احمد شهید، گزارشگر ویژه سازمان ملل در مسائل حقوق بشر در نشست اقلیت‌های ملی و قومی ایران در ژنو شرکت کرده است. دکتر حسن نایب هاشم، فعال حقوق بشر و یکی از برگزارکنندگان نشست "حقوق اقلیت ها در ایران" با اعلام این خبر به دویچه‌وله گفت:«احمد شهید قبل از حضور در این مراسم با نمایندگان وهیاتی که از ایران آمده بود دیدار کرد و بعد به جلسه ما آمد. وی تلاش می‌کند با جمهوری اسلامی تعامل داشته باشد.»

حسن نایب هاشم اضافه می‌کند: «حقوق بشر برای همه‌ی ایرانیان است و دراین مسئله اولویت خاصی هم نیست. هدف ما این است نمایندگان اتنیک‌ها هم مسائل و دغدغه‌های خود را بیان کنند.»

استقبال و انتقاد گروه‌های قومی از گزارش احمد شهید

ماشاالله رزمی، روزنامه نگار آگاه به مسائل اقلیت‌های ملی و قومی از دیگر شرکت‌کنندگان ایرانی در نشست شورای حقوق بشر سازمان ملل در ژنو بود. او به دویچه‌وله می‌گوید: «در جلسه‌ی ویژه‌ای که برگزار شد نمایندگانی از گروه‌های اتنیک ایرانی اعم از آذربایجانی‌ها، کردها، عرب‌ها، بلوچ‌ها و ترکمن‌ها حضور داشتند و هرکدام مسائل خودشان را مطرح کردند. من جزو کسانی هستم که درباره‌ی مسائل آذربایجانی‌ها صحبت کردند».

وی در ادامه می‌گوید که احمد شهید در نشست ویژه اقلیت‌های قومی ایران به سوالاتی شرکت‌کنندگان در باره انعکاس اخبار مربوط به وضعیت این اقلیت‌ها در محافل جهانی پاسخ داد.

ماشاالله رزمی یادآوری می‌کند که هدف اقلیت‌های قومی ایران از شرکت در این نشست‌ها، طرح مسائل اقوام و معرفی ایران به عنوان کشوری چند فرهنگی و چند ملیتی است: « اگر کسانی بدون در نظر گرفتن ویژگی ترکیب جمعیتی ایران بخواهند درباره‌ی این کشور قضاوت کنند یا تصمیم بگیرند، قضاوت‌شان کامل نیست و راه‌حل‌هایی که برای مشکلات ایران طرح می‌کنند نیز به جایی نخواهد رسید.»

رزمی می‌گوید برای بیان مشکلات اقلیت‌های ملی کشور تاکنون ۳ بار در پاریس و ژنو حضوری با آقای احمد شهید ملاقات کرده و اسناد مربوط به قومیت‌های ایران را به او داده است. به نظراین روزنامه‌نگار، طرح مسئله دریاچه ارومیه و انعکاس مسائل مربوط به بلوچ‌ها به صورتی جداگانه ازجمله نکات مثبت گزارش جدید احمد شهید است.

ماشاالله رزمی از امیدواری گروه‌های انتیک ایران برای تمدید ماموریت احمد شهید می‌گوید: « زیرا وی اکنون می‌داند که گره‌گاه‌های اصلی مسائل حقوق بشر ایران چیست. ما امیدوارهستیم که با ادامه‌ی فعالیت ایشان جامعه بین‌الملل با مسائل اتنیکی ایران بیشتر آشنا شوند.»

اعدام فزاینده اقلیت‌های ملی

ناصر بلده‌ای، سخنگوی "حزب مردم بلوچستان" هم که در نشست شورای حقوق بشر سازمان ملل شرکت کرده، می‌گوید: « بیشترین اعدام‌ها در میان اقلیت‌های ملی انجام می‌گیرد.»

وی نیز با اشاره به حضور احمد شهید در جلسه اقلیت‌های قومی ایران به دویچه‌وله می‌گوید: « اعتراض شده بود که ایشان در گزارش خود مسئله‌ی ملیت‌ها را زیاد مطرح نکرده است. در نتیجه آمدند تا به سئوالات ما پاسخ بدهند. مسئله ما فقط اعدام هم نیست، بلکه شامل تحصیل نکردن به زبان مادری، مشکلات اقتصادی و اجتماعی مناطق محروم نیز می‌شود. البته آقای شهید به ما گفت که وی بیشتر مسائل عمده مربوط به جامعه را خواسته انعکاس دهد تا مسائل مربوط به بخشی از جامعه را.»

نقض حق تحصیل به زبان مادری

دکتر کریم عبدیان از مسئولان "سازمان حقوق بشر اهواز" و یکی دیگر از شرکت‌کنندگان نشست نیز به دویچه وله می‌گوید: « ما در جلسه‌ی اصلی شرکت کردیم و پس از گزارش آقای لاریجانی و برخی دیگر کشورها توانستیم صحبت کنیم. ما از سوی ائتلاف کنگره ملیت‌های ایران، سازمان حقوق بشر اهواز، سازمان ملت‌های بدون نماینده ( یو ان پی او) و سازمان بین‌المللی دفاع از حقوق اقلیت‌ها ( ام آر جی) شرکت کردیم. ما از گزارش احمد شهید پشتیبانی کردیم. خانم منیره‌ سلیمانی به نمایندگی از گروه‌های اقلیت‌های قومی ایرانی صحبت کرد. ما ضمن پشتیبانی از آقای شهید انتقاد هم کردیم که اشاره‌ای در گزارش خود به رسمی بودن فقط زبان فارسی در ایران نکرده است. ما گفتیم که تدریس فقط به زبان فارسی در ایران مغایر است با معاهده‌ای که خود ایران هم آن را امضا کرده است.

کریم عبدیان می‌گوید نمایندگان جمهوری اسلامی ایران عنوان کرد که اقوام در کشور مشکلی ندارند و خانم سلیمانی، به نمایندگی از سوی گروه‌های مربوط به اقوام در پایان صحبت‌های خود گفت: «من به عنوان یک زن ایرانی تحت ستم هستم، به عنوان یک بلوچ تحت ستم مضاعف هستم و به عنوان یک زن بلوچ سنی نمی‌توانم برای نمونه رئیس جمهور بشوم و این صحبت‌هایی که می‌گویند اقوام مشکلی ندارند، درست نیست. جمهوری اسلامی حتی به قانون اساسی خود هم پایبند نیست چون پس از ۳۳ سال اصول ۱۵ و ۱۹ قانون اساسی مربوط به زبان مادری ملیت‌های ساکن ایران اجرا نشده است.»

«عدم انعکاس مشکلات ترکمن‌ها»

یوسف کر، یک فعال مدنی ترکمن هم که در نشست "حقوق اقلیت‌ها در ایران" در شهر ژنو سوئیس شرکت کرده، از مطرح نشدن وضعیت ترکمن‌های ایران در گزارش‌های احمد شهید می‌گوید. وی در گفتگو با دویچه‌وله به گزارش‌های نهادهای معتبر دیگر از جمله سازمان عفو بین‌الملل در مورد آرش سقر و امید کوکبی اشاره می‌کند.

افراد یاد شده هر دو ترکمن هستند و در زندان اوین تحمل حبس می‌کنند.یوسف کر درادامه سخنان خود از «غصب زمین‌های مزروعی ترکمن‌ها از سوی سپاه پاسداران و ارگان‌های امنیتی» نیز یاد می‌کند.

این فعال مدنی ترکمن می‌گوید: «گروهی با عنوان حراست دریا به جان ماهیگیران ترکمن در خزر افتاده‌اند. سالانه چندین نفر از ماهیگیران با اصابت عمدی قایق‌های موتوری حراستی‌ها به طور دلخراشی به قتل می‌رسند که این رفتار در چند مورد از جانب سازمان عفو بین الملل محکوم شده است. اعتراض به جنایت حراست دریا در چند مورد منجر به شورش عمومی در شرق ترکمن‌صحرا شد وپست‌های متعلق به حراست دریا به آتش کشیده شد و دریک مورد ساختمان فرمانداری را محاصره و سنگباران کردند.»

گزارش احمد شهید و مشکلات کردها

کاوه‌ آهنگری عضو کمیته‌ی مرکزی حزب دمکرات کردستان با اشاره به ارائه اسناد و مدارکی از سوی این حزب به احمد شهید می‌گوید: «ما از انعکاس مسئله کول‌بران و اعدامیان کرد در گزارش احمد شهید راضی هستیم.»

نمایندگان اقلیت‌های قومی ایران که در نشست موازی شورای حقوق بشر سازمان ملل شرکت کرده‌اند، در گفتگو با دویچه وله بطور کلی از گزارش احمد شهید استقبال و از تمدید ماموریت آقای احمد شهید حمایت کردند. آنها امیدوارند جامعه جهانی در وضعیت کنونی به مشکلات اقلیت‌های قومی ایران بیشتر توجه کند.

طاهر شیرمحمدی
تحریریه: مهیندخت مصباح