افزایش ۴۰۰ درصدی استفاده از شبکه‌های اجتماعی در چین
۱۳۹۰ دی ۳۰, جمعه
بهره‌گیری از شبکه‌های اجتماعی و ابزارهای مایکروبلاگینگ در چین، در سال ۲۰۱۱ نسبت به سال گذشته تا ۴ برابر افزایش یافته است. نزدیک به نیمی از کاربران اینترنت در چین حالا به سیستم مایکروبلاگینگ «وایبو» پیوسته‌اند که معادل چینی توییتر محسوب می‌شود و همانند نمونه پیش‌تاز آمریکایی، پست‌های کاربران در آن محدودیت ۱۴۰ کاراکتری دارند.
به گزارش خبرگزاری رویترز، یک پژوهشکده وابسته به دولت در چین روز دوشنبه (۱۵ ژانویه، ۲۵ دی) این آمار را منتشر کرده است. توییتر که محبوب‌ترین پلت‌فرم مایکروبلاگینگ در جهان است و بیش از ۲۵۰ میلیون کاربر فعال دارد، در چین فیلتر شده و کاربران این کشور چاره‌ای جز بهره‌گیری از معادل‌های بومی ندارند. کمپانی Sina که تحت نظارت شدید و سخت‌گیرانه دولت کمونیست چین این شبکه اجتماعی را اداره می‌کند، اعلام کرده است که وایبو حالا بیش از ۲۰۰ میلیون کاربر دارد.
فیس‌بوک، توییتر، یوتیوب و بسیاری از وب‌‌سایت‌ها و سرویس‌های آنلاین دیگر زیر تیغ فیلترینگ دولت چین قرار گرفته‌اند. سیستم سانسور آنلاین در این کشور، سیستمی پیشرفته و چندلایه است و بسیاری از متخصصان و فعالان آزادی بیان، آن را عظیم‌ترین سیستم سانسور آنلاین موجود در جهان می‌دانند.
بیشتر بخوانید: آزمایش سیستم جدید فیلترینگ چین
تعداد کل کاربران سرویس وایبو با افزایشی ۲۹۶ درصدی به ۲۴۹/۹ میلیون کاربر رسیده است. چین به‌عنوان یک کشور، بیشترین تعداد کاربران اینترنت موجود در جهان را دارد. بیش از ۵۱۳ میلیون نفر از شهروندان چینی به شبکه جهانی اینترنت دسترسی دارند، اگرچه با توجه به فیلترینگ گسترده، استفاده از بسیاری از سرویس‌های آنلاین بدون بهره‌گیری از فیلترشکن، پراکسی یا وی‌پی‌ان، برای کاربران چینی ممکن نیست.
برای بسیاری از سرویس‌های مشهور آنلاین در جهان، معادل‌هایی در چین ساخته شده است. کاربران چینی به‌جای فیس‌بوک هم از شبکه‌‌ای موسوم به Renren و Kaixin001 استفاده می‌کنند که اولی از سال ۲۰۰۵ و دومی از سال ۲۰۰۸ راه‌اندازی شده است. معادل یوتیوب هم سرویسی است موسوم به Youku که از سال ۲۰۰۶ فعالیتش را آغاز کرده است.
ضریب نفوذ اینترنت در چین ۳۸/۳ درصد است. هر کاربر اینترنت در چین، به‌طور متوسط روزانه ۲/۷ ساعت از وقتش را صرف وب‌گردی می‌کند. چین از این نظر در جایگاه دوم است و ژاپن با ۲/۹ ساعت وب‌گردی در روز، در جایگاه نخست قرار گرفته است.
عظیم‌ترین تشکیلات سانسور دنیا در تکاپوی تشدید محدودیت‌ها
چین پس از براندازی سریالی دیکتاتورها در خاورمیانه و شمال آفریقا، دامنه اقدامات سرکوب‌گرانه در فضای مجازی را به‌طور محسوسی گسترده‌تر کرده است. قدرت بی‌نظیر شبکه‌های اجتماعی در سازماندهی سیاسی معترضان و مخالفان و سرعت باورنکردنی توزیع و انتشار اطلاعات در این محیط‌های مجازی، که حتی در کشوری نظیر روسیه هم بخشی از توانایی‌هایش مجال بروز یافته، رژیم‌های سرکوب‌گری نظیر چین را هراسان‌تر از گذشته کرده است.
بیشتر بخوانید: کمک چین به سانسور اطلاعات و رهگیری مخالفان در ایران
گذشته از این، کاربران چینی از وایبو به‌عنوان پلت‌فرمی برای بحث و تبادل نظر آزادانه پیرامون مسائل اجتماعی و سیاسی نیز استفاده می‌کنند و به همین خاطر حزب کمونیست حاکم بر چین در صدد است تا با تصویب رشته‌ای از قوانین جدید، شناسایی و رهگیری کاربران شبکه‌های مجازی را تسهیل کند. دولت چین به‌صراحت اعلام کرده که خارج شدن کنترل جریان گردش اطلاعات و نشر عقاید از دست حکومت، اقتدار و امنیت ساختار حاکم را در معرض تهدید قرار خواهد داد.
اواخر ماه دسامبر، دولت چین اعلام کرد که سرویس‌دهنده‌های مایکروبلاگینگ باید مکانیسمی را اجرا کنند که کاربران جز با نام و هویت واقعی خود نتوانند در این سرویس‌ها ثبت‌نام و از آنها استفاده کنند. اقداماتی از این دست، در کشورهایی نظیر ایران هم در ماه‌های اخیر شدت بیشتری گرفته و رژیم‌های سرکوب‌گر سخت در تلاش‌اند تا با افزایش امکانات رهگیری و شناسایی کاربران، از ضریب آسیب‌پذیری ساختار سیاسی بکاهند.
بیشتر بخوانید: تشدید بی‌سابقه سانسور شبکه‌های اجتماعی و خرده‌رسانه‌ها در چین
موظف کردن صاحبان اماکن عمومی مانند رستوران‌ها، هتل‌ها و کافی‌شاپ‌ها به نصب یک نرم‌افزار جدید مانیتورینگ وب بر روی کامپیوترها ازدیگر قوانین دولت چین در جهت محدودسازی دسترسی آزاد کاربران به محتوای وب است.
موضع سخت‌گیرانه دولت چین را می‌توان با بررسی رسانه‌های دولتی این کشور به روشنی دریافت. روزنامه دولتی «خلق» چین، در حاشیه نشر خبرهای پیرامون تصمیمات جدید دولت، چند ماه پیش نوشته بود: «اینترنت، همانند میکروفونی است که هر کسی می‌تواند از آن استفاده کند؛ اما این به این معنی نیست که هر کسی می‌تواند از آن به‌صورت درست و مطلوب استفاده کند.» این همان استدلالی است که راه را برای هر نوع سانسوری در جهان مجازی و واقعی باز می‌کند.
احسان نوروزی
تحریریه: بهمن مهرداد