اعتراف ایران به موضع منفی آمریکا درباره احیای برجام
۱۴۰۱ دی ۵, دوشنبه
سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی می‌گوید از نظر ایران امکان توافق برای احیای برجام وجود دارد اما موضع آمریکا منفی است. مطابق شواهد تمایل و آمادگی کشورهای غربی برای نهایی کردن توافق احیای برجام بسیار کاهش یافته است.
ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامیعکس: jamaran
تبلیغات
ناصر کنعانی در نشست خبری روز دوشنبه، پنجم دی‌ماه گفته از نظر ایران "پنجره گفت‌وگو" درباره احیای توافق هسته‌ای و برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) همواره باز است و امکان دست‌یابی به توافق نهایی وجود دارد.
به گزارش خبرگزاری دولتی ایرنا، سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی ابراز تاسف کرد که رویکرد دولت آمریکا درباره این مسئله "دوگانه و توام با سرگردانی و مواضع منفی" است و افزود "اما اگر غربی‌ها اراده جدی داشته باشند توافق در دسترس است".
آمریکا و سه کشور اروپایی طرف توافق هسته‌ای تا مدتی پیش "زیاده‌خواهی" و طرح مطالبات فراجامی از سوی جمهوری اسلامی را از علت‌های اصلی به بن‌بست رسیدن مذاکرات احیای برجام و امضای توافق نهایی عنوان می‌کردند.
یکی از این مطالبات درخواست مختومه اعلام شدن پرونده پرسش‌های بی‌پاسخ مانده آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره منشاء مواد رادیو اکتیو در سه مکان اعلام نشده است. این نهاد نظارتی سازمان ملل و کشورهای غربی هر گونه توافق احتمالی را مستلزم پاسخ‌های شفاف جمهوری اسلامی در این باره عنوان می‌کنند.
در ماه‌های اخیر دو رویداد مهم رخ داده که کشورهای اروپایی و آمریکا را نسبت به اولویت توافق بر سر احیای برجام به تردید انداخته است؛ مشارکت ایران در جنگ تجاوزکارانه روسیه علیه اوکراین و سرکوب خونین و کشتار معترضان ایرانی.
جمهوری اسلامی متهم به مشارکت در نسل‌کشی در اوکراین
روسیه از مدتی پیش و ظاهرا در واکنش به پیشروی نیروهای اوکراینی در مناطق اشغالی بر شدت حمله به زیرساخت‌های غیرنظامی و تاسیسات تولید انرژی اوکراین افزوده و در این حمله‌ها از پهپادهای انتحاری ساخت جمهوری اسلامی هم استفاده می‌کند.
ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهوری اوکراین به تازگی در سفر به ایالات متحده در سخنرانی خود در نشست مشترک جمهوری‌خواهان و دموکرات‌ها در کنگره آمریکا این اقدام ایران را "کمک یک دولت تروریستی به دولت تروریستی دیگر" خواند و جمهوری اسلامی را به مشارکت در نسل‌کشی در اوکراین متهم کرد.
پس از تعلل‌های جمهوری اسلامی در پذیرش "متن نهایی" پیشنهادی جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و هماهنگ‌کننده ارشد مذاکرات احیای برجام، آمریکا اعلام کرد ادامه احتمالی گفت‌وگو به پس از انتخابات میان دوره‌ای کنگره در ماه نوامبر موکول می‌شود.
سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی انتخابات میان‌دوره‌ای را بهانه آمریکا برای نهایی نکردن توافق عنوان کرده و گفته است: «آنها بار دیگر هم با بهانه‌های دیگری مانند تحولات داخلی ایران یا طرح برخی از موضوعات مانند موضوع اوکراین برای جمع بندی توافق پای کار نیامدند.»
دیداری ظاهرا بی‌فایده با بورل
حدود یک هفته پیش وزیر خارجه جمهوری اسلامی در حاشیه نشست بغداد۲ در شهر امان ، پایتخت اردن با جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجه اتحادیه اروپا دیدار و مذاکره کرد. کنعانی این دیدار را "نشان دهنده وجود تمایل برای توافق" ارزیابی می‌کند.
حسن بهشتی‌پور، تحلیلگر مسائل بین‌الملل اما به سایت انتخاب گفته مشخص نیست این دیدار نتیجه مثبتی داشته زیرا بر خلاف اعلام آمادگی ایران برای ادامه گفت‌وگوها طرف غربی نشان می‌دهد که "آمادگی لازم" برای این کار را ندارد.
به تازگی ویدئویی منتشر شده که ظاهرا مربوط به سوم نوامبر است و در آن جو بایدن، رئیس جمهوری آمریکا در حاشیه یک نشست انتخاباتی در پاسخ به پرسشی درباره مرگ برجام گفته: «برجام مرده اما آن را اعلام نمی‌کنیم.»
چرخش غرب در واکنش به سرکوب خشونت‌بار معترضان
جنبش اعتراضی بی‌سابقهشهروندان ایران که در هفته پایانی شهریور و ابتدا در واکنش به کشته شدن مهسا امینی پس از بازداشت توسط گشت ارشاد آغاز شد، با همبستگی گسترده بین‌المللی روبرو شده و تا کنون صدها سیاستمدار و شخصیت غربی کفالت سیاسی برخی معترضان زندانی را بر عهده گرفته‌اند.
ظاهرا حمایت نظامی جمهوری اسلامی از روسیه در جنگ علیه اوکراین و نقض فاحش حقوق بشر در داخل از طریق تیراندازی مستقیم به سوی معترضان و صدور حکم اعدام برای برخی اعتراض‌کنندگان زندانی که حداقل در دو مورد اجرا هم شده، باعث تغییر رویکرد غرب نسبت به هرگونه تعامل با تهران شده است.
در هفته‌های اخیر به موازات افزایش تردید کشورهای غربی درباره آینده نظام جمهوری اسلامی، اعلام آمادگی ایران برای از سرگیری مذاکرات و نهایی کردن توافق احیای برجام نیز افزایش یافته است.
به باور برخی تحلیلگران تاکید مکرر کارگزاران جمهوری اسلامی بر "باز بودن پنجره مذاکرات" می‌تواند ناشی از افزایش فشارهای بین‌المللی به خاطر سرکوب خشونت‌آمیز معترضان و "مشارکت در نسل‌کشی" در اوکراین باشد.
اوضاع نابسامان اقتصادی ایران نیز ظاهرا در این زمینه بی‌تاثیر نیست؛ بهای دلار و دیگر ارزهای معتبر خارجی از مدتی پیش با شتابی کم‌سابقه رو به افزایش است و با شکسته شدن پیاپی رکوردهای تاریخی، ارزش پول ملی ایران مدام بیشتر سقوط می‌کند.
ایران در انتظار، غرب در حال افزایش فشار
ناصر کنعانی می‌گوید با وجود "موضع منفی" ایالات متحده درباره از سرگیری مذاکرات برای توافق بر سر احیای برجام "جمهوری اسلامی منتظر اقدام عملی طرف‌های مقابل و مشخصا دولت آمریکا" در این زمینه است.
این در حالی است که آلمان به عنوان بزرگترین قدرت اقتصادی اتحادیه اروپا و کشوری که روابط اقتصادی و سیاسی سابقه‌داری با جمهوری اسلامی داشته چند روز پیش تمام ضمانت‌نامه‌های تجاری با ایران را به حال تعلیق درآورد.
همزمان ۴۳ نفر از نمایندگان حزب سوسیال دموکرات در پارلمان فدرال آلمان در بیانیه مشترکی از جمله خواستار قرار گرفتن سپاه پاسداران در فهرست گروه‌های تروریستی شده‌اند.
چنین درخواستی در پارلمان برخی دیگر از کشورهای اروپایی نظیر هلند نیز مطرح شده و تحقق احتمالی آن را می‌توان میخ نهایی بر تابوت احیای برجام ارزیابی کرد.
برنامه هسته‌ای ایران به روایت تصویر
نمایندگان ایران و ۱+۵ دوم آوریل ۲۰۱۵ بر سر چارچوب برنامه‌ای به توفق رسیدند که در صورت نهایی شدن به مناقشه اتمی ۱۲ ساله ایران و غرب پایان می‌بخشد. ابعاد برنامه هسته‌ای ایران چیست و چه مراکزی برای پیشبرد آن احداث شده‌اند؟
عکس: Keyhan
توافق اتمی لوزان
دوم آوریل ۲۰۱۵ و دو روز پس از ضرب‌الاجل تعیین‌شده، سرانجام بیانیه مشترک مذاکره‌کنندگان هسته‌ای ایران و نمایندگان گروه موسوم به ۱+۵ (آمریکا، بریتانیا، فرانسه، روسیه، چین و آلمان) در لوزان سوئیس منتشر شد. این بیانیه چارچوب توافق نهایی است که قرار است تا پایان ژوئن ۲۰۱۵ تنظیم شود و در صورت تحقق به ۱۲ سال مناقشه هسته‌ای ایران با غرب پایان می‌دهد. ابعاد برنامه هسته‌ای ایران چیست؟
عکس: Getty Images/AFP/F. Coffrini
برنامه اتمی ایران پیش از انقلاب
محمدرضا شاه پهلوی در مراسم افتتاح کرسی انرژی اتمی در دانشگاه تهران در سال ۱۳۴۲. وی همزمان با تاسیس سازمان انرژی اتمی، قرارداد ساخت نیروگاه اتمی بوشهر را در دی ماه ۱۳۵۳ (نوامبر ۱۹۷۴) منعقد کرد. قرار بود نیروگاه اتمی بوشهر به عنوان اولین نیروگاه اتمی ایران توسط شرکت "کرافت‌وِرک اونیون" آلمان (Kraftwerk Union AG) ساخته شود.
عکس: Keyhan
برنامه اتمی ایران پیش از انقلاب
محمدرضا شاه پهلوی در مراسم افتتاح کرسی انرژی اتمی در دانشگاه تهران در سال ۱۳۴۲. وی همزمان با تاسیس سازمان انرژی اتمی، قرارداد ساخت نیروگاه اتمی بوشهر را در دی ماه ۱۳۵۳ (نوامبر ۱۹۷۴) منعقد کرد. قرار بود نیروگاه اتمی بوشهر به عنوان اولین نیروگاه اتمی ایران توسط شرکت "کرافت‌وِرک اونیون" آلمان (Kraftwerk Union AG) ساخته شود.
عکس: Keyhan
برنامه اتمی ایران
دانشمندان اتمی زن ایران. بریده‌ای از جراید ایران در دهه ۵۰ خورشیدی. از راست به چپ خانم‌ها دکتر مرآت، رقیه باقرزاده اکبری، دکتر مهین‌دخت رحمانی، ثریه سمیعی، ماهرو اکبرنیا، فرزانه محمدی، دکتر افسر سیار و دکتر زهره عابدین‌زاده
عکس: Creative Commons
رئیس سازمان انرژی اتمی ایران تا زمان انقلاب ۵۷
دکتر اکبر اعتماد، متولد ۱۳۱۰ در شیراز و فارغ‌التحصیل دانشگاه لوزان سوئیس. وی در سال ۱۳۴۷ به سمت اولین رئیس موسسه تحقیقات و برنامه‌ریزی علمی و آموزشی منصوب شد و در سال ۱۳۵۳ ریاست سازمان انرژی اتمی ایران را به دست گرفت. اعتماد به خواست شاه حکم معاونت نخست‌وزیری را برای "تأمین انرژی" دریافت کرد و در این زمینه شخصا به شاه گزارش می‌داد.
عکس: PressTV
نیروگاه اتمی بوشهر
عکس قدیمی از نیروگاه نیم‌ساخته‌ی بوشهر (متعلق به حدود سال ۱۹۷۷). قرارداد ایران با شرکت آلمانی کرافت‌ورک اونیون برای احداث دو واحد نیروگاه اتمی بود. در سال ۱۳۵۷ در حالی که حدود ۷۵ درصد از واحد اول و ۶۰ درصد واحد دوم نیروگاه ساخته شده بودند، با تغییر نظام سیاسی ایران ساخت هر دو واحد متوقف ماند.
عکس: Creative Commons
نیروگاه اتمی بوشهر
نمایی از نیروگاه اتمی بوشهر
عکس: Fars
نیروگاه اتمی بوشهر
مدل نیروگاه اتمی بوشهر در غرفه ایران در اکسپوی شانگهای
عکس: Creative Commons/Bernd.Brincken
برنامه پرهزینه غنی‌سازی اورانیوم در ایران
بسیاری از کشورهایی که به لحاظ فنی قادر به تولید سوخت نیروگاه‌های اتمی هستند به دلیل با صرفه‌تر بودن ترجیح می‌دهند آن را از خارج تهیه کنند. این کشورها نیازی مشخص و برنامه‌هایی شفاف مبتنی بر محاسبات اقتصادی دقیق و مرسوم دارند که هدف آن در نظر گرفتن منافع ملی است. صرف ده‌ها میلیارد دلار برای تولید داخلی سوخت یک نیروگاه که با ۵۰ میلیون دلار قابل خریداری است نمی‌تواند گامی در جهت رشد و شکوفایی باشد.
تأسیسات نظامی پارچین
یکی از مراکز مهمی که با فعالیت‌های هسته‌ای ایران مرتبط است پایگاه نظامی پارچین واقع در جنوب شرقی تهران است. این مرکز یک پادگان نظامی و در اختیار سپاه پاسداران جمهوری اسلامی است، اما آژانس احتمال می‌دهد که ایران در این مکان دست به آزمایش انفجار هسته‌ای زده باشد.
عکس: DigitalGlobe/ISIS via dapd
تأسیسات نظامی پارچین
در نیمه نخست سال ۲۰۱۲ آژانس بین‌المللی از انجام عملیات گسترده خاکبرداری و پاکسازی احتمالی در پارچین خبر داد که مستند به تحلیل عکس‌های هوایی بود. اما ایران دیگر اجازه بازدید از پارچین را به بازرسان آژانس نداد.
تأسیسات پرهزینه غنی‌سازی اورانیوم
تأسیسات غنی‌سازی اورانیوم در نطنز. ایران در بهمن ۱۳۸۵ رسما خبر راه‌اندازی دو آبشار ۱۶۴ تایی در تاسیسات زیرزمینی نطنز را اعلام کرد. در سال‌های بعد تعداد سانتریفوژهای این مرکز به چند هزار افزایش داده شد. راه‌اندازی و نگهداری تاسیسات این بخش، به دلیل ویژگی دستگاه‌ها و پیچیدگی ساخت آنها یکی از پرهزینه‌ترین قسمت‌های چرخه‌ی سوخت هسته‌ای است. ده‌ها میلیارد دلار هزینه برنامه غنی‌سازی شده است.
عکس: Fars
تأسیسات پرهزینه غنی‌سازی اورانیوم
در فروردین سال ۱۳۸۶ محمود احمدی‌نژاد رئیس‌جمهور ایران برای نخستین‌بار از نصب و راه‌اندازی سه هزار دستگاه سانتریفوژ در نطنز خبر داد. رسانه‌های ایران نوشتند که این دستگاه‌ها از نوع نسل جدید سانتریفوژهاست که توسط خود ایران ساخته شده‌اند. در آخرین گزارش‌های رسانه‌ها، تعداد سانتریفوژ نصب شده در نظنز تا ۶ هزار نیز قید شده است.
عکس: AP
تأسیسات هسته‌ای
تاسیسات پرهزینه غنی‌سازی اورانیوم نطنز در نزدیکی شهر نطنز در شمال اصفهان قرار دارد. زمان آغاز ساخت تاسیسات غنی‌سازی اورانیوم نطنز روشن نیست. اما بخش اصلی این تاسیسات که محل استقرار سانتریفوژهاست، در زیرزمینی به عمق ۳۰ متر قرار دارد.
عکس: picture-alliance/ dpa
تأسیسات هسته‌ای
مرکز کنترل تأسیسات غنی‌سازی اورانیوم در نطنز
عکس: REUTERS
تأسیسات اتمی
میله‌های سوختی
عکس: picture-alliance/dpa
تأسیسات اتمی
در سال ۲۰۱۱ و پس از گذشت ۱۵ سال پیمانکار روسی اعلام کرد که واحد اول نیروگاه بوشهر به مرحله راه‌اندازی آزمایشی رسیده است. مدت زمان ساخت یک نیروگاه مشابه بوشهر در کشورهای پیشرفته صنعتی حداکثر ۷ سال و در کشورهای مشابه ایران حداکثر ۸ سال طول می‌کشد.
عکس: AP
تأسیسات فردو
خبر احداث تأسیسات زیرزمینی غنی‌سازی فردو در اطراف قم در بحبوحه مناقشه هسته‌ای ایران و غرب (۲۰۰۹) منتشر شد. غرب خواستار برچیدن این تأسیسات و جمهوری اسلامی خواستار ادامه فعالیت آن بود. بر اساس بیانیه مشترک لوزان، فردو به مرکز تحقیقات هسته‌ای و فیزیک پیشرفته تبدیل می‌شود و هزار سانتریفوژ در آن فعال خواهند بود؛ اما غنی‌سازی اورانیوم در این تأسیسات متوقف شده و ماده شکاف‌پذیری نیز در آن تولید نمی‌شود.
عکس: picture-alliance/dpa
مذاکرات اتمی میان ایران و غرب
مذاکرات اتمی میان نمایندگان ایران و کشورهای شش‌گانه‌ی آمریکا، فرانسه، بریتانیا، روسیه، چین به انضمام آلمان به سرپرستی کاترین اشتون، مسئول وقت سیاست خارجی اتحادیه اروپا در استانبول، آوریل ۲۰۱۲. پیش از روی کار آمدن دولت حسن روحانی، سعید جلیلی (تصویر) سرپرستی تیم مذاکره‌کننده ایران را بر عهده داشت.
عکس: Reuters
تأسیسات هسته‌ای آب سنگین اراک
پروژه‌های آب سنگین در چارچوب قرارداد منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای قرار می‌گیرد و باید زیر نظر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی باشند.
عکس: aeoi.org.ir
تأسیسات هسته‌ای آب سنگین اراک
آنچه سبب حساسیت آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای به رآکتورهای آب سنگین شده، تولید پلوتونیوم به عنوان محصول فرعی است. از این پلوتونیوم می‌توان مستقیم و بدون نیاز به غنی‌سازی اورانیوم، سلاح‌های اتمی ساخت. بر اساس توافق اتمی لوزان، رآکتور تحقیقاتی اراک آب سنگین باقی می‌ماند اما با بازطراحی روزآمد می‌شود و از میزان پلوتونیوم تولیدی آن نیز کاسته می‌شود.
عکس: aeoi.org.ir
تأسیسات فرآوری اورانیوم اصفهان
"تأسیسات فرآوری اورانیوم اصفهان" (Uranium Conversion Facility – UCF) مرکزی برای تبدیل کیک زرد به گاز هگزا فلوراید است. این گاز سپس در سانتریفوژها تزریق می‌شود تا اورانیوم قابل استفاده آن افزایش یابد. فکر ایجاد تاسیسات اصفهان به پیش از انقلاب ۱۳۵۷ ایران باز میگردد که به عنوان گزینهای برای تکمیل چرخه سوخت نیروگاه اتمی بوشهر پیشنهاد شد.
عکس: aeoi.org.ir
"کیک زرد"
یکی از وظایف مهم تاسیسات UCF اصفهان تولید "گاز هگزا فلوراید اورانیوم" (UF6) است. برای تولید این گاز ابتدا كیك زرد (سنگ اورانیوم پودر شده با درجه خلوص بیشتر) را در اسید نیتریك حل می‌كنند. بر اثر این عمل، ماده‌ای به نام نیترات اورانیوم تولید می‌شود. پس از یک رشته فعل و انفعالات گاز هگزا فلوراید اورانیوم تولید می‌شود. این همان گازی است كه برای غنی‌سازی در دستگاه‌های سانتریفوژ تزریق می‌شود.
عکس: aeoi.org.ir
رآکتور تحقیقاتی تهران
رآکتور تـحقیقاتی آب سبک تهران یکی از انـواع راکـتورهای چند منظوره و در نوع خود از کارآترین انواع راکتورهای دنیا در زمینه علمی و صنعتی است. این رآکتور با ظرفیت ۵ مگاوات در سال ۱۹۶۷ توسط آمریکا در مرکز تحقیقات اتمی تهران وابسته به دانشگاه تهران ساخته شد. آمریکا برای مدت ۲۰ سال سوخت مورد نیاز رآکتور تحقیقاتی تهران را تامین کرد.
عکس: aeoi.org.ir
رآکتور اتمی تهران
در سال ۲۰۱۰ ایران اعلام کرد سوخت رآکتور تهران در حال اتمام است و از طریق آژانس بین‌المللی انرژی اتمی خواستار تامین سوخت ۲۰ درصد برای این رآکتور شد. اما این درخواست با دیگر مسائل مناقشه‌ی اتمی ایران پیوند خورد و موضوع آن‌طور که ایران مایل بود، حل‌وفصل نشد.
