خبرگزاری‌های رسمی و نیمه‌رسمی جمهوری اسلامی ظهر امروز، جمعه هفتم آبان‌ماه، به فاصله‌چند دقیقه خبر بسیار کوتاه و یکسانی را منتشر کردند؛ در این خبر که منبع آن شورای عالی امنیت ملی ذکر شده، از ارسال نامه‌ای خطاب به کاترین اشتون، مسئول سیاست‌خارجی اتحادیه اروپا سخن در میان است. برپایه‌ی گزارش‌ها تهران اعلام آمادگی کرده از پانزدهم آبان‌ماه (دهم نوامبر) به بعد به پای میز مذاکره بنشیند. در این دور از مذاکرات هسته‌ای اشتون کشورهای موسوم به ۵+۱ (پنج عضو دائم شورای امنیت و آلمان) را نمایندگی می‌کند.

مذاکره در هفته‌های آینده؟

نامه‌ی ایران پاسخی است به تازه‌ترین نامه‌ی اشتون به دبیر شورای عالی امنیت ملی، سعید جلیلی که اواخر مهرماه نوشته شد. اشتون در این نامه ۲۴ آبان‌ماه را تاریخ پیشنهادی خود برای از سرگیری مذاکراتی عنوان کرده که از یک سال پیش متوقف شده است.

مقام‌های جمهوری اسلامی می‌کوشند از سرگیری احتمالی مذاکرات را یک پیروزی جلوه دهند. خبرگزاری رسمی جمهوری اسلامی، ایرنا، به نقل از شورای عالی امنیت ملی نوشت «در این نامه بر انجام گفت‌وگوها بر مبنای نامه ۱۵ تیرماه ۸۹ سعید جلیلی خطاب به کاترین اشتون ... تاکید شده است.» جلیلی در این نامه از اشتون خواسته بود پیش از تعیین زمانی برای از سرگیری مذاکرات به سه پرسش او پاسخ گوید. این پرسش‌ها از سوی محمود احمدی‌نژاد نیز مطرح شده است.

پرسش‌های بی‌پاسخ جمهوری اسلامی

خبرگزاری ایرنا در تفسیری که دو روز پیش زیر عنوان "مذاکره با چاشنی پیش شرط ایرانی" منتشر شد نوشت «اعلام آمادگی غرب برای مذاكره با ایران ... در پاسخ به نامه حاوی شروط جمهوری اسلامی ایران، در حالی صورت می‌گیرد كه تا پیش از این غرب همواره پیش‌شرط‌هایی را برای مذاكره با تهران تعیین می‌كرد.»

آنچه "شروط جمهوری اسلامی" خوانده شده شامل سه پرسش از جمله در مورد "هدف گفتگو" و اینکه آیا طرف گفتگو از "هرگونه تهدید به فشار" اجتناب می‌کند یا خیر. جلیلی همچنین خواهان آگاهی از "نظر صریح و روشن" اشتون درباره فعالیت‌های هسته‌ای اسرائیل شده است. اشتون تاکنون و در نامه‌ی اخیر خود نیز هیچ اعتنایی به این پرسش‌ها نکرده است. خبرگزاری رسمی جمهوری اسلامی در تفسیر خود با اشاره به نامه‌ی مهرماه مسئول سیاست‌خارجی اتحادیه اروپا، اعتراف می‌کند «اشتون در این نامه هیچ اشاره‌ای به پرسش‌های مطرح شده از سوی جلیلی نكرده است.»

تاثیر فشار تحریم‌ها

چند ساعت پیش از انتشار خبر اعلام آمادگی تهران برای مذاکرات هسته‌ای، کاترین اشتون در بروکسل به خبرنگاران گفت، جلیلی با ارسال نامه‌ای آمادگی خود را برای از سرگیری مذاکرات اعلام کرده است. او همچنین خاطر نشان کرد این ابراز آمادگی از نتایج دور چهارم تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل، و تحریم‌های یک‌جانبه‌ی اتحادیه‌ی اروپاست که از دوشنبه هفته جاری رسما به اجرا گذاشته شده.

جمهوری اسلامی پیشتر اصرار داشت محور گفتگوها تبادل سوخت هسته‌ای باشد. این مذاکرات که بر مبنای پیشنهادهای آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و میان تهران و گروه وین(نمایندگان آژانس، فرانسه، روسیه و آمریکا) آغاز شده بود سال پیش متوقف شد. خبرگزاری آلمان از قول منابع دیپلماتیک در بروکسل گزارش داد، جلیلی در نامه‌ی خود پیش‌شرطی برای موضوعات مورد مذاکره مطرح نکرده است. اشتون انتظار دارد فعالیت‌های مناقشه‌برانگیز هسته‌ای تهران نیز مورد مذاکره قرار گیرد.

شرایط سخت‌تر آمریکا

یک روز پیش از اعلام خبر ارسال نامه‌ی جلیلی به اشتون سخنگوی وزارت خارجه‌ی آمریکا، فیلیپ کراولی، از پیشنهاد جدید این کشور و هم‌پیمانانش برای تبادل سوخت هسته‌ای با ایران خبر داد. کراولی تاکید کرده است پیشنهاد جدید شرط‌های سخت‌تری نسبت به پیشنهاد سال گذشته خواهد داشت. او همچنین گفته است مذاکره و توافق احتمالی بر سر تبادل سوخت به معنای بر طرف شدن نگرانی‌های غرب از فعالیت‌های هسته‌ای تهران نخواهد بود.

به رغم تبلیغات پرهیاهوی داخلی شواهد فراوانی حکایت از عقب نشینی جمهوری اسلامی در مواضع ماه‌های گذشته دارد. به رغم این، برخی از ناظران این عقب نشینی را به معنای موفقیت‌آمیز بودن مذاکرات احتمالی اشتون و جلیلی تلقی نمی‌کنند. کاترین اشتون وین را به عنوان مکان ملاقات پیشنهاد کرده است. بنا بر گزارش‌های تایید نشده تهران تمایل دارد این مذاکرات به ژنو منتقل شود.

BK/FW