در ایران فرستنده­های تلویزیونی و رادیویی خصوصی اجازه فعالیت ندارند. ۶ کانال سراسری و ۳۰ فرستنده­ی استانی تلویزیون در کنار ده­های ایستگاه رادیویی همه توسط سازمانی اداره می­شوند که رئیس آن را رهبر جمهوری اسلامی انتخاب می­کند. اصلاح­طلبان حتا در ۸ سالی که محمد خاتمی رئیس جمهور بود از عملکرد این سازمان رضایت نداشتند.

صدا و سیمای جمهوری اسلامی از سی­ام فروردین پخش برنامه­های انتخاباتی خود را آغاز کرد. این برنامه­ها با نزدیک شدن به ایام انتخابات افزایش می­یابد. قرار است از اول خرداد که تبلیغات انتخاباتی رسما مجاز می­شود معرفی نامزدان و مناظره­های آنان و حامیانشان نیز به برنامه­ها افزوده شود. اصلاح‌طلبان می­گویند تبلیغات انتخاباتی در صدا و سیما مدت­هاست به نفع محمود احمدی­نژاد آغاز شده است. پخش خبرهای مربوط به فعالیت­های دولت، که هر شب در پربیننده­ترین ساعت­ها انجام می­شود، به نظر اصلاح­طلبان بیشتر به رپرتاژ آگهی­های تبلیغاتی می­ماند. مسئولان صدا و سیما ادعا می­کنند ملزم به بازتاب فعالیت دولت هستند و پرکاری دولت نهم باعث پخش اخبار فراوان در مورد اقداماتش می­شود. معترضان عقیده دارند رسانه­ای که ادعای ملی بودن دارد به بهانه­های مختلف به تمجید از رئیس دولت که یکی از نامزدان انتخابات است می­پردازد و رقیبان او را تخریب می­کند.

اعتراض به نقل قول­های گزینشی

میرحسین موسوی، یکی از نامزدان منسوب به اصلاح­طلبان، پنجشنبه هفدهم اردیبهشت ماه می­گوید تلویزیون دولتی در اخبار شبانگاهی خود از ده­ها ساعت سخنرانی او فقط به نقل جمله­ای اکتفا کرده که در آن به نکته مثبتی در سفرهای استانی محمود احمدی­نژاد اشاره شده است. موسوی با ابراز نارضایتی از این اقدام گفته است تا روز انتخابات دیگر هیچ حرفی در تایید فعالیت­های دولت نخواهد زد. او در جمع روحانیان استان تهران گفت صدا و سیما اصلا بهتر است نسبت به انتخابات بی­تفاوت باشد.

علی لاریجانی، رئیس اصولگرای مجلس هشتم نیز که زمانی ریاست صدا و سیما را بر عهده داشت، ظاهرا به این مسئله معترض است. او پنجشنبه گفته است صدا و سیما نباید سخنان افراد را گزینشی و به گونه­ای نقل کند که روح مطلب منتقل نشود. سایت خبری تابناک می­نویسد لاریجانی از جمله به نقل بخشی از سخنان خود در روز فناوری هسته­ای اشاره می­کند. بنابر این گزارش او در این روز از همه­ی مسئولان تقدیر کرد اما تلویزیون تنها قسمتی از اظهارات او را پخش کرده که مربوط به رئیس دولت نهم بوده است.

بیانیه و تجمع اعتراضی

یکی از صریح­ترین موضع­گیری­ها علیه عملکرد رادیو و تلویزیون در انتخابات اخیر، هفتم اردیبهشت در بیانیه­ی مجمع روحانیون مبارز ابراز شد. شورای مرکزی مجمع در این بیانیه صدا و سیما را به«یک‌جانبه‌گرایی در برنامه‌ها و تبلیغات بی‌سابقه و شبانه‌روزی همه شبکه‌های ملی و استانی» به سود محمود احمدی­نژاد متهم می­کند. نردیکان مهدی کروبی، نیز رادیو و تلویزیون دولتی را بلندگوی تبلیغاتی رئیس جمهور می­خوانند.

جمعی از دانشجویان حامی میرحسین موسوی سیزدهم اردیبهشت جلوی ساختمان اصلی سازمان صدا و سیما تجمعی اعتراضی برپا کردند و خواستار دیدار با عزت­الله ضرغامی سرپرست سازمان شدند. حامیان موسوی معترضد که هدف برنامه­های انتخاباتی تلویزیون دولتی «فقط و فقط رضایت و خشنودی جریان اقتدارگرا» است. این عده که پس از گفتگو با یکی از مشاوران ضرغامی به تجمع خود پایان دادند، تهدید کرده­اند در صورتی‌ که صدا و سیما روش خود را تغییر ندهد حرکت­های اعتراضی گسترده­تری را سازمان خواهند داد.

خاتمی و بازنگری در قانون اساسی

محمد خاتمی ۱۶ اسفند ۸۷ رادیو و تلویزیون را متهم کرد «جناحی و باندی اداره می­شود» و خواستار بازنگری در قانون اساسی در مورد عملکرد صدا و سیمای جمهوری اسلامی شد. اما این کار به سادگی امکان­پذیر نیست. مطابق اصل ۱۱۰ قانون اساسی نصب و عزل رئیس سازمان صدا و سیما از اختیارات رهبری است. اصل ۱۷۵ نیز بر این مسئله تاکید دارد. به این ترتیب تغییر در ساختار اداره صدا و سیما همانطور که خاتمی می­گوید باید با تغییر در قانون اساسی انجام شود. برابر اصل ۱۷۷ بازنگری در قانون اساسی با پیشنهاد رهبر، توسط شورایی بررسی شده و پس از تایید و امضای او به همه­پرسی گذاشته می­شود.

امکان پخش تلویزیونی مناظره­ی نامزدان

رادیو و تلویزیون همچنین متهم می­شود علاقه­ای به برانگیختن شور و هیجان انتخاباتی در میان مردم ندارد. ضرغامی این اتهام را رد می­کند و می­گوید برنامه­های مفصلی تدارک دیده شده که از ابتدای خرداد ماه به صورت گسترده پخش خواهد شد. او، روز چهارشنبه، ۱۶ اردیبهشت، از امکان برگزاری مناظره­های تلویزیونی نامزدان انتخاباتی سخن گفته است که تا کنون در جمهوری اسلامی سابقه نداشته است.

همزمان با سخنان ضرغامی که در جمع مدیران ارشد و میانی سازمان صدا و سیما ابراز شد محسن رضایی یکی از نامزدان انتخابات در نامه­ای به او اعلام آمادگی کرد با تمام داوطلبان دیگر رودر رو مناظره کند. شورای نظارت بر سازمان صدا و سیما 22 فروردین ماه با انتشار بیانیه­ای سیاست­های انتخاباتی این سازمان را ابلاغ کرد. بند ششم این بیانیه خواستار «حفظ استقلال رسانه ملی و اعمال سیاست بی طرفی و پرهیز از حمایت از گروه و فرد خاص و یا تخریب و تضعیف نامزدها» شده است. منتقدان می­گویند عملکرد این رسانه دقیقا خلاف این بند است.

نویسنده: بهزاد کشمیری‌پور

تحریریه: فرید وحیدی