نخست وزیر چین، از محکومیت حمله روسیه به اوکراین خودداری کرد و در مقابل، گفت که تحریم‌ها علیه روسیه به اقتصاد جهانی آسیب می‌زند. این در حالی است که او، شرایط جنگ در اوکراین را ''واقعا نگران‌کننده'' توصیف کرده است.
عکس: Roman Pilipey/AP/dpa/picture-alliance
تبلیغات
در پایان نشست امسال کنگره خلق چین در پکن، لی که چیانگ، نخست وزیر این کشور همچنان از انتقاد نسبت به روسیه بابت حمله به اوکراین، خودداری کرد.
نخست وزیر چین با انتقاد از تحریم‌های گسترده جهانی علیه روسیه بابت حمله این کشور به اوکراین گفت: «تحریم‌ها علیه روسیه، بر بهبود اقتصاد جهانی پس از پاندمی کرونا تاثیری منفی دارد و هیچ‌کس به آن علاقه‌مند نیست».
چین همچنین برای جلوگیری از یک فاجعه انسانی بزرگ در اوکراین، خواستار ''خویشتن‌داری شدید'' در جنگ اوکراین شد.
پیش‌بینی کمترین رشد اقتصادی در ۳۰ سال گذشته
نشست سالانه کنگره خلق چین در حالی با حضور تقریبا ۳۰۰۰ عضو این کنگره برگزار شد، که جنگ در اوکراین بر تحولات بین‌المللی سایه افکنده است.
نخست وزیر چین به دلیل بی‌ثباتی اقتصادی و تحولات ناشی از جنگ در اوکراین، رشد اقتصادی چین در سال جاری را ۵ /۵ درصد پیش‌بینی کرد.
این رقم، اگرچه پایین‌ترین رشد اقتصادی چین در طی سه دهه گذشته محسوب می‌شود اما از پیش‌بینی صندوق بین‌المللی پول، بیشتر است. این صندوق، رشد اقتصادی چین در سال میلادی جاری را ۸ /۴ درصد پیش‌بینی کرده است.
ضعف اقتصاد جهانی، اخلال در زنجیره تولید و مشکلات بخش املاک از جمله عواملی هستند که باعث کاهش رشد اقتصادی چین شده است.
چین در سال ۲۰۲۱ میلادی، رشد اقتصادی ۱ /۸ درصدی را به ثبت رسانده است؛ این رقم به دلیل پایین بودن مبنای مقایسه به خاطر شیوع ویروس کرونا در سال قبل بوده است. رشد اقتصادی چین تا پایان سال گذشته، به طرز قابل توجهی کاهش یافت.
نخست وزیر چین همچنین اعلام کرده که با کاهش مالیات و عوارض، به اقتصاد این کشور کمک خواهد کرد.
وضعیت "واقعا نگران‌کننده" در اوکراین
همانطور که انتظار می‌رفت، نشست امسال کنگره خلق چین، تحت تاثیر جنگ در اوکراین برگزار شد. این در حالی است که امیدها برای اینکه چین شریک استراتژیک خود، روسیه، را به آتش‌بس در اوکراین ترغیب کند، تقریبا از بین رفته است.
نخست وزیر چین در خصوص جنگ در اوکراین گفت که کشورش "می‌خواهد نقشی فعال همراه با جامعه بین‌المللی ایفا کند".
او وضعیت جنگ در اوکراین را "واقعا نگران‌کننده" توصیف کرد و افزود: «اکنون وظیفه فوری این است که از تشدید تنش‌ها یا حتی خارج شدن آن از کنترل، جلوگیری شود».
لی که چیانگ اگرچه بر ضرورت احترام به حاکمیت و تمامیت ارضی کشورها تاکید کرد اما در ادامه افزود که "منافع امنیتی مشروع همه کشورها نیز باید در نظر گرفته شود".
شماری از کارشناسان و دیپلمات‌ها بر این باور هستند که چین مایل نیست تا در جنگ اوکراین، میانجیگری کند.
افزایش چشمگیر هزینه‌های دفاعی چین
همزمان با افزایش نگرانی‌ها درباره حمله نظامی احتمالی چین به تایوان، کنگره خلق چین به افزایش ۱ /۷ درصدی هزینه‌های دفاعی این کشور رأی داد. این، بالاترین میزان رشد هزینه‌های دفاعی چین در سه سال گذشته به شمار می‌رود.
انتظار می‌رود که کل هزینه‌های دولتی در چین، ۹ /۳ درصد افزایش پیدا کند.
در کنگره خلق چین همچنین بر عزم جدی این کشور برای تصرف تایوان تاکید شد.
چین، جزیره تایوان را جزئی از قلمروی خود می‌داند و بارها تاکید کرده که آن را بازپس خواهد گرفت. در مقابل، تایوان می‌گوید که یک کشور مستقل است و چین را مسئول ایجاد تنش بین دو کشور می‌داند.
حمله نظامی روسیه به اوکراین، بر نگرانی‌ها درباره پیروی پکن از مسکو و حمله احتمالی چین به تایوان افزوده است.
رد پای اژدهای سرخ در اقتصاد جهان به روایت تصویر
امضای توافقنامه راهبردی ایران و چین واکنش‌های بسیاری برانگیخت. ایران در عین حال بخش بسیار کوچکی از سرمایه‌گذاری هنگفت چین در دو دهه اخیر را جذب کرده است. حجم سرمایه‌گذاری چین چقدر و در کدام کشورها بوده است؟
چین بر اساس داده‌های "موسسه امریکن اینترپرایز"، فقط ظرف ۱۵ سال گذشته، ۲ تریلیون و ۱۰۰ میلیارد دلار در همه کشورها سرمایه گذاری کرده است؛ از کشورهای ثروتمند مثل سوئیس و آمریکا گرفته تا کشورهای آفریقایی مانند کنگو.
عکس: picture-alliance/dpa/K.-J. Hildenbrand
سهم ایران از این حجم سرمایه‌گذاری چین فقط ۵۶/ ۲۶ میلیارد دلار بوده که میزان آن در هر دوره پنج ساله تغییر نکرده است؛ یعنی تحریم بین سال‌های ۲۰۰۵ تا ۲۰۲۰ تاثیر چندانی بر کاهش یا افزایش سرمایه‌گذاری چین در ایران نداشته است. (عکس: کارگران چینی در پروژه آزادراه تهران-شمال)
عکس: farsnews.com
بحران اقتصادی جهانی که سال ۲۰۰۸ شروع شد، فرصت مناسبی برای چین بود تا با عرضه وام‌های کلان، جای پایی در کشورهای جهان، حتی در کشورهای اروپایی باز کند.
عکس: picture-alliance/dpa
چین در سال ۲۰۱۳ طرح بلندپروازانه خود یعنی "راه ابریشم جدید" را کلید زد. این پروژه دو هدف اساسی دارد: ۱) افزایش تولید با مواد خام ارزان و انرژی ارزان ۲) انتقال مواد خام و فروش کالای چینی از طریق گسترش راه‌ها، بندرها، فرودگاه‌ها و خطوط راه آهن.
بنا بر داده‌های "مرکز مطالعات استراتژیک بین‌المللی" (CSIS) چین تنها طی شش سال (۲۰۱۳ تا ۲۰۱۹) حدود ۶۲ میلیارد دلار در بخش راه آهن ۳۴ کشور سرمایه‌گذاری کرده است. حضور فعال اقتصادی چین در واقع به معنای گسترش نفوذ سیاسی این کشور هم هست. (عکس: شی جین پینگ، رئیس جمهور چین در سال ۲۰۱۴ در کنار همتای ونزوئلایی خود، نیکلاس مادورو در کاراکاس)
عکس: AFP/Getty Images/L. Ramirez
تصویری از خط آهن باری-مسافری بنگوئلا در آنگولا. این خط از شهر لبیتو در آنگولا شروع و در شهر تنکه در جمهوری دموکراتیک کنگو به پایان می‌رسد. این خط آهن در آنگولا با سرمایه‌گذاری چین احیا شد.
عکس: DW/N. Sul D'Angola
آفریقا با گسترش سریع شهرنشینی روبرو است. حتی کارشناسان می‌گویند که انقلاب چهارم صنعتی در آفریقا رخ می‌دهد. این در حالی است که زیرساخت‌های کافی برای تحقق این تحول هنوز وجود ندارد. چین و هند از این خلا استفاده می‌کنند. (عکس: سرمایه‌گذاری چین در بخش شیلات موزامبیک)
عکس: DW/S. Lutxeque
به نوشته مجله فوربس، چین بزرگترین شریک تجاری آفریقا است و حجم سالانه تبادلات دو طرف به ۲۰۰ میلیارد دلار می‌رسد. بر این اساس، بیش از ۱۰۰ هزار شرکت چینی در آفریقا فعالند. بنا بر داده‌های بخش تحقیقات تجارت چین – آفریقا در دانشگاه جان هاپکینز، بیشترین صادارات از آفریقا به چین در سال ۲۰۱۹ به ترتیب از کشورهای آنگولا، آفریقای جنوبی و جمهوری کنگو صورت گرفته است.
عکس: picture-alliance/Photoshot/Zhang Gaiping
مجله فوربس نوشته است که آفریقا ۲۰ درصد کتان مورد نیاز چین را تامین می‌کند. آفریقا نصف ذخایر منیزیم جهان را هم دارد که در صنعت فولاد به کار می‌رود و جمهوری دموکراتیک کنگو به تنهایی نصف ذخایر تلق جهان را در اختیار دارد. آفریقا همچنان ذخایر قابل توجه کولتان دارد که مورد نیاز صنعت الکترونیک است. چین به همه این منابع نیاز دارد. (عکس: معدن کبالت در جمهوری دموکراتیک کنگو)
عکس: Getty Images/AFP/F. Scoppa
دَن روخِفِن، پژوهشگر هلندی و بنیانگذار مؤسسه معماری "MORE" است. او تألیفات متعددی از جمله در زمینه گسترش شهرنشینی در آفریقا دارد. به گفته او، «در آفریقا هیچ پروژه ساختمانی بلندتر از ۳ طبقه و هیچ راهی طولانی تر از ۳ کیلومتر وجود ندارد که در دست چینی‌ها نباشد.» (عکس: کارگر چینی و محلی در کارگاه ساخت یک اتوبان در اوگاندا)
عکس: Imago
اما در ایران چه اتفاقی خواهد افتاد؟
جزئیات توافق راهبردی ۲۵ ساله ایران و چین منتشر نشده است. روزنامه "نیویورک تایمز" پیش از این نوشته بود که طرح این توافقنامه را رئیس‌جمهور چین پنج سال پیش (۲۰۱۶) پیشنهاد کرده بوده است. پیش‌نویس این توافقنامه ۴ تیرماه ۱۳۹۹ در پکن به امضا رسید. دو هفته بعد، روزنامه نیویورک تایمز به جزئیات این پیش‌نویس ۱۸ صفحه‌ای دست یافت و آن را منتشر کرد.
عکس: ana.press
"نفت در برابر سرمایه‌گذاری"
به نوشته وبسایت اقتصادی "بلومبرگ"، چین در چارچوب این توافق «۴۰۰ میلیارد دلار در ایران سرمایه‌گذاری می‌کند و در مقابل از ایران با تخفیف زیاد و به‌طور مداوم نفت می‌خرد». چین دقیقا مشابه همین استراتژی را در قاره آفریقا در پیش گرفته است. چین در مقابل بازسازی زیرساخت‌ها، حدود یک‌سوم نفت مورد نیاز خود را از کشورهای آفریقایی وارد می‌کند.
عکس: Mana Neystani
اگر موضوع "سرمایه‌گذاری در برابر نفت ارزان‌قیمت" درست باشد، پکن بخشی از سرمایه‌گذاری خود را از طریق اختلاف قیمت نفت ارزان جبران می‌کند. سود حاصل از سرمایه‌گذاری نیز بخش دیگری از هزینه‌ها را تأمین می‌کند. گسترش حوزه نفوذ چین در منطقه را هم می‌توان به سود اقتصادی افزود. توافقنامه ۲۵ ساله با چین کدام منافع ایران را تأمین می‌کند و چقدر برای ایران از نظر اقتصادی به صرفه است؟
