آلمان روز جمعه (۱ فوریه/۱۳ بهمن) برای چهل و نهمین بار میزبان برگزاری کنفرانس امنیتی مونیخ است. در این کنفرانس که تا ظهر یکشنبه به درازا خواهد کشید، سیاستمداران بلندپایه‌ای از سراسر جهان شرکت خواهند کرد.

شرکت‌کنندگان در این کنفرانس درباره‌ی موضوعات مهمی از جمله بحران سوریه، وضعیت افغانستان و مصر، مناقشه بر سر برنامه‌ی اتمی ایران، درگیری‌های نظامی در مالی و دیگر چالش‌ها در پهنه‌ی بین‌المللی رایزنی خواهند کرد. علی اکبر صالحی، وزیر امور خارجه‌ی جمهوری اسلامی، یکی از شرکت‌کنندگان در این کنفرانس است.

جو بایدن و بازتعریف مناسبات دوسوی اقیانوس

بیش از ۴۰۰ میهمان از حوزه‌های گوناگون سیاسی، اقتصادی و نظامی در کنفرانس امنیتی مونیخ شرکت خواهند کرد. جو بایدن، معاون رئيس‌جمهوری آمریکا، یکی از میهمانان سرشناس کنفرانس امسال است. وی در نخستین سخنرانی مهم خود در آغاز دور دوم ریاست جمهوری اوباما، خطوط اساسی سیاست خارجی آتی ایالات متحده‌ی آمریکا را ترسیم خواهد کرد.

به گزارش رسانه‌های آلمانی، گسیل جو بایدن توسط اوباما به کنفرانس امنیتی مونیخ، بیانگر آن است که واشنگتن برای مناسبات و مسائل امنیتی دو سوی اقیانوس اطلس (ترانس آتلانتیک) اهمیت زیادی قائل است.

به نظر می‌رسید که کشورهای اروپایی در دور نخست ریاست‌جمهوری اوباما نسبت به اهمیت این مناسبات برای واشنگتن دچار تردیدهایی شده بودند، چرا که اوباما در دور نخست ریاست جمهوری خود بر اهمیت مناسبات حوزه‌ی "پاسیفیک" (آسیا- اقیانوسیه) به جای "ترانس آتلانتیک" (دو سوی اقیانوس اطلس) انگشت گذاشته و قرن تازه را "قرن پاسیفیک" برای آمریکا خوانده بود.

ولفگانگ ایشینگر، رئيس کنفرانس در آستانه‌ی برگزاری این نشست گفت که جو بایدن از فرصت شرکت در این کنفرانس استفاده خواهد کرد تا در حاشیه‌‌ی آن با چند تن دیگر از شرکت‌کنندگان گفت‌وگوهای دونفره داشته باشد. به گفته‌ی ایشینگر، یکی از این افراد احتمالا سرگئی لاورف، وزیر امور خارجه‌ی روسیه است.

دستور جلسه در روزهای مختلف کنفرانس

در روزهای مختلف این کنفرانس، موضوعات گوناگونی در دستور کار قرار دارد. روز نخست از جمله به بحران‌های مالی و اقتصادی در جهان و نیز بحران یورو و بحران انرژی پرداخته می‌شود. روز دوم به بررسی مناسبات و مسائل امنیتی کشورهای دو سوی اقیانوس اطلس (ترانس آتلانتیک) و نیز مناسبات میان کشورهای عضو ناتو و روسیه اختصاص دارد. روز آخر، کانون‌های تنش ‌در جهان را موضوع محوری رایزنی‌ها قرار خواهد داد.

یکی از ویژگی‌های کنفرانس امنیتی مونیخ که همزمان نقطه‌ی قوت آن به‌شمار می‌رود، این است که شرکت‌کنندگان در آن مجبور نیستند سندی را تصویب کنند، بلکه بدون تعهداتی فقط دیدگاه‌ها و مواضع خود را به بحث و تبادل نظر می‌گذارند.

ناظران سیاسی معتقدند که کانونی‌ترین موضوع این کنفرانس یافتن پاسخی برای این پرسش است که آیا نمایندگان کشورهای ناتو و روسیه قادر خواهند شد به راه‌حلی برای سوریه دست یابند یا خیر؟ اخضر ابراهیمی نماینده‌ی ویژه‌ی سازمان ملل برای حل بحران سوریه که اخیرا تصویر نومیدکننده‌ای از وضعیت این کشور ارائه داد نیز در کنفرانس امنیتی مونیخ شرکت خواهد کرد.

در پی موفقیت‌های نظامی چند روز گذشته‌ی نیروهای فرانسوی در مالی می‌توان انتظار داشت که بحث آینده‌ی این کشور آفریقایی نیز یکی از موضوعات اصلی کنفرانس امنیتی مونیخ باشد.

موضوع برنامه اتمی ایران

به گفته‌ی ناظران سیاسی، یکی دیگر از موضوعات بغرنج این کنفرانس، مناقشه‌ی جهانی بر سر برنامه‌ی اتمی جمهوری اسلامی ایران است. علی اکبر صالحی که قرار است در این کنفرانس شرکت کند، می‌خواهد به پرسش‌های شرکت‌کنندگان در این زمینه پاسخ دهد.

حساسیت موضوع بر سر برنامه‌ی اتمی ایران زمانی افزایش می‌یابد که در نظر بگیریم، ایهود باراک، وزیر دفاع اسرائيل نیز یکی از شرکت‌کنندگان در کنفرانس امنیتی مونیخ است. اسرائيل کشوری است که برنامه‌ی اتمی ایران را تهدیدی برای موجودیت خود می‌داند.

آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان مانند سال گذشته در این کنفرانس شرکت نخواهد کرد. نمایندگان دولت آلمان در این کنفرانس، توماس دمزیر، وزیر دفاع، گیدو وستروله، وزیر امور خارجه و ولفگانگ شویبله، وزیر دارایی این کشور خواهند بود.

پیش از آغاز کنفرانس امنیتی مونیخ مخالفان برگزاری این کنفرانس اعلام کردند که علیه آن تظاهرات برپا خواهند کرد. نخستین راه‌پیمایی روز پنجشنبه (۳۱ ژانویه) با شعار "دست‌ها از سوریه کوتاه!" برگزار شد که به گفته‌ی پلیس گروه کوچکی در آن شرکت کرده بودند.

تظاهرات بزرگ‌تری قرار است روز شنبه برگزار شود که پلیس انتظار دارد حدود ۵ هزار تن در آن شرکت کنند. شرکت‌کنندگان در کنفرانس امنیتی مونیخ از تظاهرات مخالفان چیزی نخواهند دید. قرار است ۳۴۰۰ پلیس آلمانی هتل "بایریشه هوف" مونیخ را در حلقه‌ی محاصره‌ی امنیتی خود بگیرند و همه‌ی رفت و آمدها و خیابان‌های منتهی به آنجا را کنترل کنند.


نگاهی به تاریخچه‌ی کنفرانس امنیتی مونیخ

کنفرانس امنیتی مونيخ را می‌توان به لحاظ نقش و کارکرد آن کم و بيش با اجلاس "داووس" مقایسه کرد. با این تفاوت که اجلاس سالانه "داووس" در سوئيس، کانون بحث و تبادل نظر کارشناسان،‌ مسئولان و دست‌اندرکاران اقتصاد جهان درباره روندها و گرايش‌های اين رشته است، ولی کنفرانس مونيخ به چالش‌ها و تهديدات امنيتی و امور دفاعی در جهان می‌پردازد.

پيشينه‌ی کنفرانس مونيخ به سال ۱۹۶۲ بازمی‌گردد. در اين سال، يکی از افسران آلمانی به نام "اوالد فون کلايست" که در اواخر زمامداری هيتلر در کودتایی نافرجام عليه او شرکت داشت، مبتکر گردهمايی مونيخ شد تا محملی باشد برای بحث و تبادل نظر درباره مناسبات امنيتی و نظامی دو سوی اقيانوس اطلس.

تا فروپاشی اتحاد شوروی،‌ موضوعات گردهمايی‌های مونيخ که تنها نمايندگان، مسئولان و صاحب‌نظران کشورهای غربی (عضو ناتو و اتحاديه اروپا) اجازه شرکت در آن را داشتند، عمدتا به مسائل امنيتی و دفاعی دوران جنگ سرد مربوط می‌شد. در همين کنفرانس بود که برای اولين بار بحث بمب نوترونی  و نیز استراتژی ضربت اول در رويارويی اتمی دو بلوک غرب و شرق مورد تبادل نظر قرار گرفت.

بررسی چند و چون راهبردهای امنيتی و دفاعی ناتو در قبال شوروی نيز يکی از مباحث دائمی کنفرانس در سی سال اوليه حياتش بود. سال ۱۹۹۱ رايزنی درباره جوانب جنگ عليه عراق به خاطر اشغال کويت بخش عمده‌ای از وقت گردهمايی مونيخ را به خود اختصاص داد.

تا سال ۱۹۹۹، گردهمايی مونيخ ، "اجلاس امور دفاعی"  ناميده می‌شد. از اين سال نام آن به "کنفرانس بين‌المللی برای سياست‌های امنيتی" تغيير کرد که در رسانه‌ها معمولا به اسم مختصر "کنفرانس امنيتی مونيخ" شناخته می‌شود.