«انتخاب مجدد اوباما؛ فرصتی برای حل مناقشه اتمی ایران»
۱۳۹۱ آبان ۱۷, چهارشنبه
کاخ سفید تا چهار سال دیگر میزبان دموکرات‌ها خواهد بود و باراک اوباما سکان‌دار سیاست آمریکا در چهار سال آینده. انتخاب مجدد اوباما چه تاثیری بر روابط ایران و امریکا می‌گذارد؟ آیا دولتمردان جمهوری اسلامی تغییری در رفتار خود مقابل آمریکا خواهند داد؟ وضعیت پرونده اتمی ایران چگونه خواهد شد؟
فیاض زاهد روزنامه‌نگار و استاد دانشگاه مهمترین تاثیر انتخاب مجدد اوباما برای ایران را "دور شدن سایه جنگ" از ایران می‌داند. این فعال سیاسی در گفت و گو با دویچه‌وله تاکید می‌کند که سطحی از ارتباطات و تعاملات بین دو حکومت و نه دو دولت، در حال شکل‌گیری است. به نظر وی در سطوح عالی‌تر نظام سیاسی ایران این واقعیت پذیرفته شده که برای حل مسئله‌هسته‌ای ایران باید با آمریکایی‌ها به یک نتیجه روشن رسید.
به عقیده آقای زاهد نه آمریکا و نه ایران نمی‌خواستند که در روزهای پایانی دوره اول ریاست جمهوری اوباما، روابط دو کشور وارد مرحله جدیدی شود. وی البته تصریح می‌کند که این اتفاق در ماه‌های پایانی ریاست جمهوری احمدی‌نژاد هم روی نخواهد داد، اما امیدوار است که پس از انتخابات ریاست جمهوری ایران در سال آینده، گفت و گوهای جدی‌تر آغاز شود.
«مذاکره با دولتی رو به افول بی نتیجه است»
فیاض زاهد میگوید: «دولت احمدی‌نژاد دولتی رو به افول است، چالش‌های جدی در درون سیستم با دوستان محافظه‌کار و اصول‌گرای خودش دارد. طبیعتاً نظام علاقمند نیست که امتیاز برقراری رابطه با آمریکا به این دولت تعلق بگیرد. و دولت آمریکا هم البته استقبال نخواهد کرد. واکنش دولت آمریکا به اظهارات آقای احمدی‌نژاد در نیویورک نشان داد که آمریکا می‌داند که برای حل مسئله مذاکره و هر گونه رابطه بین دو کشور، این رؤسای جمهوری ایران نیستند که تصمیم می‌گیرند و مرجع دیگری هست. لذا منطق ایجاب می‌کند که یک رئیس جمهور در ایران با یک پشتوانه مناسب اجتماعی و مردمی و ملی رأی بیآورد و آن وقت از سر موضع عزت و رعایت حقوق ایران با آمریکا گفت‌وگو کند».
مهرداد عمادی مشاور اقتصادی اتحادیه اروپا هرچند تاکید می‌کند که در کوتاه مدت تغییر زیادی در روابط دو کشور ایجاد نخواهد شد، اما معتقد است دور دوم ریاست جمهوری اوباما بهترین فرصت برای باز کردن گره کور رابطه دو کشور است.
او میگوید: «ارزیابی من این است که دوره دوم آقای اوباما بهترین فرصتی است که ما می‌توانیم این گره کور را بازکنیم. هرگاه ایران در رفتارش شفافیت نشان دهد، با توجه به این که اوباما دیگر نگرانی انتخاب مجدد ندارد، می‌تواند امتیازاتی به ایران بدهد که شاید هیچ رئیس‌جمهور دیگری بعد از او نتواند این کار را بکند. برای این که آن‌ها باز مسئله‌ی انتخابات مجدد و نگرانی آن را دارند، اما اوباما دیگر این نگرانی را ندارد».
مهرداد عمادی میگوید ارزیابی‌های او نشان می‌دهد که در ۴۰ سال اخیر هیچ رئیس‌جمهوری در آمریکا به اندازه اوباما در سیاست خارجی شفاف و صمیمی نبوده است. وی نتیجه می‌گیرد که این یک فرصت کم‌نظیر برای ایران است که باید از آن استفاده کند.
«فرصت سوزی، تشدید تحریم‌ها را به دنبال خواهد داشت»
انتخاب مجدد اوباما به نظر بسیاری از کارشناسان فرصتی شاید تکرارنشدنی برای ایران است. فیاض زاهد میگوید ایران باید حداکثر تلاشش را بکند تا در این دوره بتواند روابطش را با آمریکا به یک جای مشخص برساند، در غیر این صورت، تحریم‌ها قطعا تشدید خواهد شد.
در زمینه پرونده اتمی ایران فیاض زاهد میگوید: «برای دولت ایران خیلی اهمیت دارد که کاخ سفید، حق ایران مبنی بر غنی‌سازی را به رسمیت بشناسد. ولی در مورد قدم‌های بعدی می‌توانند گفت‌وگو کنند. اما به نظر می‌آید که اگر کاخ سفید از نظر حقوقی نپذیرد که ایران چنین حقی دارد، ماجرا بسیار پیچیده خواهد شد. من براین باورم که دولت آمریکا براساس معاهدات بین‌المللی و براساس آنچه در ان پی تی پیش‌بینی شده، اصلاً نمی‌تواند چنین حقی را به رسمیت نشناسد. لذا به نظر می‌آید که اگر اراده سیاسی از سوی مقامات عالی ایران و کاخ سفید برای گفت‌گو ایجاد شود، راه‌هایی هست که بشود این مسئله را به نتیجه رساند».
موضع احتمالا شدیدتر اروپا
مهرداد عمادی معتقد است انتخاب مجدد اوباما و ادامه سیاست‌های او در قبال ایران ممکن است برخی ازکشورهای اروپایی را به تشدید برخورد با ایران بکشاند. وی به طور مشخص از سه کشور بریتانیا، فرانسه و آلمان نام می‌برد و میگوید: «بعضی کشورهای اروپایی نگران هستند که آمریکا ممکن است بخواهد یکسری مسائل را مستقیما با ایران پیش ببرد و در نتیجه منافع اروپا و به خصوص امنیت جغرافیایی اروپا در درجه دوم اهمیت قرار گیرد. در این چارچوب شاید انتخاب آقای اوباما یکمقدار روابط بین بعضی از کشورهای کلیدی اتحادیه اروپا با ایران را به چالش بکشاند.»
عمادی یادآوری می‌‌شود که هرگاه رهبران جمهوری اسلامی بتوانند مشکلات خود را با آمریکا به درستی مدیریت کنند، می‌توانند در میان مدت کارها را با اتحادیه اروپا نیز پیش ببرند.