحی نوشت: «همه ما باید صدای توماج باشیم، همه.»

یه-وُن ری (Ye-One Rhie)، نماینده حزب سوسیال دمکرات آلمان در مجلس این کشور که کفالت سیاسی توماج صالحی را به عهده دارد، با صدور بیانیه‌ای، حکم اعدام برای توماج صالحی را "پوچ و غیرانسانی" توصیف و اعلام کرد که چنین حکمی "هیچ‌گونه مبنایی در حاکمیت قانون" نداشته و "پذیرفتنی" نیست.

همچنین هلموت برندشتتر، نماینده پارلمان اتریش و دیگر کفیل سیاسی توماج صالحی در اعتراض به صدور حکم اعدام برای این هنرمند معترض، در پیامی ویدئویی خواستار شکستن سکوت شد و تاکید کرد: «به هر طریق ممکن از جمله فعالیت در رسانه‌های اجتماعی برای پشتیبانی از توماج و همه زندانیان سیاسی به پا خیزید.»

این نماینده پارلمان اتریش افزود: «وزیر خارجه اتریش باید این پیام را به سفیر جمهوری اسلامی در اتریش منتقل کند که ما نقض حقوق بشر در ایران را تحمل نخواهیم کرد.»

نوربرت روتگن، نماینده حزب دمکرات مسیحی آلمان نیز با انتشار پیامی اعتراضی در حساب کاربری خود در شبکه اجتماعی اکس نوشت، توماج صالحی "برای مردم ایران" و برای "آینده‌ای بدون رژیم [جمهوری اسلامی]" مقاومت می‌کند و به دلیل "غلبه بر ترس در مقابل آخوندها به مرگ محکوم شده است."

آبرام پیلی، معاون نماینده ویژه آمریکا در امور ایران نیز با اعتراض به صدور حکم اعدام برای توماج صالحی با انتشار مطلبی در حساب کاربری اکس (توییتر سابق) خود نوشت: «ما حکم اعدام توماج صالحی و حبس پنج ساله سامان یاسین، خواننده رپ کُرد ایرانی را به شدت محکوم می‌کنیم و خواستار آزادی فوری آن‌ها هستیم.»

او افزود: «این‌ها تازه‌ترین نمونه‌های سو‌‌‌‌ءاستفاده وحشیانه رژیم از شهروندان خود، بی‌توجهی به حقوق بشر و هراس از تغییر دموکراتیکی است که مردم ایران خواستار آن هستند.»

حمایت از توماج صالحی؛ موج اعتراض فعالان ایرانی

در پی اعلام خبر صدور حکم اعدام برای توماج صالحی، هنرمند معترض از سوی دادگاه انقلاب اصفهان، شاهزاده رضا پهلوی با انتشار مطلبی در حساب کاربری اکس (توییتر سابق)، از جامعه جهانی به خصوص از هنرمندان در سراسر جهان خواست که صدای توماج باشند و برای لغو فوری این حکم "شرم‌آور" و همچنین آزادی بی‌قید و شرط او از زندان تلاش کنند.

کیهان کلهر، نوازنده و موسیقی‌دان مشهور ایرانی نیز در اعتراض به صدور این حکم، در حساب کاربری اینستاگرام خود نوشت: «توماج صالحی باید آزاد گردد، سکوت ما یعنی حمایت از ظلم و ظالم.»

همچنین مهدی یراحی، هنرمند معترضی که خود نیز پیش از این به دلایل سیاسی و آثار اعتراضی خود بازداشت و زندانی شده بود، نوشت: «خبر حکم اعدام توماج صالحی از فرط بی‌بنیادی به کمدی سیاه می‌ماند. برادرم را بدون قیدوشرط آزاد کنید که دود این آتش چشمان‌تان را خواهد سوزاند.»

در همین حال، حامد اسماعیلیون، فعال سیاسی و از اعضای خانواده‌های دادخواه پرواز پی‌اس ۷۵۲ نیز توماج صالحی را "نمادی از مبارزه قهرمانانه مردم ایران" توصیف کرد و با انتشار پیامی نوشت: «اعدام و کشتار و خشونت آخرین ابزار جمهوری اسلامی‌ست. حکومتی که به کشتن امید آمده است. حکومتی که می‌خواهد نتوانستن را به مردم القا کند غافل از این‌که خودش در رویارویی با خشم مردم قافیه را باخته است. حکومتی که از خشم مردم بسیار ترسیده است. توماج تنها نیست و حکومت اسلامی در مقابل او نیز تسلیم خواهد شد.»

مسیح علی‌نژاد، فعال سیاسی و روزنامه‌نگار نیز با اعتراض به صدور حکم اعدام برای توماج صالحی، هنرمند معترض زندانی نوشت: «حکم اعدام توماج صالحی برای این صادر شد که او مصداق واقعی تکثیر شجاعت بود، به او حکم اعدام داده‌اند چون از خیابان و در خیابان بود. عقب‌نشینی ما یعنی پیش‌روی نظام فاشیستی جمهوری اسلامی؛ امروز بر ماست که هر آنچه در توان داریم به کار گیریم و صدای توماج باشیم که صدای بی‌صدایان بود.»

همچنین خانواده‌های دادخواه جانباختگان اعتراضات، از جمله خانواده‌‌های آدینه‌زاده و جوادی نیز با صدور بیانیه‌هایی نسبت به صدور این حکم غیرانسانی اعتراض کردند.

گوهر عشقی، مادر ستار بهشتی نیز با انتشار مطلبی نوشت: «فرزندانم! در برابر این حکمِ ننگین سکوت نکنید! اینها می‌خواهند شما را بترسانند و کشور را به قبرستان تبدیل کنند.»

بیشتر بخوانید: در اعاده دادرسی دو اتهام جدید به پرونده توماج صالحی اضافه شد

توماج صالحی در حال حاضر در زندان دستگرد اصفهان زندانی است. پیش از این، جلسه رسیدگی به اتهامات او در ارتباط با پرونده سال ۱۴۰۱، در روز پنج‌شنبه ۳۰ فروردین در شعبه اول دادگاه انقلاب اسلامی اصفهان با اضافه کردن دو اتهام مبنی بر "اجتماع و تبانی، و معاونت در بغی" برگزار شده بود.

توماج صالحی با رد اتهامات یاد شده و "غیرقانونی" خواندن دادگاه، اعلام کرده بود که این محاکمه "نه بر اساس قانون، بلکه به خواست نهادهای اطلاعاتی" انجام شده است.

تیرماه سال پیش، دادگاه انقلاب اسلامی اصفهان، توماج صالحی را به اتهام افساد فی‌الارض در پرونده سال ۱۴۰۱، به "شش سال و سه ماه حبس" محکوم کرده بود. اگرچه دیوان عالی کشور حکم صادره را لغو کرد، اما به گفته وکیل او حتی پس از نقض این حکم در دیوان عالی کشور و لزوم حذف دو عنوان اتهامی مذکور، دادگاه انقلاب پرونده توماج صالحی را به دادسرای اصفهان بازگردانده بود.

عقب‌نشینی مبهم قوه قضائیه

صبح روز پنجشنبه، ۶ اردیبهشت، مرکز رسانه قوه قضائیه ظاهرا در واکنش به اعتراضات داخلی و بین‌المللی اطلاعیه‌ای منتشر کرد که بر اساس آن حکم توماج صالحی، "بدوی" است و او "به دلیل اظهار ندامت و پشیمانی و همکاری، مستحق تخفیف" شناخته شده است. این اطلاعیه می‌گوید که صالحی در صورتی مشمول این "تخفیف" می‌شود که تقاضای فرجام‌خواهی کند و پس از آن اگر دیوان عالی کشور حکم را تایید کرد "موضوع تخفیف مجازات در کمیسیون عفو و بخشودگی بررسی خواهد شد."

اطلاعیه قوه قضائیه به گونه‌ای است که گویی این پرونده در دیوان عالی کشور بررسی نشده است، در حالی که در دو روز گذشته تمامی بحث‌ها واعتراضات در مورد حکم اعدام صالحی به اقدام بی‌سابقه یک دادگاه بدوی در بی‌اعتنایی به نظر دیوان عالی کشور و نقض حکم اعدام در این نهاد متمرکز بوده است.

بنا به اطلاعیه قوه قضائیه، موضوع حکم اعدام برای صالحی همچنان معتبر است، ولی ظاهرا زیر فشار داخلی و بین‌المللی بدون توضیح در باره اقدام بی‌سابقه دادگاه بدوی جایی را برای نقض این حکم بازگذاشته‌اند.

این در حالی است که مدیر مسئول اصولگرای روزنامه همشهری در پیامی در شبکه اکس (توئیتر سابق) نسبت به رویه‌‌ای که در مورد حکم صالحی پیش رفته ابراز انتقاد کرده و از ضربه به "اعتبار و آبروی" حکومت ابراز نگرانی کرده است. او با "اطمینان خاطر" از اینکه "صالحی اعدام نمی‌شود" ماجرای مشابه صدور حکم اعدام برای هاشم آغاجری، استاد دانشگاه را در سال ۱۳۸۲ به یاد آورده که این حکم زیر فشار و اعتراضات عمومی پس گرفته شد.

عبدالله گنجی نوشت: «حکم اعدام هاشم آغاجری را یادتان هست؟ او هنوز استاد دانشگاه تربیت مدرس هست. اما خرداد١٣٨٢بیش از صد مجروح در زد و خوردهای درون دانشگاهی داشتیم.»