انتخابات در قزاقستان؛ تداوم اقتدارگرایی یا گشایش سیاسی؟
۱۴۰۱ اسفند ۲۸, یکشنبه
برای نخستینبار در ۲۰ سال گذشته نامزدهای مستقل اجازه یافتند در انتخابات پارلمانی قزاقستان شرکت کنند. هفت حزب سیاسی در این انتخابات رقابت کردند. اما آیا امکان رقابت واقعی برای این نامزدها وجود داشت؟
تبلیغات
قزاقستان به لحاظ وسعت بزرگترین جمهوری در میان پنج کشور آسیاسی مرکزی (ازبکستان، تاجیکستان، قرقیزستان و ترکمنستان) است و حدود ۲۰ میلیون جمعیت دارد.
شهروندان این کشور روز یکشنبه ۱۹ مارس (۲۰ اسفند) پای صندوقهای رای رفتند تا در انتخابات زودهنگام پارلمانی و شوراهای محلی شرکت کنند. در انتخابات هفت حزب سیاسی و ۵۲۵ نامزد مستقل شرکت کردند.
قزاقستان با چین و روسیه هم مرز است و همچنان تحت تاثیر اعتراضات سال گذشته در این کشور قرار دارد.
قاسم جومارت توقایف، رئیس جمهور قزاقستان این اعتراضات را به کمک نیروهای روس سرکوب کرد. در نتیجه ناآرامیها بیش از ۲۰۰ نفر کشته شدند. منتقدان توقایف را متهم میکنند که از انتخابات زودهنگام پارلمان برای تحکیم قدرت خود استفاده میکند.
توقایف ۶۹ ساله در نوامبر ۲۰۲۲ با بیش از ۸۰ درصد در انتخابات ریاست جمهوری که زودهنگام برگزار شده بود، به قدرت رسید.
رئیس جمهور قزاقستان اصلاحات متعددی را آغاز کرد و وعده داد که روند دموکراتیزه شدن کشور را تسریع کند. اما ناظران انتخابات از نبود آزادی مطبوعات و آزادی بیان انتقاد میکنند. علاوه بر این، بسیاری از احزاب مخالف نیز از شرکت در انتخابات منع شدند.
دیماش آلشانوف، کارشناس سیاسی قزاق در گفتگو با خبرگزاری آلمان دستگاه حکومتی را متهم کرده است که به سختی اجازه رقابت داده و فقط حزب حاکم و شش حزب دیگر که تا حد زیادی به دولت وفادار هستند در انتخابات شرکت کردهاند.
این کارشناس پیشبینی کرده است که حدود ۹۰ درصد اعضای پارلمان متشکل از نمایندگانی خواهند بود که به توقایف وفادار هستند.
ناظران بینالمللی چه میگویند؟
اما ناظران بینالمللی انتخابات از برخی اصلاحات استقبال کردند. آنها کاهش حدنصاب ورود احزاب سیاسی به پارلمان از هفت به پنج درصد و مشارکت نامزدهای مستقل غیرحزبی در انتخابات را مثبت دانستند. نامزدهای مستقل برای اولین بار در دو دهه گذشته موفق شدند در انتخابات فعلی شرکت کنند.
همچنین در پارلمان سهمیه ۳۰ درصدی برای زنان، جوانان و افراد دارای معلولیت در نظر گرفته شد. همه ۹۸ نماینده پارلمان نیز مستقیما توسط مردم انتخاب میشوند.
خبرگزاری رویترز از حضور شدید پلیس در آلماتی، بزرگترین شهر قزاقستان که معمولاً بیشترین حمایت را از مخالفان نشان میدهد خبر داده است. رویترز همچنین از کندی روند رایگیری گزارش کرده است.
توقایف که صبح روز یکشنبه ۱۹ مارس رای خود را در آستانه، پایتخت به صندوق رای انداخت، گفت که این رایگیری به او اجازه میدهد اصلاحات و همچنین توزیع عادلانهتر درآمد نفت را آغاز کند.
تقویت توقایف در عرصه سیاست خارجی
توقایف بهرغم دریافت حمایت مسکو در جریان شورشهای سال ۲۰۲۲ از حمله روسیه به اوکراین پشتیبانی نکرده و از به رسمیت شناختن الحاق سرزمینهای اوکراین به روسیه نیز خودداری کرده است.
قزاقستان در تلاش است روابط خوب خود با مسکو، همسایه و شریک تجاری کلیدی خود و همچنین غرب را حفظ کند.
کمیسیون انتخابات اعلام کرده است روند رایگیری ساعت ۲۰ به وفت محلی به پایان میرسد و انتظار میرود نتایج نهایی انتخابات ظرف ۱۰ روز آینده اعلام شود.
قزاقستان در آتش و خون؛ گزارش تصویری
در سومین روز اعتراض به افزایش قیمت گاز در قزاقستان بیش از هزار نفر زخمی و دهها نفر کشته شدهاند. دولت استعفا داد. نیروهای ائتلاف روسیه نیز وارد این کشور شدهاند. تصاویری از رویدادهای قزاقستان در این گزارش تصویری:
عکس: Valery Sharifulin/TASS/imago images
اعتراضات گسترده در قزاقستان در پی افزایش بهای گاز مايع آغاز شد. روز چهارشنبه۵ ژانویه ( ۱۵ دی) معترضان در شهر آلماتی به اقامتگاه رئیسجمهوری و ساختمان شهرداری یورش برده و هر دو ساختمان را به آتش کشیدند. طی روزهای اخیر پلیس کوشیده است با استفاده از گاز اشکآور، نارنجک صوتی، خودروهای آبپاش و حتی شلیک مستقیم معترضان را متفرق کنند.
عکس: Valery Sharifulin/TASS/imago images
با گسترش دامنه اعتراضات سراسری قاسم جومارت توقایف، رئیس جمهوری قزاقستان از "سازمان پیمان امنیت جمعی" (سیاستیاو) به رهبری روسیه درخواست کمک کرد. دبیرخانه این سازمان روز پنجشنبه در بیانیهای که توسط ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه منتشر شد، اعلام کرد: «نیروهای حافظ صلح سازمان پیمان امنیت جمعی برای مدت محدودی برای تثبیت و عادیسازی اوضاع به جمهوری قزاقستان اعزام شدهاند.»
عکس: Valery Sharifulin/TASS/dpa/picture alliance
اعتراضات روز یکشنبه در شهر جانااوزن واقع در جنوب غربی قزاقستان آغاز شد که در گذشته نیز یکی از کانونهای اصلی اعتراضات ضد حکومتی بوده است. اعتراضات به سرعت به سایر شهرها گسترش یافت و روز سهشنبه تظاهرات اعتراضی بزرگی در نور سلطان، پایتخت، و آلماتی بزرگترین شهر قزاقستان نیز برگزار شد.
عکس: Zhanbyrbaevkz/TASS/dpa/picture alliancev
استفاده از نیروهای نظامی، زرهپوش و نفربرهای ارتش برای مقابله با معترضان به افزایش قیمت گاز
عکس: REUTERS
یکی از معترضین پوکه تیرهای شلیک شده بسوی مردم را در دست گرفته و نشان میدهد.
عکس: Vladimir Tretyakov/AP/picture alliance
اعتراضها به خشونت گرایید و بسیاری از خودروها و ساختمانهای دولتی و اداری طعمه آتش و خشم معترضین شدند.
عکس: Valery Sharifulin/TASS/dpa/picture alliance
با اوج گرفتن اعتراضات و در واکنش به آن هیئت دولت به ریاست اَسکر مامین استعفا کرد. قاسم جومارت توقایف، رئیسجمهوری قزاقستان صبح روز چهارشنبه پس از پذیرش استعفای کابینه گفت که با اقدامات قاطع اعتراضات را آرام خواهد کرد. توقایف در اقدامی دیگر همچنین کریم ماسیموف، رئیس کمیته امنیت ملی را از کار برکنار کرد.
عکس: Andrei Pokumeiko/BelTA/TASS/dpa/picture alliance
با اوجگیری اعتراضها وضعیت فوقالعاده در قزاقستان اعلام شد. همزمان دسترسی به سایتهای خبری قطع شد و به گزارش سازمان دیدهبان فضای مجازی "شبکه اینترنت در قزاقستان کاملا قطع شده است".
عکس: REUTERS
قاسم جومارت توقایف، رئیس جمهور قزاقستان، بامداد پنجشنبه ۶ ژانویه (۱۶ دی) اعلام کرد به ارتش دستور داده است برای برقراری نظم و مقابله با کسانی که او آنها را "تروریستها" خواند، وارد عمل شود.
عکس: Vladimir Tretyakov/AP Photo/picture alliance
وزارت بهداشت قزاقستان روز پنجشنبه ۶ ژانویه ( ۱۶ دی) اعلام کرد که بیش از هزار نفر در ناآرامیهای این کشور زخمی شدهاند. ازهر گینیت، معاون وزیر بهداشت قزاقستان در شبکه تلویزیونی "خبر-۲۴" گفت: «نزدیک به ۴۰۰ نفر از آنها در بیمارستان بستری و ۶۲ نفر در بخش مراقبتهای ویژه هستند.»
عکس: Vladimir Tretyakov/AP/picture alliance
قاسم جومارت توقایف، رئیسجمهوری قزاقستان، روز چهارشنبه ۵ ژانویه (۱۵ دی) در یک سخنرانی تلویزیونی گفت: «ما با قانونشکنان به شدت برخورد خواهیم کرد». او همچنین وعده داد که به زودی اصلاحات سیاسی گستردهای انجام خواهد داد و تا زمانی که ناآرامیها ادامه دارند شخصا ریاست شورای امنیت ملی را برعهده خواهد داشت.
عکس: PAVEL MIKHEYEV/REUTERS
منابع دولتی اعلام کردهاند که "برخی از تظاهر کنندگان مسلح هستند". وزارت کشور قزاقستان روز چهارشنبه از کشته شدن هشت مامور پلیس و اعضای گارد ملی خبر داد. پلیس آلماتی روز پنجشنبه از کشته شدن "دهها نفر" در جریان حمله به ساختمانهای دولتی خبر داده است.