حجتالاسلام صدیقی رئیس جمهور آمریکا را "بیاصالت و منفور" خواند و تصمیم او درباره اورشلیم را خطرناک توصیف کرد. امام جمعه موقت تهران خواهان یاری به فلسطینیها برای "مقاومت مسلحانه" در برابر اسرائیل شد.
عکس: Mehr
تبلیغات
دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا حدود ده روز پیش (۶ دسامبر/ ۱۵ آذر) فرمان اجرای مصوبهای از کنگره این کشور را صادر کرد که بر مبنای آن اورشلیم (بیتالمقدس) پایتخت اسرائیل شناخته شده و سفارت ایالات متحده از تلآویو به این شهر منتقل میشود.
این تصمیم در میان کشورهای اسلامی با اعتراضهای زیادی روبرو شد و در دو نماز جمعه پس از اعلام آن، یکی از محورهای اصلی خطبههای نماز در ایران بوده است.
کاظم صدیقی، امام جمعه موقت تهران، در خطبههای نماز امروز گفت: «مسئله امروز جهان اسلام اظهارات خطرناک رئیسجمهور بحرانی، بحرانزده، بیاصالت و منفور ایالات متحده آمریکا است که قدس را به عنوان پایتخت رژیم غاصب صهیونیستی معرفی کرده و بنای انتقال سفارتش به این شهر شریف را اعلام کرده است.»
به گزارش خبرگزاری فارس، صدیقی حرکتهای اعتراضی به تصمیم ترامپ و در باریکه غزه و کرانه باختری رود اردن را "انتفاضه سوم" خواند و گفت: «این انتفاضهای که شروع شده باید به توصیه هوشمندانه و الهی پرچمدار نهضت مستضعفان حضرت آیتالله العظمی امام خامنهای به تسلیح فلسطینیان توجه کنند و مقاومت مسلحانه را ادامه دهند.»
نخستین انتفاضه یا جنبش مردمی گسترده فلسطینیها علیه نظامیان اسرائیل درست سه دهه پیش آغاز شد و حدود ۶ سال طول کشید. خیزش بعدی که انتفاضه الاقصی خوانده میشود ابتدای قرن حاضر شروع و تا سال ۲۰۰۵ ادامه داشت.
بسیاری ناظران معتقدند دو انتفاضه قبلی که به کشته شدن هزاران فلسطینی و صدها اسرائیلی منجر شد دستاورد ملموس و مهمی در بر نداشته و در شرایط کنونی احتمال خیزش گسترده و مشابهی در مناطق فلسطینینشین ناچیز به نظر میرسد.
یک هفته پس از تصمیم ترامپ درباره اورشلیم، سران و مقامهای ارشد کشورهای عضو سازمان همکاریهای اسلامی به دعوت رئیس جمهور ترکیه رجب طیب اردوغان، در استانبول یک نشست فوقالعاده برگزار کردند تا درباره این تصمیم رایزنی کنند.
حسن نصرالله "ابرعرب و ابر مرد مقاومت"
امام جمعه موقت تهران با اشاره به بیانیه پایانی نشست استانبول از کشورهای اسلامی خواست تنها به صدور بیانیه بسنده نکنند. او از این کشورها خواست به میدان بیایند و "به سفارش ابرعرب و ابرمرد مقاومت سیدحسن نصرالله" سفارتخانههای اسرائیل را تعطیل و سفیران آمریکا را احضار کنند.
نشست فوقالعاده سران و مقامهای ارشد سازمان همکاری اسلامی، استانبول ۱۳ دسامبر ۲۰۱۷عکس: picture-alliance/AP Photo/L. Pitarakis
اردوغان و مولود چاووشاوغلو، وزیر خارجه ترکیه که صحنهگردانان اصلی اجلاس استانبول بودند از کشورهای اسلامی خواستهاند کشور مستقل فلسطین به مرکزیت "قدس شرقی" را به رسمیت بشناسند.
تاکید مناقشهبرانگیز بر اورشلیم شرقی
تاکید بر بخش شرقی اورشلیم به عنوان پایتخت مورد نظر برای یک کشور مستقل فلسطینی، که ظاهرا به همین شکل در بیانیه پایانی نشست استانبول نیز آمده، با انتقادهای زیادی روبرو شده است. منتقدان این تاکید را به معنای به رسمیت شناختن موجودیت اسرائیل و حاکمیت این کشور بر بخش غربی اورشلیم توسط امضاءکنندگان بیانیه از جمله ایران ارزیابی میکنند.
بهرام قاسمی سخنگوی وزارت خارجه ایران میگوید امضای بیانیه اجلاس استانبول به هیچوجه به معنای به رسمیت شناختن اسرائیل نیست. او افزود: «تحفظ [پرهیز، خودداری] جمهوری اسلامی ایران در موضوع عدم شناسایی رژیم صهیونیستی در جریان نشست استانبول نیز اعلام و به صورت رسمی و مکتوب در اختیار دبیرخانه اجلاس قرار گرفته است.»
انتقاد از به رسمیت شناختن اورشلیم به عنوان پایتخت اسرائیل در خطبههای نماز جمعه دیگر شهرهای ایران نیز تکرار شد. آیتالله علیرضا اعرافی امام جمعه موقت قم، مانند صدیقی این کار ترامپ را بسیار خطرناک و "توهین آشکار به همه مسلمانان و مقدسات اسلامی" عنوان کرد.
حجتالاسلام محمدعلی آلهاشم امام جمعه تبریز نیز سخنان کاظم صدیقی را به شکل دیگری تکرار کرده است: «قدام نابخردانه رئیس جمهور دیوانه آمریکا موج جدیدی از انتفاضه فلسطینیان را به راه انداخته است. فلسطین پاره تن اسلام است و باید به آغوش اسلام بازگردد.»
روایتی تصویری از شهر پرماجرای اورشلیم در گذر تاریخ
اورشلیم (بیتالمقدس) از کهنترین شهرهای جهان است و از شهرهایی که بر سر آن جنگهای فراوانی در گذر تاریخ صورت گرفته است. یهودیان، مسیحیان و مسلمانان آن را شهری مقدس میدانند و مشاجره بر سر این شهر همچنان ادامه دارد.
عکس: picture-alliance/Zumapress/S. Qaq
اورشلیم (بیتالمقدس)، شهر داوود
آن گونه که در عهد عتیق روایت شده، داود، پادشاه قوم بنیاسرائیل اورشلیم را حدود یکهزار سال پیش از میلاد مسیح از دست یبوسیان (تیرهای از کنعانیان) آزاد ساخت. او اورشلیم را به مرکز حکمرانی و کانون دینی قلمرو خود بدل کرد. طبق روایت انجیل سلیمان، فرزند او، تلاشهای پدرش در راستای گسترش اورشلیم را ادامه داد و معبد مقدس یا هیکل سلیمان را که به معبد اول معروف است، در این شهر بنا کرد.
عکس: Imago/Leemage
بازگشت به اورشلیم در دوران کوروش کبیر
نبوکد نصر دوم (بخت نصر)، پادشاه بابل در سالهای ۵۹۷ و ۵۸۶ پیش از میلاد اورشلیم را تسخیر کرد و دست به نابودی معبد "هیکل سلیمان" در این شهر زد. او پس از فتح اورشلیم همچنین دستور حبس یهودیان را داد و بسیاری از آنان را آواره کرد. کوروش کبیر، پادشاه هخامنشی، پس از آنکه بابل را به تصرف خود درآورد به یهودیان اجازه داد که به بیتالمقدس بازگردند، معبد اول را بازسازی کنند و همچنین کنیسه بسازند.
عکس: picture-alliance/Mary Evans Picture Library
اورشلیم در دوران روم و بیزانس
اورشلیم از سال ۶۳ پس از میلاد مسیح تحت سلطه روم باستان بود. یهودیان در این دوران دست به مقاومت در برابر امپراتوری روم زدند. در سال ۶۶ میلادی بود که جنگ بین یهودیان و رومیان آغاز شد. این جنگ که چهار سال طول کشید، با پیروزی رومیان و نابودی دوباره معابد اورشلیم پایان یافت. حکومتهای روم و بیزانس در مجموع حدود شش قرن بر اورشلیم حکم راندند.
عکس: Historical Picture Archive/COR
فتح اورشلیم به دست اعراب
اعراب در جریان گسترش دین اسلام موفق به فتح اورشلیم شدند. به دستور عمر، خلیفه مسلمانان بود که اورشلیم در سال ۶۳۷ میلادی محاصره و در نهایت تسخیر شد. در دوران سلطه مسلمانان بر اورشلیم جنگ قدرت میان حکمرانان حاکم بود و چهرههای گوناگونی که با هم دشمنی داشتند، زمام امور در این شهر را به دست گرفتند.
عکس: Selva/Leemage
جنگهای صلیبی
گسترش سلطه و قلمرو سلجوقیان از سال ۱۰۷۰ میلادی به بعد نگرانی پادشاهان قلمروهای مسیحی را برانگیخت و سبب شد که پاپ اوربان دوم، مسیحیان را به جنگ صلیبی فراخواند. مسیحیان در طی ۲۰۰ سال دست به پنج جنگ صلیبی زدند تا اورشلیم را فتح کنند. تلاشهای آنان گاه نتیجهبخش بود، اما در سال ۱۲۴۴ میلادی مسلمانان بار دیگر توانستند این شهر مقدس را به تصرف خود درآورند و بر آن حکم برانند.
عکس: picture-alliance/akg-images
عثمانیان و سلطه بریتانیا
عثمانیان پس از فتح عربستان و مصر اورشلیم را در سال ۱۵۳۵ میلادی به یکی از مراکز دستگاه اداری خود بدل کردند. این شهر در نخستین دهه پس از تصرف عثمانیان شاهد شکوفایی و رونقی اقتصادی بود. در سال ۱۹۱۷ و در پی فروپاشی امپراتوری عثمانی، قلمرو فلسطین و به این ترتیب اورشلیم تحت کنترل بریتانیا قرار گرفت.
عکس: Gemeinfrei
شهری دو پاره
بریتانیا پس از پایان جنگ جهانی دوم به حکمرانی خود بر فلسطین پایان داد. سازمان ملل متحد به تقسیم فلسطین رأی مثبت داد تا بازماندگان هولوکاست وطنی جدید بیابند. شماری از کشورهای عربی در پی این تصمیم علیه اسرائیل وارد جنگ شدند و بخشی از اورشلیم را به تصرف خود درآورند. تا سال ۱۹۶۷ اورشلیم به بخش غربی (اسرائیلی) و بخش شرقی (اردنی) تقسیم شده بود.
عکس: Gemeinfrei
تصرف اورشلیم توسط اسرائیل
اسرائیل در سال ۱۹۶۷ و در جریان جنگ شش روزه علیه مصر، اردن و سوریه موفق شد شبهجزیره سینا، نوار غزه، کرانه باختری رود اردن، بلندیهای جولان و اورشلیم شرقی را به تصرف خود درآورد. چتربازان اسرائیلی توانستد به بخش قدیمی اورشلیم رخنه کنند و برای نخستین بار از سال ۱۹۴۹ به این سو جلوی دیوار ندبه بایستند. اسرائیل به این ترتیب اداره بخش شرقی اورشلیم را برعهده گرفت.
اسرائیل از آن زمان به مسلمانان اجازه داده که به کوه زیتون، واقع در بخش شرقی اورشلیم برای زیارت بروند و از مسجد الاقصی بازدید و در آنجا عبادت کنند. مجموعه مسجد الاقصی اکنون در منطقهای قرار دارد که اداره آن را مسلمانان عهدهدار هستند و زیر نظر مفتی اورشلیم اداره میشود. مسجدالاقصی سومین زیارتگاه مهم مسلمانان پس از مسجدالحرام و مسجدالنبی در مکه و مدینه است.
عکس: Getty Images/AFP/A. Gharabli
وضعیت نامشخص
اورشلیم تا به امروز یکی از موانع میان اسرائیل و فلسطین در راه رسیدن به صلح است. اسرائیل در سال ۱۹۸۰ اعلام کرد که اورشلیم "پایتخت ابدی و تقسیمناپذیر" این کشوراست. پس از آنکه اردن در سال ۱۹۸۸ از حق مالکیت کرانه باختری و اورشلیم شرقی چشم پوشید، دولت فلسطین اعلام موجودیت کرد و بخش شرقی اورشلیم را پایتخت خود دانست. وضعیت حقوقی اورشلیم یکی از مهمترین موضوعات در مناقشه اسرائیل و فلسطینیان محسوب میشود.