انتقاد مشاور خامنه‌ای: چین خطای خود را کامل جبران کند
۱۴۰۱ آذر ۲۸, دوشنبه
کمال خرازی، رئیس شورای راهبردی سیاست خارجی از ورود چین به "مسائل سیاسی و تمامیت ارضی" انتقاد کرد. او گفت رهبری تهران امیدوار است چین این خطا را "به طور کامل جبران" کند. او افزود: "استفاده از بمب اتمی را حرام می‌دانیم".
کمال خرازی، رئیس شورای راهبردی سیاست خارجی جمهوری اسلامی و مشاور علی خامنه‌ای در امور سیاست خارجیعکس: Isna
تبلیغات
در نشست مجمع گفت‌وگوی تهران (TDF 2022) که از سوی مرکز مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی برگزار شد، کمال خرازی، رئیس شورای راهبردی روابط خارجی از چین خواست، خطای ورود این کشور به "مسائل سیاسی و تمامیت ارضی" ایران را که در بیانیه مشترک چین و کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس مطرح شده است، جبران کند.
خرازی: خطایی رخ داده؛ به طور کامل جبران شود
مقامات جمهوری اسلامی می‌گویند، در این سومین نشست مجمع گفت‌وگو تهران حدود ۷۰ نفر از ۳۶ کشور از میان مقامات سیاسی، مدیران اندیشکده‌ها و موسسه‌های پژوهشی، سفیران و رؤسای نمایندگی‌های خارجی حضور داشتند.
از وزیر خارجه نیکاراگوئه و عادل عبدالمهدی، نخست‌وزیر سابق عراق و کمال خرازی وزیر پیشین امور خارجه جمهوری اسلامی به عنوان میهمانان ویژه نام برده شده است.
کمال خرازی، رئیس شورای راهبردی روابط خارجی جمهوری اسلامی در سخنان خود با اشاره به سفر اخیر شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهوری چین به عربستان سعودی، گفت: «ما از این دیدارها که در راستای طرح جاده و کمربند است، استقبال می‌کنیم تا سرمایه‌گذاری بیشتری در این کشورها انجام شود و منطقه توسعه بیشتری پیدا کند، اما خطایی که رخ داد ورود به مسائل سیاسی و تمامیت ارضی کشورمان بود.»
این مشاور امور سیاست خارجی علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی افزود: «البته آنها سعی کردند این خطا را جبران کنند اما این خطا به‌مثابه این بود که ما هم راجع به وضعیت تایوان که جزء خاک چین است موضعی بگیریم که خوشایند چین نباشد. امیداوریم دیگر چنین خطاهایی رخ ندهد و به‌طور کامل جبران شود.»
سخنرانی کمال خرازی، مشاور علی خامنه‌ای در امور سیاست خارجی در سومین نشست مجمع گفتگوی تهرانعکس: scfr.ir
در جریان سفر سه روزه اخیر شی جین پینگ، رئیس جمهوری چین به ریاض و شرکت در نشست رهبران کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس همه کشورهای حاضر در بیانیه مشترکی صادر کردند.
این بیانیه مشترک خواستار یافتن راه‌حل مسالمت‌آمیز در مناقشه میان ایران و امارات در مورد "جزایر سه‌گانه" تنب بزرگ، تنب کوچک و ابوموسی در خلیج فارس شده است. این کشورها و چین در بیانیه مشترک خود «از همه تلاش‌های صلح آمیز از جمله ابتکار و تلاش امارات متحده عربی برای دستیابی به راه حلی مسالمت آمیز در موضوع جزایر سه‌گانه از طریق مذاکرات دو جانبه با رعابت موازین حقوق بین‌الملل و حل این موضوع با رعایت قوانین بین المللی» حمایت کردند.
این بیانیه همچنین به برنامه‌های موشکی و پهپادی جمهوری اسلامی و حمایت این کشور از گروه‌های شبه‌نظامی در منطقه و فعالیت‌های بی‌ثبات‌کننده آن نیز اشاره می‌کند.
به گفته تحلیل‌گران، این اتفاق بار دیگر نادرستی محاسبات جمهوری اسلامی در خصوص اتکای راهبردی به چین را نمایان کرده است.
گفته می‌شود که چین به عنوان یک قدرت نوظهور جهانی در پی رابطه خوب و نزدیک با تمامی قدرت‌های منطقه‌ای در خاورمیانه است و هیچگاه مناسبات خود در خاورمیانه و به‌ویژه خلیج فارس را به ایران گره نمی‌زند.
"استفاده از بمب اتمی حرام است"
در بیانیه مشترک چین و عربستان سعودی بر اطمینان حاصل کردن از ماهیت صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای ایران تأکید شده است و دو کشور آن را لازمه حفظ امنیت و ثبات منطقه‌ای و بین‌المللی می‌دانند.
کمال خرازی در نطق خود به پیشرفت‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی اشاره کرد و گفت: «ما از نظر اعتقادی تولید و استفاده از بمب اتم را حرام می‌دانیم و علاوه‌بر‌آن، به‌لحاظ راهبردی نیز تولید بمب را راهگشا ارزیابی نمی‌کنیم.»
مشاور علی خامنه‌ای در امور سیاست خارجی در مورد راهگشا نبودن دستیابی به سلاح اتمی افزود: «چرا که اگر ایران به سمت سلاح هسته‌ای برود، طبیعتا کشورهای دیگر منطقه نیز در یک مسابقه تسلیحاتی به‌دنبال آن خواهند رفت.»
در پی انتشار دو بیانیه مشترک چین با عربستان سعودی و رهبران کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس، بار دیگر سیاست "نگاه به شرق" جمهوری اسلامی را به کانون بحث‌ها کشاند.
عباس آخوندی، وزیر راه و شهرسازی دولت روحانی در کانال تلگرامی خود نوشت: «چین این رویه را سالهاست که اتخاذ کرده است. لیکن، گروهی در تهران به هر دلیلی نمی‌خواستند که نشانه‌های آن را ببینند. شاید هم به دلیل حجم فساد فوق فوق‌العاده‌ای که پیرامون قراردادهای چینی وجود داشت و دارد.»
رد پای اژدهای سرخ در اقتصاد جهان به روایت تصویر
امضای توافقنامه راهبردی ایران و چین واکنش‌های بسیاری برانگیخت. ایران در عین حال بخش بسیار کوچکی از سرمایه‌گذاری هنگفت چین در دو دهه اخیر را جذب کرده است. حجم سرمایه‌گذاری چین چقدر و در کدام کشورها بوده است؟
چین بر اساس داده‌های "موسسه امریکن اینترپرایز"، فقط ظرف ۱۵ سال گذشته، ۲ تریلیون و ۱۰۰ میلیارد دلار در همه کشورها سرمایه گذاری کرده است؛ از کشورهای ثروتمند مثل سوئیس و آمریکا گرفته تا کشورهای آفریقایی مانند کنگو.
عکس: picture-alliance/dpa/K.-J. Hildenbrand
سهم ایران از این حجم سرمایه‌گذاری چین فقط ۵۶/ ۲۶ میلیارد دلار بوده که میزان آن در هر دوره پنج ساله تغییر نکرده است؛ یعنی تحریم بین سال‌های ۲۰۰۵ تا ۲۰۲۰ تاثیر چندانی بر کاهش یا افزایش سرمایه‌گذاری چین در ایران نداشته است. (عکس: کارگران چینی در پروژه آزادراه تهران-شمال)
عکس: farsnews.com
بحران اقتصادی جهانی که سال ۲۰۰۸ شروع شد، فرصت مناسبی برای چین بود تا با عرضه وام‌های کلان، جای پایی در کشورهای جهان، حتی در کشورهای اروپایی باز کند.
عکس: picture-alliance/dpa
چین در سال ۲۰۱۳ طرح بلندپروازانه خود یعنی "راه ابریشم جدید" را کلید زد. این پروژه دو هدف اساسی دارد: ۱) افزایش تولید با مواد خام ارزان و انرژی ارزان ۲) انتقال مواد خام و فروش کالای چینی از طریق گسترش راه‌ها، بندرها، فرودگاه‌ها و خطوط راه آهن.
بنا بر داده‌های "مرکز مطالعات استراتژیک بین‌المللی" (CSIS) چین تنها طی شش سال (۲۰۱۳ تا ۲۰۱۹) حدود ۶۲ میلیارد دلار در بخش راه آهن ۳۴ کشور سرمایه‌گذاری کرده است. حضور فعال اقتصادی چین در واقع به معنای گسترش نفوذ سیاسی این کشور هم هست. (عکس: شی جین پینگ، رئیس جمهور چین در سال ۲۰۱۴ در کنار همتای ونزوئلایی خود، نیکلاس مادورو در کاراکاس)
عکس: AFP/Getty Images/L. Ramirez
تصویری از خط آهن باری-مسافری بنگوئلا در آنگولا. این خط از شهر لبیتو در آنگولا شروع و در شهر تنکه در جمهوری دموکراتیک کنگو به پایان می‌رسد. این خط آهن در آنگولا با سرمایه‌گذاری چین احیا شد.
عکس: DW/N. Sul D'Angola
آفریقا با گسترش سریع شهرنشینی روبرو است. حتی کارشناسان می‌گویند که انقلاب چهارم صنعتی در آفریقا رخ می‌دهد. این در حالی است که زیرساخت‌های کافی برای تحقق این تحول هنوز وجود ندارد. چین و هند از این خلا استفاده می‌کنند. (عکس: سرمایه‌گذاری چین در بخش شیلات موزامبیک)
عکس: DW/S. Lutxeque
به نوشته مجله فوربس، چین بزرگترین شریک تجاری آفریقا است و حجم سالانه تبادلات دو طرف به ۲۰۰ میلیارد دلار می‌رسد. بر این اساس، بیش از ۱۰۰ هزار شرکت چینی در آفریقا فعالند. بنا بر داده‌های بخش تحقیقات تجارت چین – آفریقا در دانشگاه جان هاپکینز، بیشترین صادارات از آفریقا به چین در سال ۲۰۱۹ به ترتیب از کشورهای آنگولا، آفریقای جنوبی و جمهوری کنگو صورت گرفته است.
عکس: picture-alliance/Photoshot/Zhang Gaiping
مجله فوربس نوشته است که آفریقا ۲۰ درصد کتان مورد نیاز چین را تامین می‌کند. آفریقا نصف ذخایر منیزیم جهان را هم دارد که در صنعت فولاد به کار می‌رود و جمهوری دموکراتیک کنگو به تنهایی نصف ذخایر تلق جهان را در اختیار دارد. آفریقا همچنان ذخایر قابل توجه کولتان دارد که مورد نیاز صنعت الکترونیک است. چین به همه این منابع نیاز دارد. (عکس: معدن کبالت در جمهوری دموکراتیک کنگو)
عکس: Getty Images/AFP/F. Scoppa
دَن روخِفِن، پژوهشگر هلندی و بنیانگذار مؤسسه معماری "MORE" است. او تألیفات متعددی از جمله در زمینه گسترش شهرنشینی در آفریقا دارد. به گفته او، «در آفریقا هیچ پروژه ساختمانی بلندتر از ۳ طبقه و هیچ راهی طولانی تر از ۳ کیلومتر وجود ندارد که در دست چینی‌ها نباشد.» (عکس: کارگر چینی و محلی در کارگاه ساخت یک اتوبان در اوگاندا)
عکس: Imago
اما در ایران چه اتفاقی خواهد افتاد؟
جزئیات توافق راهبردی ۲۵ ساله ایران و چین منتشر نشده است. روزنامه "نیویورک تایمز" پیش از این نوشته بود که طرح این توافقنامه را رئیس‌جمهور چین پنج سال پیش (۲۰۱۶) پیشنهاد کرده بوده است. پیش‌نویس این توافقنامه ۴ تیرماه ۱۳۹۹ در پکن به امضا رسید. دو هفته بعد، روزنامه نیویورک تایمز به جزئیات این پیش‌نویس ۱۸ صفحه‌ای دست یافت و آن را منتشر کرد.
عکس: ana.press
"نفت در برابر سرمایه‌گذاری"
به نوشته وبسایت اقتصادی "بلومبرگ"، چین در چارچوب این توافق «۴۰۰ میلیارد دلار در ایران سرمایه‌گذاری می‌کند و در مقابل از ایران با تخفیف زیاد و به‌طور مداوم نفت می‌خرد». چین دقیقا مشابه همین استراتژی را در قاره آفریقا در پیش گرفته است. چین در مقابل بازسازی زیرساخت‌ها، حدود یک‌سوم نفت مورد نیاز خود را از کشورهای آفریقایی وارد می‌کند.
عکس: Mana Neystani
اگر موضوع "سرمایه‌گذاری در برابر نفت ارزان‌قیمت" درست باشد، پکن بخشی از سرمایه‌گذاری خود را از طریق اختلاف قیمت نفت ارزان جبران می‌کند. سود حاصل از سرمایه‌گذاری نیز بخش دیگری از هزینه‌ها را تأمین می‌کند. گسترش حوزه نفوذ چین در منطقه را هم می‌توان به سود اقتصادی افزود. توافقنامه ۲۵ ساله با چین کدام منافع ایران را تأمین می‌کند و چقدر برای ایران از نظر اقتصادی به صرفه است؟
