سازمان گزارشگران بدون مرز با انتشار گزارشی در سالگرد روز مبارزه با سانسور سایبر (۱۲ مارس) اسامی کشورهای بحرین و بلاروس را به لیست دشمنان اینترنت در جهان افزود. کشورهایی که تا کنون از سوی گزارشگران عنوان دشمنان اینترنت را دریافت داشته‌اند به سانسور گسترده اینترنت و محدودسازی آزادی دسترسی به اطلاعات آن‌لاین متهم هستند.

پیش از این ایران٬ سوریه٬ کره‌شمالی از اعضای لیست موسوم به دشمنان اینترنت بوده‌اند. اکنون بحرین و بلاروس هم به لیست افزوده شده‌اند. گزارشگران این دو کشور را به نقض و محدودسازی آزادی بیان در اینترنت متهم کرده‌اند. دیگر کشورهای حاضر در لیست دشمنان اینترنت برمه٬ چین٬ کوبا٬ عربستان سعودی٬ ترکمنستان٬ ازبکستان و ویتنام هستند.

گزارشگران بدون مرز در ابتدای گزارش خود آورده‌اند که گزارش قبلی که در مارس ۲۰۱۱ منتشر شد در اوج «بهار عربی» بود٬ و بر آن تاکید داشت که چطور شبکه‌های اجتماعی و اینترنت ابزاری برای اعتراض٬ تشکیل کمپین‌های مختلف و گردش اطلاعات در راه آزادی هستند. گزارشگران می‌گویند اما در ماه‌های پس از آن نظام‌های سرکوب‌گر منطقه بسیار شدید با این تلاش‌ها برخورد کردند.

بر اساس این گزارش در سال ۲۰۱۱ شهروندان جهان وب (netizen) در مرکز تغییرات سیاسی جهان عرب و دیگر نقاط دنیا بوده‌اند و به همین علت بهای سنگینی نیز پرداخته‌اند.

گزارشگران بدون مرز در گزارش خود با اشاره به امکاناتی که اینترنت در اختیار شهروندان جهان بویژه در یک سال گذشته در اختیار انقلابی‌های منطقه گذاشت٬ به موردی درباره کره شمالی اشاره می‌کند٬ جایی که کلاً اینترنت بی‌معناست و مطلقاً وجود ندارد: «گوشی‌های همراه به افرادی که در نزدیک مرزهای چین زندگی می‌کنند این امکان را می‌دهد تا به بقیه دنیا متصل شوند.
در این گزارش همچنین به نمونه‌هایی از تلاش‌های شهروندان در اینترنت در سال ۲۰۱۱ برای فائق آمدن بر فضای اختناق در کشورهای ترکمنستان٬ عربستان و تایوان اشاره شده است.

ایران٬ متخصص بی‌اثرسازی اینترنت از طریق محدودیت سرعت

در این گزارش به روش‌هایی که حکومت‌های تمامیت‌خواه از آن برای قطع ارتباط شهروندان با جهان و جلوگیری از خبررسانی انجام می‌دهند اشاره شده است:‌ «رژیم‌های سرکوب‌گر درسی آموخته‌اند. دور نگه داشتن رسانه٬ ارعاب شاهدان٬ مسدود کردن دسترسی تنها به چند وب‌سایت در نهایت موفق به توقف خبررسانی نمی‌شود.»

بنابراین گزارش «دشمنان اینترنت» گاه راه نهایی را در قطع کامل اینترنت می‌بینند: «در فوریه ۲۰۱۱ مصر برای ۵ روز به طور کامل اینترنت را قطع کرد.»

بقیه کشورها نظیر جمهوری خلق کنگو٬ کامرون و قزاقستان سرویس اس ام اس موبایل را در طول انتخابات یا ناآرامی قطع کردند.

گزارشگران بدون مرز می‌گویند که قطع اینترنت برای خود دولت‌ها نیز هزینه زیادی در بر دارد. اما کاهش سرعت اینترنت ضررش کم‌تر است و به همان نسبت ارسال عکس و ویدیو را غیرممکن می‌کند. این گزارش ایران را یکی از متخصص‌ترین کشورها در این امر معرفی می‌کند.

بر اساس گزارش سازمان گزارشگران بدون مرز٬ فیلترینگ مفهومی در اینترنت بسیار گسترش یافته است. این گزارش به کشورهایی هم می‌پردازد که در آن‌ها دزدی شناسه کاربری و رمز عبور کاربران از سوی دولت مشاهده می‌شود که ایران یکی از آن‌ها و سوریه هم از آن میان است.

بر اساس این گزارش حتی استفاده از پروتکل‌هایی نظیر htts که محتویات ایمیل کدبندی می‌کرد تا حدودی در ایران غیر ممکن شده چرا که ایران سایت‌های دارنده https را فیلتر کرده است.

حق مولف٬ بهانه سانسور اینترنت در جهان آزاد

این گزارش‌همچنین درباره هک و نفوذ در سال گذشته، دولت‌ها را بیشترین صحنه‌گردان‌های هک و نفوذ معرفی می‌کند. در این گزارش پس از قید چند مثال از حملات سایبری، به کشور ایران اشاره می‌شود که همانند سوریه و چین ارتش سایبری شناخته شده‌ای دارد. چرا که به اعتقاد گزارشگران همه کشورها هم‌اکنون ارتش سایبری دارند ولی در مواردی نظیر کشورهای ذکر شده به صورت شفاف بیان نشده است.

در این گزارش مفصل فقط به کشورهایی که در محدودسازی اینترنت نشان‌دار هستند پرداخته نشده بلکه به وضعیت اینترنت در کشورهایی که آزاد تلقی می‌شوند نیز پرداخته شده است. گفته می‌شود در این کشورها هم‌اکنون بیش‌تر از طریق دستاویز قراردادن حق مولف به آزادی بیان آن‌لاین حمله می‌شود. در این گزارش به لوایح آمریکایی سوپا و پیپا اشاره شده که با اعتراضات فراوان فعلا از دستور کار کنگره آمریکا خارج شده است. همچنین از اکتا که در اروپا مطرح است نیز سخن به میان آمده است.

درباره‌ی اکتا بیشتر بخوانید

درباره‌ی سوپا و پیپا بیشتر بخوانید

در این گزارش همچنین به موضوع اینترنت ملی که از سوی ایران مطرح می‌شود پرداخته و از آن انتقاد شده است. سپاه پاسداران و نهادهای امنیتی٬ نظامی و اطلاعاتی انحصار و کنترل کامل زیرساخت‌های ارتباطی و مخابراتی را در اختیار گرفته‌اند و بخش خصوصی اگر همکاری کامل با این نهادها نداشته باشد٬ شانسی برای بقا نخواهد داشت.

مساله اینترنت و ارتباطات آنلاین در ایران نیز مانند بسیاری از کشورهای دیگر به مساله‌ای امنیتی تبدیل شده و از سال‌ها پیش با آغاز فیلترینگ و گسترش این سیستم چندلایه در سیری صعودی٬ نبردی پایان‌ناپذیر میان حکومت و کاربران اینترنت آغاز شده است. در چنین شرایطی که انحصار زیرساخت‌ها در دستان نیروهای نظامی و امنیتی است٬ دولت می‌تواند در هر زمانی که بخواهد دسترسی کاربران به اینترنت را موقتا قطع کند. تا کنون نیز چند بار در شرایط خاص (مثلا در ۲۵ بهمن ۸۹) این کار انجام شده و احتمالا در آینده هم انجام خواهد شد.

MZ/BM