"انفجار" در پایگاه نیروهای نیابتی ایران در مرز عراق و سوریه
۱۴۰۳ تیر ۲, شنبه
طبق گزارشها، شامگاه جمعه اول تیر انفجاری مهیب در نزدیکی السکریه در حومه ابوکمال رخ داده که محل استقرار نیروهای نیابتی ایران در شرق دیرالزور و در نزدیکی مرز سوریه و عراق است. ایرنا از حمله "جنگندههای آمریکایی" سخن گفت.
تبلیغات
خبرگزاری آلمان گزارش داده است هواپیماهای ناشناس شامگاه جمعه اول تیر (۲۱ ژوئن) اهدافی را در نزدیکی مرز سوریه و عراق هدف قرار دادند.
دیدهبان حقوق بشر سوریه مستقر در بریتانیا هم از وقوع انفجاری مهیب در محل استقرار نیروهای نیابتی ایران خبر داد و گفت که صدای هواپیماها همزمان در السکریه در اطراف منطقه ابوکمال در چند کیلومتری مرز سوریه و عراق شنیده شده است.
جمهوری اسلامی رسما وقوع این حمله را تائید نکرده است اما خبرگزاری ایرنا به نقل از رسانههای محلی سوریه گزارش داده است که جنگندههای آمریکایی مواضع نیروهای نیابتی ایران را هدف قرار دادهاند.
خبرگزاری آلمان به نقل از منابع محلی سوری گزارش داده است که یک کامیون حامل مهمات برای شبهنظامیان ایرانی مستقر در منطقه نیز هدف قرار گرفته است.
رسانههای رسمی سوریه تاکنون درباره این حاثه اظهارنظری نکردهاند. این رسانهها در حملات پیشین اما به نقل از منابع ارتش سوریه این گونه حملات را به "دشمن" نسبت داده و درباره تلفات جانی و خسارات مالی گزارش منتشر میکردند.
رویارویی اسرائیل و ایران در خاک سوریه
نیروهای آمریکایی در سال ۲۰۱۵ برای مبارزه با داعش به سوریه اعزام شدند و از آن زمان تا کنون در خاک این کشور مستقر هستند. جمهوری اسلامی ایران و روسیه نیز از زمان آغاز جنگ ویرانگر داخلی سوریه در سال ۲۰۱۱ از بشار اسد حمایت کردند و مانع سقوط بشار اسد، دیکتاتور این کشور شدند.
روسیه پس از لشکرکشی به اوکراین و از دست دادن بخشی از نیروهای خود، حملات نظامی در سوریه را به شدت کاهش داد طوری که بهندرت گزارشی مبنی بر حملات جنگندههای روسی در سوریه منتشر میشود.
اما با آغاز جنگ غزه فعالیت نیروهای نیابتی ایران در منطقه گسترش پیدا کرد. نیروی هوایی اسرائیل با آغاز جنگ غزه در ۷ اکتبر ۲۰۲۳ برای جلوگیری از گسترش نفوذ نظامی بیشتر ایران به حملات خود علیه مواضع نیروهای ایرانی و نیابتی افزوده است.
اسرائیل از همان آغاز جنگ داخلی سوریه به ایران هشدار داده است که حضور نظامی نیروهای نیابتی این کشور و سپاه پاسداران را در مرزهای خود تحمل نخواهد کرد و دهها بار مواضع نیروهای نیابتی ایران را بمباران کرده و صدها تن از جمله برخی از سرداران سپاه را کشته است.
حمله گسترده اسرائیل به مواضع حزبالله در خاک لبنان
درگیریها میان اسرائیل و شبهنظامیان حزبالله لبنان هم در روزهای گذشته تشدید پیدا کرد. اسرائیل طرح عملیات علیه حزبالله را به تصویب رسانده و این سازمان مورد حمایت ایران تهدید کرده به سراسر اسرائیل حمله خواهد کرد.
ارتش اسرائیل شامگاه جمعه اول تیر در شبکه اکس (توییتر سابق) با انتشار ویدیویی از برخی حملات خود "به اهداف تروریستی حزبالله در جنوب لبنان" خبر داد.
طبق دادههای ارتش اسرائیل، در این حملات از جمله "ساختار نظامی حزبالله در منطقه الخیام، موقعیت نظامی این سازمان در میس الجبل و زیرساختهای تروریستی این سازمان در مناطق الطییبه و تلوسه" در جنوب لبنان هدف قرار گرفته است.
ارتش اسرائیل چند ساعت پیش از این حمله گزارش داده بود که جنگندهها در طول شب به زیرساختهای تروریستی حزبالله در جنوب لبنان حمله کردند.
به دنبال این حمله اما آژیر خطر "نفوذ پرنده متخاصم" به مناطق کلع و شعل نیز فعال شده و پدافند هوایی اسرائیل یک هدف هوایی مشکوک را که از خاک لبنان نفوذ کرده بود، رهگیری و منهدم کرده است.
شبهنظامیان متحد جمهوری اسلامی در منطقه
جمهوری اسلامی ایران با ایجاد گروههای شبهنظامی در منطقه میکوشد، نفوذ سیاسی خود را تثبیت و گسترش دهد. آنچه از ایده صدور انقلاب اسلامی به جا مانده، مداخله فعال در کشورهای منطقه برای حفظ منافع نظام جمهوری است.
عکس: Getty Images/AFP
شورشیان حوثی در یمن
یمن یکی از کشورهای منطقه است که جنگ داخلی در آن ابعاد منطقهای یافته است و کشورهای رقیب یعنی ایران و عربستان سعودی به صورت فعال در آن شرکت دارند. ایران خود را حامی حوثیها میداند که با عنوان "انصارالله" شناخته میشوند.
عکس: picture alliance/dpa/AP/H. Mohammed
حوثیها و حملات موشکی به عربستان
آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد در اواسط ژوئن ۲۰۲۰ در گزارشی به شورای امنیت خبر داد که موشکهای کروز و تجهیزاتی که در حمله به تاسیسات نفتی آرامکو و فرودگاه بینالمللی ابها عربستان سعودی، و دستکم دو حمله پیش از آن استفاده شده "منشا ایرانی" داشتهاند.
عکس: picture-alliance/dpa/H. Al-Ansi
تماسهای رسمی حوثیها و مقامات ایران
تحولاتی که درسال ۲۰۱۰ به "بهار عربی" موسوم شد، سبب تغییراتی در آرایش نیروهای سیاسی در بسیاری از کشورهای عربی از جمله یمن شد. پس از تصرف صنعا برخی از مقامهای حوثی به ایران سفر کردند. بسیاری از رهبران حوثی روابط نزدیکی با روحانیون شیعه در ایران دارند. کارشناسان سازمان ملل میگویند که ایران به حوثی سلاح، پول ارسال میکند و کارشناسان نظامی ایران در یمن حضور دارند.
عکس: picture-alliance/dpa/H. Al-Ansi
جنگ ریشهدار قومی یا جنگ نیابتی در یمن
یمن که در دوران جنگ سرد به یمن جنوبی و یمن شمالی تفسیم شده بود، پس از وحدت نتوانست مشکلات قومی خود را حل کند. در حال حاضر نیز گروههای مختلف یمنی با منافع و اهداف متفاوت روبروی یکدگیر صفآرایی کردهاند. اما عربستان و متحدانش از یکسو و ایران از سوی دیگر، یمن را به کانون یک جنگ نیابتی بدل کردهاند. به گفته سازمان ملل تا کنون بیش از ۲۰۰ هزار نفر بر اثر جنگ یا پیامدهای پس از جنگ کشته شدهاند.
عکس: Getty Images/AFP/A. Hyder
گروههای شبهنظامی در عراق
سقوط صدام حسین و ناكارآمدی سیاستمداران عراقی زمینه مناسبی را برای دخالتهای جمهوری اسلامی در این کشور فراهم کرد. برخی از گروههای شیعه عراقی که در زمان جنگ ایران و عراق به ایران آمده بودند، ساختارهای تشکیلاتی خود را حفظ کردند و با کمک جمهوری اسلامی به گروههای سیاسی و شبهنظامی فعال در عراق بدل شدند.
عکس: Reuters/Stringer
همکاری نزدیک با ایران
برخی از گروههای شیعه عراقی پنهان نمیکنند که با جمهوری اسلامی مناسبات نزدیکی دارند و سیاستهای خود را با نظر ایران تنظیم میکنند. ایران از این گروهها به عنوان اهرم فشار بر سیاستمداران عراقی استفاده میکند. از سوی دیگر جمهوری اسلامی در نزاع خود با آمریکا از این نیروها نیز بهره میگیرد.
عکس: AFP/A. Al-Rubaye
شبهنظامیان شیعه و جنگ علیه داعش
پیروزهای اولیه داعش در عراق و سوریه نشان داد که دولتهای مرکزی در این کشورها عاجز از بسیج عمومی علیه این افراطگرایان هستند. دولت عراق که همچنان به طور عمده از سیاستمداران شیعه تشکیل شده با نادیده گرفتن منافع اقلیت سنی راه برای نارضایتی سنیها در این کشور باز کرد و مناطق شمالی و شرقی عراق به راحتی به دست نیروهای داعش افتاد. در سال ۲۰۱۶ شبهنظامیان شیعه در جنگ علیه داعش نقشی فعال داشتند.
عکس: picture-alliance/dpa/A. Jalil
نزدیکی سپاه قدس و حشدالشعبی
قاسم سلیمانی، فرمانده وقت سپاه قدس و ابومهدی مهندس از رهبران حشد الشعبی از جمله کسانی بودند که در عملیات "آذرخش کبود" توسط نیروهای آمریکایی در عراق در ژانویه ۲۰۲۰ کشته شدند. مقامات آمریکایی بارها هشدار داده بودند که قاسم سلیمانی به طور مستقیم و غیرمستقیم نقشی اساسی در حمله به نیروهای آمریکایی مستقر درعراق داشته است.
عکس: Fars
شبهنظامیان عراقی تحت فرماندهی سپاه
گروههای شیعه شبهنظامی با انگیزههای متفاوتی در عراق شکل گرفتهاند. این گروهها، از عصائب اهل حق گرفته تا سپاه بدر، بنا به مصلحتها و ضروت در امور مختلفی دخالت میکنند. آمریکا به گروههای شیعه عراقی تحت کنترل ایران عنوان "گروههای ویژه" را داده است. همه این گروهها به درجات معینی در راستای منافع ایران عمل میکنند.
عکس: picture-alliance/AP Photo/J. al-Helo
جنگجویان خارجی تحت فرماندهی سپاه
ایران از جنگجویان خارجی در جنگ سوریه استفاده میکند. نیروهای شیعه افغان موسوم به لشکر فاطمیون از داوطلبانی تشکیل شده که برای تثبیت رژیم بشار اسد به سوریه اعزام شدند. ایران از این نیروها به عنوان مدافعان حرم نام میبرد. در مورد شمار لشکر فاطمیون ارقام متفاوتی از ۱۲ تا ۴۰ هزار نفر یاد میشود. اما بنا به گفته یکی از رهبران این لشکر در سال ۲۰۱۸ حدود ۲ هزار از آنان کشته و ۸ هزار نفر زخمی شدهاند.
عکس: Mashreghnews.ir
جنگجویان که به آنان اعتمادی نیست
برخی از نیروهای فاطمیون که به دلایل مختلف به افغانستان بازگشتهاند، بنا به گفته مقامات افغانستان میتوانند سبب بیثباتی در این کشور شوند. بنا به گزارشهای مختلف، افغانها اغلب به دلیل فقر و بیکاری به لشکر فاطمیون پیوستهاند. برخیها از آنها در ایران زندگی میکنند، اما هزاران نفر از آنان به افغانستان بازگشتهاند.
عکس: Tasnim
زینبیون، جنگجویان شیعه پاکستانی
در صفوف جنگجویان خارجی در سوریه اتباع پاکستانی نیز تحت لشکر زینبیون حضور دارند. گرچه این گروه در آغاز وظیفه اصلی خود را دفاع از "حرم زینب" دختر امام اول شیعیان میدانست، اما در بسیاری از جبهه سوریه در صف مقدم علیه مخالفان اسد وارد جنگ شده است.
عکس: AFP/Getty Images
زینبیون، آوارگان افغان در پاکستان
به گفته سایتهای وابسته به سپاه پاسداران، بخش اعظم لشکر زینبیون (برخی آن را تیپ زینبیون مینامند) از آوارگان افغان هستند که در پاکستان زندگی میکنند. این افغانها شامل شیعیان هزاره میشوند که در شرایط بسیار بدی درپاکستان روزگار میگذرانند.
عکس: G. Kakar
محمدحسین باقری، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی در حلب
مقامات ایرانی مدعیاند که نیروهای نظامی این کشور تنها به عنوان مستشاران نظامی در سوریه عمل میکنند و نقشی مستقیم در عملیات جنگی ندارند. اما تا کنون دهها نفر از فرماندهان سپاه در نبردهای سوریه کشته شدهاند. اسرائیل نیز تا کنون صدها بار مواضع نیروهای ایرانی و متحدانش را در سوریه هدف قرار داده است.
عکس: picture-alliance/AP Photo/Syrian Central Military Media
حزبالله لبنان، متحد استراتژیک سپاه
جمهوری اسلامی ایران در نحوه همکاری و اعتماد به گروههای خارجی به گونههای مختلف عمل میکند. شکلگیری حزب الله لبنان از آغاز توسط نیروهای ایرانی صورت گرفت. ایران از طریق این گروه شیعه در جنوب لبنان، رویارویی غیرمستقیم با اسرائیل دارد.
عکس: Getty Images/AFPM. Zayyat
حزبالله و عمق استراتژیک جمهوری اسلامی
مقامات مختلف جمهوری اسلامی بارها اعلام کردهاند که عمق استراتژیک ایران در غرب تا دریای مدیترانه است. سیاست "نابودی اسرائیل" از یک سو و بلندپروازیهای ایدئولوژیک جمهوری اسلامی از سوی دیگر توجیهای برای حضور ایران در لبنان تلقی میشود.
عکس: picture-alliance/AA
حزبالله در سوریه
بر خلاف گروههای فلسطینی مورد حمایت ایران که تنها در غزه و کرانه باختری فعال هستند، حزبالله نه تنها در لبنان سیاستی منطبق با خواستهای جمهوری اسلامی را نمایندگی میکند، بلکه یکی از بازوهای نظامی ایران در منطقه به حساب میآید. هزاران نفر از نیروهای حزبالله تا کنون در جنگ سوریه شرکت داشتهاند. به گفته محافل غربی کارشناسان نظامی حزبالله در یمن نیز در کنار ایران حوثیها را آموزش میدهند.