بسته ۴۳۰ میلیارد دلاری مقابله با تغییرات اقلیمی و نیز کمکهای دارویی و اصلاح نظام مالیاتی مصوب روز یکشنبه در سنای آمریکا، بزرگترین بسته مالی تاریخ آمریکا در توسعه انرژی‌های پاک و کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای به مثابه مهم‌ترین عامل گرمایش زمین و فجایع زیست‌محیطی است.
هدف از اختصاص این بودجه کلان، توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر، تشویق شهروندان به خرید خودروهای برقی و افزایش بهره‌وری انرژی در بزرگترین اقتصاد جهان است.
آمریکا با تولید ناخالص داخلی ۲۳ تریلیون دلاری و سهمی ۲۴ درصدی در اقتصاد جهان، سال گذشته ۴.۶ میلیارد تن گازهای گلخانه‌ای تولید کرد که معادل ۱۴ درصد از تولید گازهای گلخانه‌ای جهان بود.
آمریکا بعد از چین بیشترین میزان تولید گازهای گلخانه‌ای جهان را دارد؛ اگرچه تولید این گازها در آمریکا از سال ۲۰۰۵ تاکنون ۲۱ درصد کاهش یافته و قرار است با بسته ۳۶۹ میلیارد دلاری جدید تا سال ۲۰۳۰ میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای این کشور نسبت به سال ۲۰۰۵ حدود ۴۰ درصد کاهش یابد.
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
لایحه یادشده احتمالا جمعه پیش رو به مجلس نمایندگان ارسال خواهد شد و بعد از تصویب، به قصد گرفتن امضای جو بایدن و یافتن قابلیت اجرایی، برای رئیس‌جمهوری ایالات متحده ارسال خواهد شد. آقای بایدن گفته است که مشتاقانه منتظر تصویب این لایحه در مجلس نمایندگان است.
جایگاه انرژی‌های پاک در مصرف انرژی آمریکا
آمریکا بعد از چین بیشترین رشد تولید انرژی‌های پاک در جهان را دارد. سال گذشته چین نزدیک به ۳۰۰ تراوات ساعت (تقریبا معادل کل مصرف برق ایران) رشد تولید برق از انرژی‌های تجدیدپذیر و آبی داشت. این رقم برای آمریکا ۱۰۰ تراوات ساعت، اتحادیه اروپا حدود ۷۰ تراوات ساعت، هند ۴۰ تراوات ساعت و بقیه جهان ۱۶۰ تراوات ساعت بود.
سال گذشته تولید برق از انرژی‌های پاک نیز به ۸ هزار و ۳۰۰ تراوات ساعت رسید که معادل ۳۰ درصد از تولید برق جهان است.
در ایران سهم مجموع انرژی‌های تجدیذیر بادی و خورشیدی از کل تولید برق کشور حدود نیم درصد و سهم برق آبی حدود ۴ درصد است.
اعدادی که گمراه‌کننده‌اند
اگرچه چین و آمریکا سرآمد رشد انرژی‌های پاک جهان در هستند، اما مصرف انرژی‌های بسیار آلاینده، خصوصا زغال سنگ آنها نیز در بالاترین سطح در میان کشورهای جهان است.
برای نمونه سال گذشته تولید برق آمریکا حدود ۴۴۰۰ تراوات ساعت بود که ۲۲ درصد آن از سوخت زغال‌سنگ تولید شده بود که این رقم از کل برق تولید آمریکا از انرژی‌های بادی، خورشیدی و آبی نیز بیشتر است.
چین نیز در سال گذشته بیش از ۸۵۰۰ تراوات ساعت تولید برق داشته که ۶۳ درصد آن از زغال سنگ بوده است.
بدین ترتیب نباید رشد چشمگیر انرژی‌های تجدیدپذیر چین و آمریکا نگاه‌ها را از مصرف سهمگین انرژی‌های بسیار آلاینده توسط این کشورها گمراه کند.
همچنین آمارهایی که تاکنون اشاره شد، فقط مربوط به سهم انرژی‌های پاک از تولید برق است، در حالی که سهم انرژی‌های پاک در کل مصرف انرژی جهان از جمله سوخت خودرو، کشتی، هواپیما و صنایع بسیار کمتر است.
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
برای نمونه کل مصرف انرژی جهان در سال گذشته ۵۹۵ اگزاژول بود که ۳۱ درصد آن از محصولات نفتی، یک چهارم از گاز، ۲۷ درصد از زغال سنگ، ۴ درصد از انرژی هسته‌ای، کمتر از ۷ درصد از انرژی آبی و به همین میزان نیز از انرژی‌های تجدیدپذیر (خورشیدی، بادی و غیره) تولید شده است.
به عبارتی ساده، هنوز هم ۸۲ درصد انرژی جهان از سوخت‌های فسیلی تولید می‌شود.
همچنین سهم انرژی‌های پاک از کل مصرف انرژی آمریکا و اروپا تنها ۲۰ درصد و برای چین تنها ۱۵ درصد است.
بدین ترتیب، کماکان راه درازی برای افزایش کفه ترازوی انرژی‌های پاک در مصرف جهانی انرژی وجود دارد.
سرمایه‌گذاری‌های جهانی در انرژی‌های پاک
بر اساس تازه‌ترین برآورد آژانس بین‌المللی انرژی، امسال ۲.۴ تریلیون دلار در حوزه انرژی جهان سرمایه‌گذاری خواهد شد که ۱.۴ تریلیون دلار آن مربوط به انرژی‌های پاک است.
اما کماکان، سرمایه‌گذاری در حوزه انرژی‌های آلاینده، خصوصا زغال‌سنگ نیز رشدی ۱۰ درصدی و هم‌تراز با رشد انرژی‌های پاک خواهد داشت.
سال گذشته ۱۰۵ میلیارد دلار در زنجیره تولید زغال سنگ در جهان سرمایه‌گذاری شد که بخش اعظم آن مربوط به دو کشور چین و هند بود.
اتحادیه اروپا نیز حدود سه ماه پیش بسته سرمایه‌گذاری ۲۰۵ میلیارد دلاری در توسعه انرژی‌های پاک تا سال ۲۰۲۷ را تصویب کرد که هدف از آن افزایش سهم انرژی‌های پاک از کل برق تولیدی اعضای این اتحادیه از ۴۰ درصد کنونی به ۴۵ درصد است. مهم‌ترین انگیزه اروپا، کاهش وابستگی به گاز روسیه است.
در میان سوخت‌های فسیلی، گاز کمترین آلایندگی را دارد، اما نکته اینجاست که روسیه به تنهایی سهمی بیش از ۱۷ درصدی در تولید گاز و ۲۰ درصدی در صادرات گاز جهان دارد.
روسیه سال گذشته ۲۴۲ میلیارد متر مکعب صادرات گاز داشت که ۱۵۵ میلیارد متر مکعب آن راهی اتحادیه اروپا شده بود.
امسال روسیه صادرات به اروپا را به شدت کاهش داده و طی ماه‌های گذشته به یک پنجم دور مشابه پارسال رسیده است.
چنین حجم عظیمی از افت صادرات گاز، از هم‌اکنون مصرف زغال‌سنگ و محصولات نفتی اروپا را افزایش داده است.
از طرف دیگر سهم گاز مایع روسیه -که بتواند راهی بازارهای شرقی شود - از کل صادرات گاز این کشور تنها ۱۶ درصد است و ارسال گاز روسیه از طریق خطوط لوله به بازارهای غیر از اروپا بسیار محدود است.
این موضوع به کسری گاز در جهان و جهش چشمگیر قیمت‌های گاز دامن زده و بسیاری از کشورها به سوخت‌های آلاینده‌تر دیگری مانند محصولات نفتی و زغال سنگ روی آورده‌اند.
تنها گاز مایع (ال ان جی) نیست که قیمت آن پنج برابر شده، بلکه قیمت گاز صادراتی از طریق خطوط لوله نیز جهش چشمگیری داشته است.
برای نمونه، آمارهای گمرک آذربایجان نشان می‌دهد که در نیمه ابتدایی سال اگرچه حجم صادرات گاز از طریق خطوط لوله حدود ۲۶ درصد رشد داشته و به بالای ۱۱.۳ میلیارد متر مکعب رسیده، اما ارزش صادرات گازش از ۱.۵ میلیارد دلار در نیمه ابتدایی سال ۲۰۲۱ به ۷.۵ میلیارد دلار در دور مشابه امسال رسیده که رشدی ۴۰۰ درصدی را نشان می‌دهد.
اتحادیه اروپا بزرگترین مشتری گاز جمهوری آذربایجان است و در نیمه ابتدایی امسال ۵.۴ میلیارد متر مکعب گاز از این کشور خریداری کرده است. گرجستان و ترکیه دیگر مشتریان گازی این کشور هستند.
آژانس بین‌المللی انرژی تخمین زده است که مردم جهان در سال جاری ۱۰ تریلیون دلار، معادل ۱۰ درصد از اقتصاد جهان، هزینه مصرف انرژی بدهند.