دیدار شماری از معلمان با محمد خاتمی به مناسبت روز معلم (۱۲ اردیبهشت) انجام شد. خاتمی در این دیدار ضمن ارج نهادن به مقام معلم به تشریح دیدگاه‌های خود در مورد یک جامعه و حکومت مطلوب پرداخت. او ضمن تاکید بر ضرورت احترام به حقوق شهروندان ابراز امیدواری کرده معلمانی که بی‌گناه در زندان به سر می‌برند آزاد شوند.

در انتظار روزهای بهتر

محمد خاتمی در جمع معلمان گفت «امیدواریم به لطف خداوند هر چه زودتر همچنان که بارها گفته‌ایم زندانیان آزاد شوند و فضا باز شود.» او می‌افزاید «این به نفع کشور و نظام و همه خواهد بود و امیدواریم شاهد روزهای بهتری در این زمینه باشیم.» مشروح سخنان خاتمی در برخی از سایت‌های اصلاح‌طلبان، از جمله جرس و کلمه منتشر شده است.

خاتمی در بخش‌های دیگری از سخنانش به بررسی دیدگاه‌های مرتضی مطهری پرداخت که روز معلم در جمهوری اسلامی برگرفته از روز ترور او در ۱۲ اریبهشت ۱۳۵۸ عنوان می‌شود. این روز از سال ۱۳۴۰ خورشیدی و در پی کشته شدن ابوالحسن خانعلی دبیر دبیرستان جامی تهران در تظاهرات اعتراضی معلمان جلوی مجلس، روز معلم نامیده شده بود. محمد خاتمی اهمیت دیدگاه‌های مطهری را مبارزه با خرافه‌گرایی و تحریف دین، و دفاع از آزاداندیشی و خردگرایی توصیف می‌کند.

حق مردم در جابه‌جایی قدرت

رئیس جمهور پیشین با اشاره به این که ایمان تحمیلی نیست تاکید کرد «ایمان مبتنی بر آگاهی و انتخاب است و در فضایی که آزادی وجود داشته باشد انسان امکان انتخاب دارد.» او می‌افزاید «ایمان اصیل انسان‌ها را از اسارت قدرت‌های سلطه‌گری که خودشان را حق مطلق می‌دانند» نجات می‌دهد.

خاتمی می‌گوید «حکومت حدود و اختیاراتی دارد ولی اینکه همه امکانات و همه حق در خدمت قدرت باشد و همه فرمان‌پذیری‌ها و اطاعت محض برای مردم، شیوه‌ای بوده که نوعاً در حکومت‌های جبار وجود داشته.» از نظر او حکومت مطلوب باید بر اساس تعالیم اسلام شکل گیرد و مطابق این تعالیم «حق و امکان مردم به جابجایی قدرت با انتخابات و به طریق آزاد و مسالمت‌آمیز» باید محترم شمرده شود. به نظر می‌رسد این سخنان بی‌ارتباط با انتخابات مناقشه‌برانگیز دهمین دوره ریاست جمهوری نباشد.

خامنه‌ای و هاله‌ی تقدس قدرت

در بخش دیگری از اظهارات خاتمی نکاتی مطرح شده که منظور از آن می‌تواند موقعیت رهبر جمهوری اسلامی علی خامنه‌ای تلقی شود. او گفته است نباید «قدرت در هاله‌ای از تقدس پوشانده شود که کسی حق سؤال و انتقاد و اعتراض نسبت به آن نداشته باشد.»

اخیرا تلاش‌ها برای تقدیس خامنه‌ای در ایران افزایش یافته است. محمد سعیدی، امام جمعه موقت قم چندی پیش به نقل از خواهر ناتنی رهبر جمهوری اسلامی مدعی شد، علی خامنه‌ای هنگام تولد به جای گریه کردن «یاعلی» گفته است. در فیلم مستند «ظهور نزدیک است» که جنجال بر سر آن همچنان ادامه دارد نیز خامنه‌ای "یکی از همراهان امام زمان" معرفی شده است. همچنین تلاش‌هایی در جریان است تا به خامنه‌ای لقب "امام" داده شود.

حمایت از معترضان سوریه

محمد خاتمی خاطر نشان کرد ما خواهان جامعه‌ای هستیم که در آن «مردم در موقعیتی قرار بگیرند که وقتی چیزی را نپسندیدند با آزادی و اراده کاملا آزاد و امنیت کامل با انتخاب خودشان بتوانند امور را جا به جا کنند.» او همچنین به موج اعتراضی که در بسیاری از کشورهای خاورمیانه و شمال افریقا به وجود آمده اشاره کرد و آن را موج آزادی‌خواهی خواند.

رئیس جمهور پیشین با نام بردن از کشورهای سوریه ، مصر، الجزایر و یمن حرکت‌های اعتراضی در این کشورها را «موج ضدیت با دیکتاتوری، موج مخالفت با وضعیت فوق‌العاده» توصیف می‌کند. همزمان با این اظهارات علی‌اکبر صالحی وزیر خارجه‌ی جمهوری اسلامی در یک کنفرانس خبری در قطر جنبش اعتراضی در سوریه را "حرکت یک عده قلیل" خواند و گفت «بر اساس اطلاعات عده‌ای با حمایت خارجی در صدد ایجاد نا‌آرامی در سوریه هستند.»

تردید در سازگاری اسلام و آزادی

جمهوری اسلامی از سوی آمریکا و برخی کشورهای عربی متهم می‌شود در سرکوب معترضان با حکومت سوریه همکاری می‌کند. ایران این اتهام را بی‌اساس می‌خواند اما مانند رهبران سوریه حرکت‌های اعتراضی در این کشور را ناشی از دخالت و تحریک کشورهای خارجی عنوان می‌کند.

سخنان اخیر خاتمی در مورد حرکت‌های اعتراضی در منطقه، با مواضع حکومت جمهوری اسلامی در مورد تاثیر انقلاب اسلامی در این حرکت‌ها نیز در تعارض است. خاتمی می‌گوید با توجه به اسلامی بودن این کشورها انتظار می‌رفت "جنبه ایجابی آن [اعتراض‌ها] هم جنبه اسلامی" باشد اما اینگونه نیست. او تصریح کرد «اگر در ذهن این جوامع بود که اسلام با آزادی می‌تواند سازگار باشد، با انتخابات آزاد و انتخاب مردم می‌تواند سازگار باشد ... آن وقت می‌دیدید امروز موجی که بود جنبه ایجابی آن هم جنبه اسلامی بود.»

BK/MM