امپراطوری اپل٬ پس از استیو جابز
۱۳۹۰ شهریور ۵, شنبه
«همیشه گفته‌ام اگر روزی برسد که نتوانم به وظایفم و انتظاراتی که از من وجود دارد عمل کنم، اولین کسی خواهم بود که آن را با شما در میان خواهم گذاشت. متاسفانه آن روز رسیده است. بدین‌وسیله استعفای خودم را از سمت مدیرعامل اپل اعلام می‌کنم.» این جملات استعفای کسی است که در سال ۱۹۷۶ کمپانی اپل را که اکنون یکی از ابرشرکت‌های تکنولوژی ارتباطی در دنیاست، در سن ۲۱ سالگی با جوانی دیگر هم سن و سال خود پایه نهاد. استیو جابز که در سال اخیر بیش از سال‌های پیش با بیماری سرطان لوز‌المعده خود درگیر بود و از مرخصی‌های طولانی‌مدت درمانی بهره می‌برد، سرانجام ۲۴ آگوست در ۵۶ سالگی از مقام خود کناره گرفت. تیم کوک٬ یکی از مدیران ارشد اپل٬ مدیر عامل جدید اپل است.
جابز هیچ گونه تحصیل رسمی در زمینه مهندسی نداشته است با این‌همه اسم‌اش در بین اسامی برتر افراد مخترع جهان ثبت شده است. کامپیوترهای مکینتاش، آی‌فون، آی‌پاد و آی‌پد از محصولاتی هستند که استیو جابز در اختراع آن‌ها نقش داشته است.
بیشتر بخوانید: استیو جابز: «سال ۲۰۱۰ سال آی‌پد بود.»
فوزیه برکه، بنیان‌گذار و مدیر اف اس بی، یک شرکت تبلیغات وب و بازاریابی٬ در هافینگتون‌پست می‌نویسد: « استیو جابز از مدیرعاملی اپل کناره گرفت و اگر شما این خبر را در توییتر خوانده باشید، لابد میلیون‌ها توییت دیگر را نیز که برای تشکر از او و ابراز ناراحتی از نبودش نوشته شد، دیده‌اید. دقیقه‌ای در این‌باره فکر کنید: ما، مردم، در حال تشکر از مدیرعامل یک شرکت بودیم برای این‌که زندگی‌مان را بهتر کرد.»
او می‌گوید: «بیشتر ما حتی مدیرعامل دیگر شرکت‌ها را نمی‌شناسیم اما استیو جابز را می‌شناسیم. ما او را می‌شناسیم چرا که همیشه در طرف ما بود. تصمیمات او درباره مدل، زیبایی و تشخص ربطی به تکنولوژی نداشت، به ما مربوط بود.»
این زن اهل تکنولوژی تنها کسی نیست که در مقاله خود کلماتی تحسین‌آمیز نثار مدیرعامل اینک استعفاداده کمپانی اپل کرد. از لحظه کناره‌گیری جابز چنان فضای وب آغشته به حرف و نظر درباره او و دوران پس از او شد که بسیاری بی‌تابانه منتظرند ببینند که آیا اپل اپل خواهد ماند یا ثابت خواهد شد که اپل استیو جابز بود.
اپل در ۲۰۱۱ در حالی ثروتمندترین شرکت جهان اعلام شد که اکنون اعلام کناره‌گیری جابز به قیمت سهام این شرکت در بازار ضربه زده است. این در حالی‌ست که استیو جابز می‌گوید که تنها از سمت مدیرعاملی کناره‌گیری خواهد کرد اما رییس هیات مدیره اپل خواهد ماند. مشغولیتی که در طول مرخصی درمانی‌اش نیز به نوعی بر عهده داشته است.
کارکنان علاقه‌مند به اپل یا جابز
ضربه به سهام اپل در بازار نگرانی از سرنوشت اپل را افزایش داده است. نگرانی‌ای که گاه با کنجکاوی‌ای مطبوعاتی همراه است. سوالی که پرسیده می‌شود که آیا اپل بعد از جابز کمپانی‌ای خواهد شد که رقبا از آن پیشی خواهند گرفت؟ این شرکت با ۴۹ هزار پرسنل زیر ذره‌بین موشکاف اهالی تکنولوژی قرار گرفته است.
«کارکنان اپل در آینده نزدیک به این سوال خود باید پاسخ دهند که آیا من برای اپل کار می‌کردم یا برای استیو؟» این چیزی‌ست که گری بالینگر از دانشگاه ویرجینیا به وایرد ساینس (Wired Science) می‌گوید. بالینگر درباره تاثیر روسا کمپانی‌ها بر کارکنان و رقبایشان تحقیق می‌کند.
فارغ از این‌که چقدر مدیرعامل جدید اپل خوب خواهد بود٬ یا فارغ از این‌که چقدر کارکنان اپل فکر می‌کردند برای کناره‌گیری جابز آماده هستند٬ «حس شوک قابل چشم‌پوشی نیست. چیزی که برای کارکنانی پیش می‌آید که به رئیس خود علاقه دارند.» در صورتی که آن‌هایی که جابز را دوست ندارند به موقعیت گذار به چشم فرصتی برای پیشرفت ایده‌ها و منافع‌شان با مدیرعامل جدید نگاه می‌کنند.
ببینید: گزارش تصویری وداع با جابز: خاحافظ آی‌گاد!
البته تحقیقات نشان می‌دهد که تعداد آن دسته از کارکنان اپل که جابز را دوست ندارند اندک است. بر اساس تحقیق گلسدور دات کام (Glassdoor.com)٬ وب‌سایتی که کارکنان می‌توانند بدون ذکر نام درباره کمپانی و روسای خود نظر دهند٬ ۹۷ درصد کارکنان اپل حامی جابز هستند.
با این‌همه بن باجرین٬ مدیر موسسه تحقیق و تحلیل مشتری تکنولوژی در تایم می‌نویسد: «من ۱۱ سال است که به عنوان تحلیل‌گر صنعت تکنولوژی کار کرده‌ام٬ در تمام این مدت تحقیق درباره اپل یکی از وظایف هر روزه‌ام بوده است. موسسه من خود بیش از ۳۰ سال است که درباره اپل تحقیق می‌کند. ما مطمئن هستیم اپل به نوآوری٬ شرکت مرزهای جدید٬ و تولید انواع جدیدی از کامپیوتر ادامه خواهد داد. »
او می‌نویسد: «آن‌هایی که گفته‌اند که استیو جابز اپل است و بنابراین اپل با کناره‌گیری او ضعیف خواهد شد٬ به سادگی بر خطا هستند. باهوش‌ها بهتر مساله را ارزیابی می‌کنند. حتی خود جابز هم بهتر می‌داند.»
این سوال هم برای بسیاری به وجود آمده است که آیا رقبا خواهند توانست اپل پیشرو را پشت سر گذاشته و در بزرگراه تولید تکنولوژی با سرعتی بیش از او برانند؟ باجرین اعتقاد دارد که «اگر رقبا تا وقتی جابز مدیرعامل بود نمی‌توانستند با اپل رقابت کنند٬ بدون شک پس از او هم نخواهند توانست.»
او می‌نویسد اول از همه چرا که جابز گفته است که رئیس هیات مدیره می‌ماند. اما جدا از آن «اکنون هر کسی در اپل٬ از تیم کوک٬ مدیر عامل جدید٬ تا آخرین کارآموز اخیراً استخدام شده٬ همگی می‌خواهند خود را اثبات کنند.»
باجرین ادامه می‌دهد: «اپل سخت‌کوش‌ترین کارکنان جهان را دارد. آن‌ها ساعت‌های متمادی کار می‌کنند٬ آخر هفته‌ها کار می‌کنند٬ شب‌ها کار می‌کنند٬ تنها به این علت که‌نمی‌خواهند محصولی تولید کنند که به آن شخصاً افتخار نمی‌کنند. این افراد حالا دلیل محکم‌تری هم برای سخت‌کوشی‌شان دارند. می‌گویم که اپل احتمالاً نمی‌توانست هیچ زمانی خطرناک‌تر از اکنون برای رقبایش باشد.»
کوک کیست؟
وقتی سهام اپل به محض اعلام خبر کناره‌گیری جابز حدود ۵ درصد ضربه خورد٬ نگاه‌های نگران به سوی مدیرعامل جدید اپل چرخید با این پرسش که «تیم کوک٬ مدیرعامل جدید٬ کیست؟» پاسخ به این پرسش برای آن‌هایی که در اپل سهام دارند و یا طرفدارانی که محصولات اپل از جایگاه ویژه‌ای در زندگی‌شان برخوردار است٬ از آن جهت حایز اهمیت است که پاسخ نگرانی‌های آن درباره آینده اپل را می‌دهد.
طرفداران اپل احتمالاً با آگاهی از سابقه کوک موضوعی برای نگرانی نخواهند یافت. اول از همه این‌موضوع که استیو جابز خود دست او را گرفته و به عنوان جانشین انتخاب کرده دلیل خوبی برای این مدعاست. کوک از ماه ژانویه تا کنون٬ مدت زمانی که جابز در مرخصی درمانی به سر می‌برد٬ نیز جانشین جابز بود و با موفقیت مسایل روزانه کمپانی را پیش‌برد. او در سال ۲۰۰۴ و ۲۰۰۹ نیز که جابز مجبور به عمل جراحی بود٬ جانشینی جابز را تجربه کرده بود. تجربه‌ای که چنان موفقیت‌آمیز بود که با تقدیری پنج میلیون دلاری از سوی جابز (در ۲۰۰۹) پاسخ گرفت.
کوک از سال ۱۹۹۸ در اپل مشغول است. او دقیقاً پس از آن‌که جابز با وقفه‌ای ۱۲ ساله به اپل در آستانه ورشکستگی بازگشت٬ استخدام شد. او کارش را به عنوان معاون ارشد رئیس عملیات اپل آغاز کرد. پیش از اپل او در کمپانی‌های تکنولوژیک مشهور دیگری نظیر آی بی ام مشغول به کار بوده است.
کوک کار خود به عنوان مدیرعامل اپل را روز پنج‌شنبه ۲۵ آگوست با انتشار پیامی آغاز کرد. او در پیام آورد خود آورد: «می‌خواهم این اطمینان را به شما دهم که قرار نیست تغییری در اپل رخ دهد. استیو کمپانی و فرهنگی را پدید آورد که ایجاد شبیه به آن در همه جهان امری غیرمحتمل است و ما این را ثابت خواهیم کرد.» نشانه‌ها حاکی از آن هستند که کوک آماده حفاظت و ارتقای امپراطوری‌ست که روزی روزگاری جابز بنا نهاد.
مریم میرزا
تحریریه: فرید وحیدی