انتخابات ریاست جمهوری ایران؛ ابهام‌ها و امیدهای کم‌رمق
۱۳۹۱ اسفند ۲۸, دوشنبه
روز یکشنبه (۲۷ اسفند/۱۷مارس) شورای هماهنگی جبهه اصلاحات متشکل از اصلی‌ترین گروه‌های اصلاح‌طلب در بیانیه‌ای از محمد خاتمی، رییس جمهور پیشین ایران دعوت کرد که برای تصدی پست ریاست جمهوری نامزد انتخابات شود. یک روز پیش‌تر نیز ۹۱ فعال سیاسی اصلاح‌طلب و ملی‌مذهبی در نامه‌ای به محمد خاتمی درخواست مشابهی را مطرح کردند.
در بیانیه شورای هماهنگی جبهه اصلاحات تصریح شده که این درخواست بر اساس نظرخواهی از نخبگان، فرهیختگان، گروه‌ها و احزاب سیاسی در سراسر کشور با توجه به "تمایلات مردمی" با وجود محدودیت‌ها موجود صورت گرفته است.
این بیانیه می‌افزاید که شورای هماهنگی جبهه اصلاحات امیدوار است که "شرایط به گونه‌ای پیش برود" که محمد خاتمی نامزدی در انتخابات ریاست جمهوری آینده را بپذیرد. یازدهمین انتخابات ریاست جمهوری در ایران در خرداد ماه سال ۱۳۹۲ خورشیدی برگزار خواهد شد.
این بیانیه به امضای گروه‌ها و احزابی همچون کارگزاران سازندگی ایران، همبستگی، مردمسالاری، مجمع محققین و مدرسین حوزه علمیه قم و خانه کارگر رسیده است. نام جبهه مشارکت ایران اسلامی، سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی و مجمع روحانیون مبارز در این لیست دیده نمی‌شود.
این احتمال وجود دارد که نام مشارکت و مجاهدین به علت غیر قانونی اعلام شدن آن‌ها از سوی حکومت ایران و حساسیت نهادهای امنیت از فعالیت این دو حزب عمده اصلاح‌طلب در این لیست نیامده باشد.
در دی ماه گذشته شورای هماهنگی جبهه اصلاحات اعلام کرد که به دلیل وجود "پاره‌ای از مشکلات و موانع" از برگزاری کنگره سراسری خود که قرار بود روزهای ۲۷ و ۲۸ دی ماه در تهران برگزار شود، منصرف شده است.
وب‌سایت "کلمه" پس از آن خبر داد که نهادهای امنیتی برای برگزاری کنگره اصلاح‌طلبان چهار شرط را مشخص کرده‌اند. به نوشته این وب‌سایت برائت از میرحسین موسوی و مهدی کروبی از رهبران مخالفان یکی از این شرایط است.
پذیرش ساز و کار انتخابات به شکل فعلی، عدم همکاری با نمایندگان جبهه مشارکت ایران و سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی و عدم دیدار و هماهنگی با سید محمد خاتمی از دیگر شرایطی است که نیروهای امنیتی با نمایندگان شورای هماهنگی اصلاحات مطرح کردند.
همه مردان مورد حمایت احمدی‌نژاد
در سوی دیگر گمانه‌زنی‌ها درباره کاندیداهای احتمالی که از سوی محمود احمدی‌نژاد معرفی خواهند شد ادامه دارد. در میان همه گمانه‌زنی‌ها یک نام به چشم می‌خورد؛ اسفندیار رحیم مشایی.
با این حال به نظر می‌رسد که دولت سناریوهای متفاوتی را در پیش گرفته است. با توجه به مخالفت گسترده اصولگرایان منتقد دولت با اسفندیار رحیم مشایی و معرفی وی به عنوان رهبر "جریان انحرافی" احتمال عدم تایید صلاحیت وی وجود دارد.
عنوان جریان انحرافی از سوی اصولگرایان منتقد حکومت به بخشی از حامیان محمود احمدی‌نژاد اطلاق می‌شود که در دور دوم ریاست جمهوری وی سیاست‌های متفاوتی را با اصولگرایان محافظه کار و سنتی در پیش گرفته‌اند.
یک عضو جبهه پایداری از تشکل‌های تندرو اصولگرا که به محمد تقی مصباح یزدی نزدیک است، گفت که محمود احمدی‌نژاد چهار گزینه را برای انتخابات آتی مد نظر دارد.
ستار هدایت‌خواه روز یکشنبه در گفت‌وگو با خبرگزاری کار ایران،"ایلنا" مدعی شد که اسفندیار رحیم مشایی، علی نیکزاد، علی اکبر صالحی و عبدالرضا شیخ‌الاسلامی کاندیداهای احتمالی دولت هستند. البته به نظر می‌رسد با توجه به شرایط سیاسی و در نظر گرفتن عامل رای‌آوری، مشایی و صالحی از شانس بیشتری برخوردار باشند.
جبهه پایداری نیز که به عنوان جریان سیاسی اصولگرا که معتقد به حمایت از "احمدی‌نژاد منهای مشایی" است، در پی کاندیدای اختصاصی خود برای انتخابات ریاست جمهوری آینده است. غلامعلی حدادعادل از جمله مطرح‌ترین چهره‌هایی است که احتمال می‌رود از سوی این جبهه کاندیدا شود.
اعلام کاندیداتوری "عضو کمیته مرگ"
از میان منتقدان اصولگرای دولت محمود احمدی‌نژاد، مصطفی پورمحمدی رییس سازمان بازرسی کشور روز یکشنبه در دیدار از خبرگزاری مهر رسما اعلام کاندیداتوری کرد. وی پیش‌تر در دولت اول محمود احمدی‌نژاد وزیر کشور بود که توسط او بر کنار شد.
پورمحمدی در دهه ۶۰ خورشیدی معاون برون مرزی وزارت اطلاعات ایران بود. اما شاید آنچه که در مورد وی مورد توجه مخالفان جمهوری اسلامی است، عضویت وی در کمیته‌ای سه نفره‌ای است که در دهه ۶۰ وظیفه صدور احکام زندانیان سیاسی و امنیتی را بر عهده داشت. مخالفان و قربانیان اعدام‌های آن سال‌ها از این هیات با عنوان "کمیته مرگ" یاد می‌کنند.
آیت‌الله منتظری، مرجع تقلید و قائم مقام معزول آیت الله خمینی در کتاب خاطرات خود به نقش اساسی پورمحمدی در اعدام زندانیان اشاره کرده است. در بخشی از این خاطرات آمده است: «در۲۴ مرداد ۱۳۶۷، با آقایان نیری (حاکم شرع اوین)، اشراقی (دادستان) و پورمحمدی که نماینده وزارت اطلاعات بود دیدار کردم. من از آن‌ها خواستم که اعدام‌ها را در ماه محرم متوقف کنند.»
به گفته آیت‌الله منتظری آقای نیری در پاسخ وی می‌گوید: «ما تا الان هفتصد و پنجاه نفر را در تهران اعدام کرده‌ایم، و دویست و پنجاه نفر دیگر را شناسایی کرده‌ایم. اجازه بدهید که از دست این‌ها هم خلاص شویم و بعدا به حرف شما گوش خواهیم کرد». بر اساس گفته‌های زندانیانی که از مرگ رهایی یافتند پورمحمدی وظیفه بازپرسی از زندانیان سیاسی را بر عهده داشت.
هاشمی رفسنجانی و انتخابات پیش‌رو
از اکبر هاشمی رفسنجانی در حداقل سه دهه اول پس از انقلاب ۱۳۵۷ ایران به عنوان یک چهره با نفوذ و تعیین کننده در همه عرصه‌ها یاد می‌شد. وی از جمله ارشدترین مسئولان جمهوری اسلامی که شاید بیشترین رکورد حضور در انتخابات و دستیابی به مناصب سیاسی با مراجعه به آرای عمومی را دارا باشد. گرچه به نظر می‌رسد در یک دهه اخیر به جز آخرین انتخابات مجلس خبرگان رهبری وی نتوانست در این عرصه از اقبال عمومی برخوردار باشد.
بار دیگر با نزدیک شدن به برگزاری انتخابات ریاست جمهوری نام اکبر هاشمی به عنوان کاندیدای احتمال جریانات میانه‌رو و حتی اصلاح‌طلب مطرح شد. اما محسن هاشمی، فرزند رییس مجمع تشخیص مصلحت ایران به خبرگزاری مهر ایران گفت که پدرش قصدی برای کاندیداتوری ندارد مگر آنکه "شرایط فرق کرده و لزوم حضور ایشان برای حل مشکلات نظام مهم و لازم جلوه کند."
محسن هاشمی که مشاور شهردار تهران و عضو هیات مدیره متروی این شهر است روز یکشنبه ۲۷ اسفند در گفت‌و با خبرگزاری مهر با اشاره به اینکه همه منتظر یک اتفاق هستند، تصریح کرد: «امید به آینده حتی در میان نزدیکان به نظام کم شده است. تحرک جدی دیده نمی‌شود. حاکمیت با صحبت‌های اخیر وزیر اطلاعات و نوع برخورد با روزنامه‌نگاران، در باغ سبزی به منتقدان ارائه نداده است».
به گفته هاشمی، از اصلاح‌طلبان خواسته شده که به صورت فردی و نه حزبی در انتخابات شرکت کنند. وی در مورد دسته بندی گروه‌های مختلف اصولگرای فعال نیز نظر قابل تاملی دارد: «اصولگرایان سنتی، اصولگرایان تندرو، و حتی اصولگرایان نظامی و بالاخره همانطور که گفتم دولتی‌ها جولان می‌دهند و منتقدان و معتقدان واقعی نمی‌توانند وارد گود شوند».
فرزند اکبر هاشمی رفسنجانی در بخش دیگری از مصاحبه خود در مورد رییس‌جمهور احتمالی بعدی می‌گوید: «به نظرم آنکه بیشتر از همه معتمد نظام است، شانس جانشینی احمدی‌نژاد را دارد. البته با فرض اینکه آقایان هاشمی رفسنجانی یا خاتمی کاندیدا نشوند یا نگذارند کاندیدا شوند.»