مراسم فارغ‌التحصیلی طلاب علوم دینی اهل سنت در حوزه‌ی دارالعلوم زاهدان، که صدها هزار نفر در آن شرکت می‌کردند، امسال روز نهم تیرماه در جمعی بسیار محدودتر برگزارشد. بنابه گزارش منابع خبری مربوط به اهل تسنن در ایران، مقام‌های امنیتی و انتظامی مانع ورود مهمانان خارجی و رهبران دینی سنی از دیگر استان‌های سنی نشین کشور شدند.

برگزاری این مراسم همه ساله دو روزه انجام می‌گرفت، این‌بار فقط به یک روز محدود شد. پیش از برگزاری این مراسم در سیستم مخابراتی و ارائه خدمات اینترنتی منطقه‌ اختلال ایجاد کردند. پایگاه اطلاع رسانی سنی آنلاین که همه ساله این مراسم را زنده پخش می‌کرد نیز چندین روز قطع بود.

"پس از مراسم دستگیر کردند"

از جمله رهبران دینی اهل تسنن که در این مراسم شرکت نکردند، حسن امینی حاکم شرع مردمی و رئیس "شورای مکتب قرآن کردستان" است. وی در گفت‌وگو با دویچه وله خاطرنشان کرد: «من دو سال است که به این مراسم نرفته‌ام. پارسال این‌ها نگذاشتند ما به آنجا برویم. امسال هم من خودم صرف نظر کردم تا حساسیت روی آن‌ها نباشد. امسال من فقط پیام فرستادم.»

آقای امینی می‌افزاید که دوسال پیش پس از بازگشت از این مراسم در فرودگاه تهران دستگیر شده و هنوز پرونده او مفتوح است. او همچنین می‌گوید:« در سخنرانی خود در آن‌زمان فقط مشکلات و مطالبات اهل سنت در ایران را طرح کردم و امسال نیز در پیام خود بخشی از آن را دوباره تکرار کرده‌ام.»

ادامه فشار به علمای اهل سنت

به‌گفته منابع نزدیک به دارالعلوم زاهدان، مسئولان امنیتی چند روز پیش از مراسم، از هیات برگزار‌کننده‌ی آن و از جمله مولانا عبدالحمید درخواست کرده بودند که فهرست نام سخنرانان را به آن‌ها بدهند و آن‌ها هم این لیست را تحویل دادند. مسئولان امنینی به یکایک سخنرانان گفتند که آن‌ها حق ندارند به زاهدان بروند و سخنرانی کنند.

یکی از دعوت شوندگان که حاضر نیست نامش فاش شود، به دویچه وله گفت: «مسئولین امنیتی تهدید کردند که اگر به زاهدان بروید و سخنرانی کنید، بازداشت خواهید شد. در نتیجه از نقاط مختلف کشور نتوانستند در این مراسم حضور پیدا کنند». به رغم آن برخی از رهبران دینی اهل ‌تسنن که حضور آن‌ها در این مراسم ممنوع شده بود، موفق شدند هیاتی از پیروان خود را به این مراسم بفرستند.

دلیل فشارهای کنونی چیست؟

حسن امینی درباره‌ی دلایل ممانعت حضور علمای اهل سنت در مراسم فارغ‌التحصیلی طلاب سنی چنین می‌گوید: «دلیل این فشارها تنگ نظری است. مگرآن جمعیتی که در آن‌جا حضور پیدا می‌کنند چکارمی‌کنند؟ اهل سنت در مناطق مختلف مرزی کشور زندگی می‌کنند و وقتی آن‌ها در این مراسم جمع می‌شوند، درخواست‌‌های خود را یکی می‌کنند و خواست‌هایی هم که آن‌ها دارند در حد چارچوب قانون اساسی است و درخواست‌های فراقانونی ندارند. اگر مسئولین مملکت خواسته‌های قانونی را دوست نداشته باشند، خودشان ضد قانون هستند.»

آقای امینی همچنین انتقاد می‌کند که حکومت مایل نیست مطالبات عمومی اهل سنت طرح شود و بیشتر ترجیح می‌دهد که این‌گونه مسائل فردی طرح شود تا آن را نادیده بگیرد.

رهبران دینی اهل تسنن از جمله مولانا عبدالحمید درباره‌ی فشارهای دینی و دستگیری برخی روحانیون سنی تابحال به مقام‌های مسئول و همچنین رهبران دینی و مذهبی در قم و تهران شکایت کرده‌اند. مولانا عبدالحمید پیش از این در مصاحبه با دویچه‌وله درباره پاسخ مسئولین خاطرنشان کرده بود: «گفتند رسیدگی می‌کنند. ولی مشکلات متاسفانه باقی است. به بعضی از مشکلات رسیدگی شده، ولی ما منتظریم که بقیه‌ی مشکلات هم حل شود. چون اخیرا مسئله‌ی احضار روحانیون به دادگاه ویژه‌ی روحانیت یا بازداشت آن‌ها زیاد بوده است».

حسن امینی، حاکم شرع مردمی کردستان هم درباره‌ی دیدار با مراجع اهل تشیع چنین می‌گوید: «واقعیت این است که برخی از مراجع تقلید و آیت‌الله‌ها خودشان آنقدر مشکل دارند که نمی‌توانند مسئله‌ی ما را هم مطرح بکنند. وانگهی وقتی مسئله‌ی مذهب پیش می‌آید آن‌هائی که در حکومت هستند یا نیستند و یا در صدر کار هستند و یا کاری ندارند، همه مثل هم فکرمی‌کنند و در رابطه با حقوق اهل سنت خودشان را به زحمت نمی‌اندازند و مشکل برای خودشان درست نمی‌کنند. بسیاری از آیات عظام هم در این اواخر مورد تحقیر قرار گرفته‌اند. آن‌ها دیگر نمی‌خواهند بخاطر اهل سنت هم تحقیرشوند».

مراسم چگونه برگزار شد؟

پایگاه اطلاع رسانی سنی‌آنلاین تعداد شرکت کنندگان مراسم فارغ‌التحصیلی طلاب را به رغم ممنوعیت حضور رهبران دینی اهل سنت مناطق مختلف ایران، حدود ۱۵۰ هزار نفر برآورد می‌کند. در سال‌های پیش تعداد شرکت کنندگان بیشتر از ۳۰۰ هزار نفر بوده است.

در مراسم امسال علاوه برمولانا عبدالحمید، امام جمعه اهل سنت در زاهدان، مولانا عبدالرحمن چابهاری امام جمعه‌ی چابهار، حجت‌الاسلام کاظم طباطبائی امام جمعه زابل، اسحاق مدنی، مشاور رئیس جمهور در امور اهل سنت نیزسخنرانی کردند.

سخرانان و شرکت کنندگان مراسم عمدتا از پیروان اهل سنت در سیستان و بلوچستان بودند و بنابه گزارش منابع خبری اهل سنت روحانیون و رهبران دینی اهل سنت از استان‌های کردستان، گلستان، خراسان جنوبی، گیلان و خوزستان نتوانستند شرکت کنند.

بنا به گفته‌ی آگاهان به مسائل سنی‌ها در ایران، در سال‌های گذشته برگزاری جشن فارغ‌التحصیلی طلاب دینی اهل سنت در زاهدان بیشتر به تریبونی تبدیل شده بود که در آن رهبران و علمای اهل سنت درخواست‌های خود را طرح می‌کردند.

مولانا عبدالحمید در سخنرانی امسال خود ابراز داشت که مهمترین انتظارات جامعه‌ی اهل سنت ایران "آزادی مذهبی، برابری در بین شیعه و سنی، آزادی برگزاری نماز جماعت در کلان شهرها" است.

برخی از رهبران اهل سنت در گفت‌وگو با دویچه وله گفته‌اند که وضعیت آنها در ایران بدتر شده است و بسیار ناراضی‌اند. آن‌ها همچنین یادآور شده‌اند که آزادی‏های مشروع و قانونی اهل سنت‌ پایمال می‌شود. دولت در امور مذهبی و آموزشی آن‌ها دخالت می‌کند و تابحال اجازه ساخت مسجد در تهران و دیگر کلان شهرها از جمله در اصفهان، یزد، کرمان، قم و کاشان را به آن‌ها نداده‌است.

طاهر شیرمحمدی
تحریریه: جواد طالعی