اعتصاب در چند شهر کردنشین، امروز پنجشنبه در اعتراض به اعدام ۵ تن از زندانیان سیاسی و خطر اعدام ۲۰ تن دیگر صورت گرفته است. در روز یکشنبه گذشته (۱۹ اردیبهشت / ۹ مه) پنج زندانی سیاسی، که چهار نفر آنان کرد بودند، در زندان اوین اعدام شدند. این پنج نفر عبارت بودند از فرزاد کمانگر، علی حیدریان، فرهاد وکیلی، شیرین علم‌هولی و مهدی اسلامیان. با اعدام پنج زندانی، شمار اعدام‌شدگان سیاسی پس از انتخابات سال گذشته در ایران، به هشت تن رسید. برای ۱۷ زندانی کرد و سه زندانی غیرکرد دیگر نیز حکم اعدام صادر شده است.

مصاحبه‌ای با سامان رسول‌پور، روزنامه‌نگار و فعال حقوق بشر، درباره اعتصاب در چند شهر کردنشین ایران.

دویچه‏وله: آقای رسول‏پور، شما امروز یکی از منابع خبر کردستان هستید. خبرها را گرد می‏آورید و در وبلاگتان بازتاب می‏دهید. با توجه به اخباری که به ‏دستتان رسیده، فکر می‏کنید در مجموع اعتصاب امروز در کردستان پرجلوه بوده است؟

سامان رسول‏پور: در مجموع، در همه‏ی شهرهای کردستان اعتصاب صورت گرفته و شهروندان کرد از این فراخوان استقبال کرده‏اند. در شهرهایی مانند مهاباد، سنندج، مریوان، اشنویه، سقز، بانه و شهرهای دیگر، بیش از ۹۰درصد مغازه‏ها و اماکن عمومی تعطیل بوده‏اند.

حتی گفته می‏شود که در مهاباد و سنندج همه‏ی مغازه‏ها و بازار یک‏پارچه تعطیل هستند و مردم در خانه‏ها مانده‏اند و بیرون نیامده‏اند. خیابان‏ها در این شهرها خالی هستند و نیروهای امنیتی در میادین اصلی شهر مستقر شده‏اند.

گفته می‏شود که در بعضی از شهرها، از جمله کامیاران، دانش‏آموزان به سر کلاس‏ها نرفته‏اند. خبر رسیده که در مهاباد نیز دانشجویان دانشگاه «پیام‏ نور» سر کلاس درس‏شان حاضر نشده‏اند. در کل استقبال شهروندان کرد چشم‏گیر بوده و چنین حرکت مسالمت‏آمیز و مدنی‏ای در اعتراض به اعدام‏ها، در کردستان بی‏سابقه بوده است.

از ادارات خبری رسیده است؟

خبرهایی رسیده که در برخی از شهرها ادارات به شکل نیمه‏تعطیل درآمده‏اند و بسیاری از کارمندان سرکارشان نرفته‏اند و به خصوص در کامیاران ادارات نیمه‏تعطیل بوده‏اند. در سنندج نیز اماکن عمومی و از جمله بانک‏ها یا تعطیل شده‏اند و یا خالی بوده‏اند و کسی به آن‏جا مراجعه نکرده است. می‏توان گفت که فضای سکوت، تعطیلی و اعتراض در همه‏ی شهرهای کردستان مشاهده شده است.

از حضور نیروهای پلیس چه شنیده‏اید؟

آن‏چه در همه‏ی شهرها یکسان است، این بوده که نیروهای امنیتی در میادین اصلی شهرهای کردستان مستقر شده‏اند و اقدام به تصویربرداری و فیلم‏برداری از مغازه‏هایی کرده‏اند که تعطیل بوده‏اند. اما جمعیت زیادی در شهرها حاضر نبوده‏اند و شهروندان بیشتر در خانه مانده‏اند.

خبرهای تایید نشده‏ای هم از سقز و سنندج به دست ما رسیده که حاکی از آن است که درگیری‏های پراکنده‏ای میان شهروندان معترض و نیروهای گارد ویژه صورت گرفته است. بر اساس این اخبار که هنوز نتوانسته‏ایم از درست بودن آن مطمئن بشویم، در سنندج دو نفر مجروح شده‏اند و گویا در سقز هم یک نفر بازداشت شده است.

با توجه به این که شما این روزها واکنش‏ها و روحیه‏ی مردم کردستان را دنبال می‏کنید، می‏توانید برای‏مان بگویید که تعبیر مردم این منطقه از اعدام‏های اخیر چیست؟

در سال‏های گذشته، اعدام‏های سیاسی در کردستان تقریبا متوقف شده بود. اما امسال احسان فتاحیان اعدام شد و در روزهای اخیر هم شاهد اعدام این پنج نفر بودیم. در مجموع، همیشه حساسیت زیادی در مورد اعدام‏های سیاسی در کردستان ایران وجود دارد. به خصوص بعد از انقلاب شاهد اعدام‏های دسته‏جمعی بودیم و مردم نسبت به مسئله‏ی اعدام خیلی ناراحت و حساس هستند.

می‏توان گفت که مردم فکر نمی‏کردند این اعدام‏ها صورت بگیرد و این افراد آن هم به شکل دسته‏‏جمعی اعدام شوند. انتشار خبر این اعدام‏ها، همه‏ی شهروندان کرد را شوکه کرده بود. چون طی این سال‏ها همه این افراد را می‏شناختند، نامه‏های فرزاد کمانگر را خوانده بودند و از روند بررسی پرونده و رنج‏نامه‏هایی که این زندانیان نوشته بودند، اطلاع داشتند.

این احساس و ناراحتی شهروندان کرد در مجموع، منجر به این شد که چنین پتانسیلی وجود داشته باشد و بعد از صدور این فراخوان، مردم به این شیوه اعتراض خود را نشان بدهند.

من فکر می‏کنم، مردم امروز پیام روشنی به حاکمیت دادند و اعتراض خود را به اعدام‏های سیاسی اعلام کردند.

سال گذشته، در آستانه‏ی انتخابات، آیت‏الله خامنه‏ای به کردستان سفر کرد و آن زمان این‏گونه جلوه دادند که کردستان مهار و آرام است. آیا از آن موقع تا کنون، وضعیت تغییر کرده است؟

سفر آقای خامنه‏ای هیچ تاثیر خاصی در وضعیت منطقه نگذاشت. هرچند رسانه‏های حامی حکومت خواستند این را القا کنند که سفر ایشان می‏تواند به بهبود اوضاع بیانجامد و در وضعیت اقتصادی و همه‏ی حوزه‏های دیگر شاهد بهبودی در کردستان باشیم؛ اما افکار عمومی چنین خوش‏بینی‏ای نداشتند و فکر نمی‏کردند که قرار است اتفاق خاصی بیفتد.

این اعدام‏ها هم دقیقاً یک سال بعد از سفر آیت‏الله خامنه‏ای به کردستان صورت گرفت. یعنی این افراد دقیقاً در سالگرد سفر ایشان به کردستان اعدام شدند. شهروندان کرد نیز در مجموع احساس خاصی نسبت به این موضوع داشتند. حتی با دوستان که در کردستان صحبت می‏کردم، می‏گفتند این که اعدام‏ها در سالگرد سفر آقای خامنه‏ای انجام شده است، حاوی یک پیام است و در جهت حاکم کردن فضای رعب و وحشت بوده است.

به هرحال فارغ از این که سفر آیت‏الله خامنه‏ای ارتباط مستقیمی با این اعدام‏ها داشته است یا نه، مردم فکر می‏کنند سفر ایشان و سالگرد سفر ایشان خبرهای شومی را با خود به همراه آورد.

حمایت گروه‏ها و شهروندان غیرکرد تا چه حد در میان شهروندان کرد بازتاب دارد؟

افکار عمومی در کردستان همیشه این انتقاد را داشته‏اند که شهروندان ایرانی غیرکرد نسبت به سرکوبی که در کردستان صورت می‏گیرد و اعدام‏هایی که قبلا در کردستان انجام شده، واکنش خاصی نشان نداده‏اند و همین سکوت باعث شده که حاکمیت جسورتر و بی‏پرواتر بشود و دست به این اعدام‏ها بزند.

اما آن‏چه این بار بی‏سابقه است، حمایت شهروندان غیرکرد، فعالان سیاسی مدنی و حقوق بشری ملیت‏های دیگر در سرتاسر ایران است. این بار شاهد بوده‏ایم که مردم در سراسر ایران با کردها همراهی کرده‏اند و با آنان هم‏دلی داشته‏اند و ده‏ها مطلب در این‏باره نوشته شده است.

حاکمیت فکر نمی‏کرد با اعدام‏ این افراد چنین اجماعی در بین کردها و دمکراسی‏خواهان و مدافعان حقوق بشر در سراسر ایران به‏وجود بیاید. بلکه برعکس تلاش‏شان این بود با این اعدام‏ها از جنبش سبز و جنبش اعتراضی مردم ایران زهرچشم بگیرند.

اما دقیقاً نتیجه‏ی عکس گرفتند و این اعدام‏ها در عین حال که همه را ناراحت کرده است و محکوم است، موجب شده که هم‏دلی‏ای بین عموم ایرانیان حول این محور به‏وجود بیاید که همه به اعدام‏های سیاسی اعتراض دارند و می‏خواهند این اعدام‏ها تحت هیچ بهانه‏ای و هیچ توجیهی صورت نگیرد و خاتمه پیدا کند.

فارغ از این مسئله هم اعتراض به حاکمیت حول محور این اعدام‏ها و فراتر از آن بیشتر شده و تا آن‏جایی که من با افراد مختلف صحبت کرده‏ام، شهروندان کرد از این موضوع به عنوان امر بی‏سابقه‏ای در ایران و کردستان یاد کرد‏ه‏اند.

مصاحبه‌گر: کیواندخت قهاری

تحریریه: عباس کوشک جلالی